महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-189
| ← आरण्यकपर्व-188 | महाभारतम् तृतीयपर्व महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-189 वेदव्यासः |
आरण्यकपर्व-190 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
मार्कण्डेयेन युधिष्ठिरादीन्प्रति दानाग्निहोत्रमोक्षादिनिरूपकतार्क्ष्यसरस्वतीसंवादानुवादः ।। 1 ।।
| मार्कण्डेय उवाच। | 3-189-1x |
|
अत्रैव च सरस्वत्या गीतं परपुरंजय। पृष्टया मुनिना वीर शृणु तार्क्ष्येण धीमता ।। | 3-189-1a 3-189-1b |
| तार्क्ष्य उवाच। | 3-189-2x |
|
किंन श्रेयः पुरुषस्येह भद्रे कथं कुर्वन्न च्यवते स्वधर्मात्। आचक्ष्व मे चारुसर्वाङ्गि सर्वं त्वया शिष्टो न च्यवेयं स्वधर्मात् ।। | 3-189-2a 3-189-2b 3-189-2c 3-189-2d |
|
कथं चाग्निं जुहुयां पूजये वा कस्मिन्काले केन धर्मो न नश्येत्। एतत्सर्वं सुभगे प्रब्रवीहि यथा लोकान्विरजाः संचरेयम् ।। | 3-189-3a 3-189-3b 3-189-3c 3-189-3d |
| मार्कण्डेय उवाच। | 3-189-4x |
|
एवं पृष्टा प्रीतियुक्तेन तेन शुश्रूषुणा चोत्तमबुद्दियुक्तम्। तार्क्ष्यं विप्रं धर्मयुक्तं हितं च सरस्वती वाक्यमिदं बभाषे ।। | 3-189-4a 3-189-4b 3-189-4c 3-189-4d |
|
यो ब्रह्म जानाति यथोपदेशं स्वाध्यायनित्यः शुचिरप्रमत्तः। स वै पुरो देवलोकस्य गन्ता सहामरैः प्राप्नुयात्प्रीतियोगम् ।। | 3-189-5a 3-189-5b 3-189-5c 3-189-5d |
|
तत्र स्म रम्या विपुला विशोकाः सुपुष्पिताः पुष्करिण्यः सुपुण्याः। अकर्दमा मीनवत्यः सुतीर्था हिरण्मयैरावृताः पुण्डरीकैः ।। | 3-189-6a 3-189-6b 3-189-6c 3-189-6d |
|
तासां तीरेष्वासते पुण्यभाजो महीयमानाः पृथगप्सरोभिः। सुपुण्यगन्धाभिरलंकृताभि- र्हिरण्यवर्णाभिरतीव हृष्टाः ।। | 3-189-7a 3-189-7b 3-189-7c 3-189-7d |
|
परं लोकं गोप्रदास्त्वाप्नुवन्ति दत्त्वाऽनड्वाहं सूर्यलोकं व्रजन्ति। वासो दत्त्वा चान्द्रमसं तु लोकं दत्त्वा हिरण्यममरत्वमेति ।। | 3-189-8a 3-189-8b 3-189-8c 3-189-8d |
|
धेनुं दत्त्वा सुप्रमां साधुदोहां कल्याणवत्सामपलायिनीं च। यावन्ति रोमाणि भवन्ति तस्या- स्तावद्वर्षाण्यासते देवलोके ।। | 3-189-9a 3-189-9b 3-189-9c 3-189-9d |
|
अनड्वाहं सुव्रतं यो ददाति हलस्य वोढारमनन्तवीर्यम्। धुरंधरं बलवन्तं युवानं प्राप्नोति लोकान्दशधेनुदस्य ।। | 3-189-10a 3-189-10b 3-189-10c 3-189-10d |
|
ददाति यो वै कपिलां सचैलां कांस्योपदोहां द्रविणैरुत्तरीयैः। तैस्तैर्गुणैः कामदुहाऽथ भूत्वा नरं प्रदातारमुपैति नाकैः ।। | 3-189-11a 3-189-11b 3-189-11c 3-189-11d |
|
यावन्ति रोमाणि भवन्ति धेन्वा- स्तावत्फलं लभते गोप्रदाने। पुत्रांसच् पौत्रांश्च कुलं च सर्व- मासप्तमं तारयते परत्र ।। | 3-189-12a 3-189-12b 3-189-12c 3-189-12d |
|
सदक्षिणां काञ्चनचारुशृङ्गीं कांस्योपदोहां द्रविणैरुत्तरीयैः। धेनुं तिलानां ददतो द्विजाय लोका वसूनां सुलभा भवन्ति ।। | 3-189-13a 3-189-13b 3-189-13c 3-189-13d |
|
स्वकर्मभिर्दानवसंनिरुद्धे तीव्रान्धकारे नरके पतन्तम्। महार्णवे नौरिव वातयुक्ता दानं गवां तारयते परत्र ।। | 3-189-14a 3-189-14b 3-189-14c 3-189-14d |
|
यो ब्राह्मदेयां तु ददाति कन्यां भूमिप्रदानं च करोति विप्रे। ददाति दानं विधिना च यश्च स लोकमाप्नोति पुरंदरस्य ।। | 3-189-15a 3-189-15b 3-189-15c 3-189-15d |
|
यः सप्तवर्षाणि जुहोति तार्क्ष्य हव्यं त्वग्नौ नियतः साधुशीलः। सप्तावरान्सप्तपूर्वान्पुनाति पितामहानात्मना कर्मभिः स्वैः ।। | 3-189-16a 3-189-16b 3-189-16c 3-189-16d |
| तार्क्ष्य उवाच। | 3-189-16x |
|
किमग्निहोत्रस्य व्रतं पुराण- माचक्ष्व मे पृच्तश्चारुरूपे। त्वयाऽनुशिष्टोऽहमिहाद्य विद्यां यदग्निहोत्रस्य व्रतं पुराणम् ।। | 3-189-17a 3-189-17b 3-189-17c 3-189-17d |
| सरस्वत्युवाच। | 3-189-18x |
|
न चाशुचिर्नाप्यनिर्णिक्तपाणि- र्नाब्रह्मविज्जुहुयान्नाविपश्चित्। बुभुत्सवः शुचिकामा हि देवा नाश्रद्दधानाद्धि हविर्जुषन्ति ।। | 3-189-18a 3-189-18b 3-189-18c 3-189-18d |
|
नाश्रोत्रियं देवहव्ये नियुञ्ज्या- न्मोघं पुरा सिञ्चति तादृशो हि। अपूर्णमश्रोत्रियमाह तार्क्ष्य न वै तादृग्जुहुयादग्निहोत्रम् ।। | 3-189-19a 3-189-19b 3-189-19c 3-189-19d |
|
रये वै कृशानुं जुह्वति श्रद्दधानाः सत्यव्रता हुतशिष्टाशिनश्च। गवां लोकं प्राप्यते पुण्यगन्धं पश्यन्ति देवं परमं चापि सत्यम् ।। | 3-189-20a 3-189-20b 3-189-20c 3-189-20d |
| तार्क्ष्य उवाच। | 3-189-21x |
|
क्षेत्रज्ञभूतां परलोकभावे कर्मोदये बुद्दिमभिप्रविष्टाम्। प्रज्ञां च देवीं सुभगे विमृश्य पृच्छामि त्वां का ह्यसि चारुरूपे ।। | 3-189-21a 3-189-21b 3-189-21c 3-189-21d |
| सरस्वत्युवाच। | 3-189-22x |
|
अग्निहोत्रादहमभ्यागताऽस्मि विप्रर्षभाणां संशयच्छेदनाय। त्वत्संयोगादहमेतदब्रुवं भावे स्थिता तथ्यमर्थं यथावत् ।। | 3-189-22a 3-189-22b 3-189-22c 3-189-22d |
| तार्क्ष्य उवाच। | 3-189-23x |
|
न हि त्वया सदृशी काचिदस्ति विभ्राजसे ह्यतिमात्रं यथा श्रीः। रूपं च ते दिव्यमनन्तकान्ति प्रज्ञां च देवीं सुभगे बिभर्षि ।। | 3-189-23a 3-189-23b 3-189-23c 3-189-23d |
| सरस्वत्युवाच। | 3-189-24x |
|
श्रेष्ठानि यानि द्विपदांवरिष्ठ यज्ञेषु विद्वन्नुपपादयन्ति। तैरेव चाहं संप्रवृद्धा भवामि चाप्यायिता रूपवती च विप्र ।। | 3-189-24a 3-189-24b 3-189-24c 3-189-24d |
|
यच्चापि पात्रमुपयुज्यते ह वानस्पत्यमायसं पार्थिवं वा। दिव्येन रूपेण प्रज्ञया च तेनैव सिद्धिरिति विद्धि विद्वन् ।। | 3-189-25a 3-189-25b 3-189-25c 3-189-25d |
| तार्क्ष्य उवाच। | 3-189-26x |
| परं पुराणं तमहं न वेद्मि ।। | 3-189-26f |
| सरस्वत्युवाच। | 3-189-27x |
|
तं वै परं वेदविदः प्रपन्नाः परं परेभ्यः प्रथितं पुराणम्। स्वाध्यायदानव्रतपुण्ययोगै- स्तपोधना वीतशोका विमुक्ताः ।। | 3-189-27a 3-189-27b 3-189-27c 3-189-27d |
|
तस्याथ मध्ये वेतसः पुण्यगन्धः सहस्रशाखो विपुलो विभाति। तस्य मूलात्सरितः प्रस्रवन्ति मधूदकप्रस्रवणाः सुपुण्याः ।। | 3-189-28a 3-189-28b 3-189-28c 3-189-28d |
|
शाखांशाखां महानद्यः संयान्ति सिकताशयाः। धानापूपा मांसशाकाः सदापायसकर्दमाः ।। | 3-189-29a 3-189-29b |
|
यस्मिन्नग्निमुखा देवाः सेन्द्राः सहमरुद्गणाः। ईजिरे क्रतुभिः श्रेष्ठैस्तत्पदं परमं मुने ।। | 3-189-30a 3-189-30b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते अरण्यपर्वणि मार्कण्डेयसमास्यापर्वणि एकोननवत्यधिकशततमोऽध्यायः ।। 189 ।। |
3-189-8 अनड्वाहं वृषभम् ।। 3-189-11 उत्तरीयैः पश्चाद्भवैर्दक्षिणादिभिर्द्रव्यैः सहिताम् ।। 3-189-15 ब्राह्मदेयां गृह्योक्तेन विधिना देयाम् ।। 3-189-19 आह वेद इति शेषः ।।
| आरण्यकपर्व-188 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | आरण्यकपर्व-190 |