महाभारतम्-01-आदिपर्व-241

विकिस्रोतः तः
नेविगेशन पर जाएँ खोज पर जाएँ
← आदिपर्व-240 महाभारतम्
प्रथमपर्व
महाभारतम्-01-आदिपर्व-241
वेदव्यासः
आदिपर्व-242 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118
  119. 119
  120. 120
  121. 121
  122. 122
  123. 123
  124. 124
  125. 125
  126. 126
  127. 127
  128. 128
  129. 129
  130. 130
  131. 131
  132. 132
  133. 133
  134. 134
  135. 135
  136. 136
  137. 137
  138. 138
  139. 139
  140. 140
  141. 141
  142. 142
  143. 143
  144. 144
  145. 145
  146. 146
  147. 147
  148. 148
  149. 149
  150. 150
  151. 151
  152. 152
  153. 153
  154. 154
  155. 155
  156. 156
  157. 157
  158. 158
  159. 159
  160. 160
  161. 161
  162. 162
  163. 163
  164. 164
  165. 165
  166. 166
  167. 167
  168. 168
  169. 169
  170. 170
  171. 171
  172. 172
  173. 173
  174. 174
  175. 175
  176. 176
  177. 177
  178. 178
  179. 179
  180. 180
  181. 181
  182. 182
  183. 183
  184. 184
  185. 185
  186. 186
  187. 187
  188. 188
  189. 189
  190. 190
  191. 191
  192. 192
  193. 193
  194. 194
  195. 195
  196. 196
  197. 197
  198. 198
  199. 199
  200. 200
  201. 201
  202. 202
  203. 203
  204. 204
  205. 205
  206. 206
  207. 207
  208. 208
  209. 209
  210. 210
  211. 211
  212. 212
  213. 213
  214. 214
  215. 215
  216. 216
  217. 217
  218. 218
  219. 219
  220. 220
  221. 221
  222. 222
  223. 223
  224. 224
  225. 225
  226. 226
  227. 227
  228. 228
  229. 229
  230. 230
  231. 231
  232. 232
  233. 233
  234. 234
  235. 235
  236. 236
  237. 237
  238. 238
  239. 239
  240. 240
  241. 241
  242. 242
  243. 243
  244. 244
  245. 245
  246. 246
  247. 247
  248. 248
  249. 249
  250. 250
  251. 251
  252. 252
  253. 253
  254. 254
  255. 255
  256. 256
  257. 257
  258. 258
  259. 259
  260. 260

यतेः सुभद्रागृहे कृष्णेन स्थापनम्।। 1 ।।
श्रुतपूर्वपार्थलक्षणदर्शनेन इमं यतिं अर्जुनं शङ्कमानायाः सुभद्रायाः यतिंप्रति अर्जुनादिकुशलप्रश्नः।। 2 ।।
अर्जुनेन तत्वे कथिते मोहितायां सुभद्रायां रुक्मिण्या श्वश्रूसमीपे तद्वृत्तकथनम्।। 3 ।।
वासुदेवानुमत्या देवक्या सुभद्राश्वासनम्।। 4 ।।
गूढं सुभद्राया विवाहचिकीर्षया कृष्णेन महादेवपूजाव्याजेन सर्वयादवैः सह अन्तर्द्वीपगमनम्।। 5 ।।

वैशंपायन उवाच। 1-241-1x
स तथेति प्रतिज्ञाय सहितो यतिना हरिः।
कृत्वा तु संविदं तेन प्रहृष्टः केशवोऽभवत्।।
1-241-1a
1-241-1b
पर्वते तौ विहृत्यैव यथेष्टं कृष्णपाण्डवौ।
तां पुरीं प्रविवेशाथ गृह्य हस्तेन पाण्डवम्।
प्रविश्य च गृहं रम्यं सर्वभोगसमन्वितम्।।
1-241-2a
1-241-2b
1-241-2c
पार्थमावेदयामास रुक्मिणीसत्यभामयोः।
हृषीकेशवचः श्रुत्वा ते उभे चोचतुर्भृशम्।।
1-241-3a
1-241-3b
मनोरथो महानेष हृदि नौ परिवर्तते।
कदा द्रक्षाव बीभत्सुं पाण्डवं पुरमागतम्।।
1-241-4a
1-241-4b
इत्येवं हर्षमाणे ते वदन्त्यौ सुभृशं प्रियम्।
रुग्मिणीसत्यभामे वै दृष्ट्वा प्रीतोऽभवद्यतिः।।
1-241-5a
1-241-5b
सर्वेषां हर्षमाणानां पार्थो हर्षमुपागमत्।
प्राप्तमज्ञातरूपेण चागतं चार्जुनं हरिः।।
1-241-6a
1-241-6b
सत्कृत्य पूज्यमानं तु प्रीत्या चैव ह्यपूजयत्।
स तं प्रियातिथिं श्रेष्ठं समीक्ष्य यतिमागतम्।।
1-241-7a
1-241-7b
सोदर्यां भगिनीं कृष्णः सुभद्रामिदमब्रवीत्।
अयं देशातिथिर्भद्रे संशितव्रतवानृषिः।।
1-241-8a
1-241-8b
प्राप्नोतु सततं पूजां तव कन्यापुरे वसन्।
आर्येण च परिज्ञातः पूजनीयो यतिस्त्वया।।
1-241-9a
1-241-9b
रागाद्भरस्व वार्ष्णेयि भक्ष्यैर्भोज्यैर्यतिं सदा।
एष यद्यदृषिर्ब्रूयात्कार्यमेव न संशयः।।
1-241-10a
1-241-10b
सखीभिः सहिता भद्रे भवास्य वशवर्तिनी।
पुरा हि यतयो भद्रे ये भैक्षार्थमनुव्रताः।।
1-241-11a
1-241-11b
ते बभूवुर्दशार्हाणां कन्यापुरनिवासिनः।
तेभ्यो भोज्यानि भक्ष्याणि यथाकालमतन्द्रिताः।
कन्यापुरगताः कन्याः प्रयच्छन्ति यशस्विनि।।
1-241-12a
1-241-12b
1-241-12c
वैशंपायन उवाच। 1-241-13x
सा तथेत्यब्रवीत्कृष्णं करिष्यामि यथाऽऽथ माम्।
तोषयिष्यामि वृत्तेन कर्मणा च द्विजर्षभम्।।
1-241-13a
1-241-13b
एवमेतेन रूपेण कंचित्कालं धनञ्जयः।
उवास भक्ष्यैर्भोज्यैश्च भद्रया परमार्चितः।।
1-241-14a
1-241-14b
तस्य सर्वगुणोपेतां वासुदेवसहोदरीम्।
पश्यतः सततं भद्रां प्रादुरासीन्मनोभवः।।
1-241-15a
1-241-15b
गूहयन्निव चाकारमालोक्य वरवर्णिनीम्।
दीर्घमुष्णं विनिश्वस्य पार्थः कामवशं गतः।।
1-241-16a
1-241-16b
स कृष्णां द्रौपदीं मेने न रूपे भद्रया समाम्।
प्राप्तां भूमान्विन्द्रसेनां साक्षाद्वा वरुणात्मजाम्।।
1-241-17a
1-241-17b
अतीतकाले संप्राप्ते सर्वास्तापि सुरस्त्रियः।
न समा भद्रया लोके इत्येवं मन्यतेऽर्जुनः।।
1-241-18a
1-241-18b
अतीतसमये काले सोदर्याणां धनञ्जयः।
न सस्मार सुभद्रायां कामाङ्कुशनिवारितः।।
1-241-19a
1-241-19b
क्रीडारतिपरां भद्रां सखीगणसमावृताम्।
प्रीयते स्मार्जुनः पश्यन्स्वाहामिव विभावसुः।।
1-241-20a
1-241-20b
पाण्डवस्य सुभद्रायाः सकाशे तु यशस्विनः।
समुत्पत्तिः प्रभावश्च गदेन कथितः पुरा।।
1-241-21a
1-241-21b
श्रुत्वा चाशनिनिर्घोषं केशवेनापि धीमता।
उपमामर्जुनं कृत्वा विस्तरः कथितः पुरा।।
1-241-22a
1-241-22b
क्रुद्धमानप्रलापश्च वृष्णीनामर्जुनं प्रति।
पौरुषं चोपमां कृत्वा प्रावर्तत धनुष्मताम्।।
1-241-23a
1-241-23b
अन्योन्यकलहे चापि विवादे चापि वृष्णयः।
अर्जुनोपि न मे तुल्यः कुतस्त्वमिति चाब्रुवन्।।
1-241-24a
1-241-24b
जातांश्च पुत्रान्गृह्णन्त आशिषो वृष्णयोऽब्रवन्।
अर्जुनस्य समो वीर्ये भव तात धनुर्धरः।।
1-241-25a
1-241-25b
तस्मात्सुभद्रा चकमे पौरुषाद्भरतर्षभम्।
सत्यसन्धस्य रूपेण चातुर्येण च मोहिता।।
1-241-26a
1-241-26b
चारणातिथिसंघानां गदस्य च निशम्य सा।
अदृष्टे कृतभावाभूत्सुभद्रा भरतर्षभे।।
1-241-27a
1-241-27b
कीर्तयन्ददृशे यो यः कथंचित्कुरुजाङ्गलम्।
तं तमेव तदा भद्रा बीभत्सुं स्म हि पृच्छति।।
1-241-28a
1-241-28b
अभीक्ष्णश्रवणादेवमभीक्ष्णपरिपृच्छनात्।
प्रत्यक्ष इव भद्रायाः पाण्डवः प्रत्यपद्यत।।
1-241-29a
1-241-29b
भुजौ भुजगसङ्काशौ ज्याघातेन किणीकृतौ।
पार्थोऽयमिति पश्यन्त्या निःशंसयमजायत।।
1-241-30a
1-241-30b
यथारूपं हि शुश्राव सुभद्रा भरतर्षभम्।
तथारूपमवेक्ष्यैनं परां प्रीतिमवाप सा।।
1-241-31a
1-241-31b
सा कदाचिदुपासीनं पप्रच्छ कुरुनन्दनम्।
कथं देशाश्च चरिता नानाजनपदाः कथम्।।
1-241-32a
1-241-32b
सरांसि सरितश्चैव वनानि च कथं यते।
दिशः काश्च कथं प्राप्ताश्चरता भवता सदा।।
1-241-33a
1-241-33b
स तथोक्तस्तदा भद्रां बहुनर्मामृतं ब्रुवन्।
उवाच परमप्रीतस्तथा बहुविधाः कथाः।।
1-241-34a
1-241-34b
निशण्य विविधं तस्य लोके चरितमात्मनः।
तथा परिगतो भावः कन्यायाः समपद्यत।।
1-241-35a
1-241-35b
पर्वसन्धौ तु कस्मिंश्चित्सुभद्रा भरतर्षभम्।
रहस्येकान्तमासाद्य हर्षमाणाऽभ्यभाषत।।
1-241-36a
1-241-36b
यतिना रचता देशान्खाण्डवप्रस्थवासिनी।
कश्चिद्भगवता दृष्टा पृथाऽस्माकं पितृष्वसा।।
1-241-37a
1-241-37b
भ्रातृभिः प्रीयते सर्वैर्दृष्टः कच्चिद्युधिष्ठिरः।
कच्चिद्धर्मपरो भीमो धर्मराजस्य धीमतः।।
1-241-38a
1-241-38b
निवृत्तसमयः कच्चिदपराधाद्धनञ्जयः।
नियमे कामभोगानां वर्तमानः प्रिये रतः।।
1-241-39a
1-241-39b
क्व नु पार्थश्चरत्यद्य बहिः स वसतीर्वसन्।
सुखोचितो ह्यदुःखार्हो दीर्घबाहुररिन्दमः।।
1-241-40a
1-241-40b
कच्चिच्छ्रुतो वा दृष्टो वा पार्थो भगवताऽर्जुनः।
निशम्य वचनं तस्यास्तामुवाच हसन्निव।।
1-241-41a
1-241-41b
आर्या कुशलिनी कुन्ती सहपुत्रा सहस्नुषा।
प्रीयते पश्यती पुत्रान्खाण्डवप्रस्थ आसते।।
1-241-42a
1-241-42b
अनुज्ञातश्च मात्रा च सोदरैश्च धनञ्जयः।
द्वारकामावसत्येको यतिलिङ्गेन पाण्डवः।।
1-241-43a
1-241-43b
पश्यन्ती सततं कस्मान्नाभिजानासि माधवि।
निशण्य वचनं तस्य वासुदेवसहोदरी।।
1-241-44a
1-241-44b
निश्वासबहुला तस्थौ क्षितिं विलिखती तदा।
ततः परमसंहृष्टः सर्वशस्त्रभृतां वरः।।
1-241-45a
1-241-45b
अर्जुनोऽहमिति प्रीतस्तामुवाच धनञ्जयः।
यथा तव गतो भावः श्रवणान्मयि भामिनि।।
1-241-46a
1-241-46b
त्वद्गतः सततं भावस्तथा तव गुणैर्मम।
प्रशस्तेऽहनि धर्मेण भद्रे स्वयमहं वृतः।।
1-241-47a
1-241-47b
सत्यवानिव सावित्र्या भविष्यामि पतिस्तव।। 1-241-48a
वैशंपायन उवाच। 1-241-49x
एवमुक्त्वा ततः पार्थः प्रविवेश लतागृहम्।
ततः सुभद्रा ललिता लज्जाभावसमन्विता।।
1-241-49a
1-241-49b
मुमोह शयने दिव्ये शयाना न तथोचिता।
नाकरोद्यतिपूजां सा लज्जाभावमुपेयुषी।।
1-241-50a
1-241-50b
कन्यापुरे तु यद्वृत्तं ज्ञात्वा दिव्येन चक्षुषा।
शशास रुक्मिणीं कृष्णो भोजनादि तदार्जुने।।
1-241-51a
1-241-51b
तदाप्रभृति तां भद्रां चिन्तयन्वै धनञ्जयः।
आस्ते स्म स तदाऽऽरामे कामेन भृशपीडितः।।
1-241-52a
1-241-52b
सुभद्रा चापि न स्वस्था पार्थं प्रति बभूव सा।
कृशा विवर्णवदना चिन्ताशोकपरायणा।।
1-241-53a
1-241-53b
निश्वासपरमा भद्रा मानसेन मनस्विनी।
न शय्यासनभोगेषु रतिं विन्दति केनचित्।।
1-241-54a
1-241-54b
न नक्तं न दिवा शेते बभूवोन्मत्तदर्शना।
एवं शोकपरां भद्रां देवी वाक्यमथाब्रवीत्।
मा शोकं कुरु वार्ष्णेयि धृतिमालम्ब्य शोभने।।
1-241-55a
1-241-55b
1-241-55c
रुक्मिण्येवं सुभद्रां तां कृष्णस्यानुमते तदा।
रहोगत्य तदा श्वश्रूं देवकीं वाक्यमब्रवीत्।।
1-241-56a
1-241-56b
अर्जुनो यतिरूपेण ह्यागतः सुसमाहितः।
कन्यापुरमथाविश्य पूजितो भद्रया मुदा।।
1-241-57a
1-241-57b
तं विदित्वा सुभद्रापि लज्जया परिमोहिता।
दिवानिशं शयाना सा नाकरोद्भोजनादिकम्।।
1-241-58a
1-241-58b
एवमुक्ता तया देवी भद्रां शोकपरायणाम्।
तत्समीपं समागत्य श्लक्ष्णं वाक्यमथाब्रवीत्।।
1-241-59a
1-241-59b
मा शोकं कुरु वार्ष्णेयि धृतिमालम्ब्य शोभने।
राज्ञे निवेदयित्वापि वसुदेवाय धीमते।।
1-241-60a
1-241-60b
कृष्णायापि तथा भद्रे प्रहर्षं कारयामि ते।
पश्चाज्जानामि ते वार्तां मा शोकं कुरु भामिनि।।
1-241-61a
1-241-61b
एवमुक्त्वा तु सा माता भद्रायाः प्रियकारिणी।
निवेदयामास तदा भद्रामानकदुन्दुभेः।।
1-241-62a
1-241-62b
रहस्येकासना तत्र भद्राऽस्वस्थेति चाब्रवीत्।
आरामे तु यतिः श्रीमानर्जुनश्चेति नः श्रुतम्।।
1-241-63a
1-241-63b
अक्रूराय च कृष्माय आहुकाय च सात्येकः।
निवेद्यतां महाप्राज्ञ श्रोतव्यं यदि बान्धवैः।।
1-241-64a
1-241-64b
वैशंपायन उवाच। 1-241-65x
वसुदेवस्तु तच्छ्रुत्वा अक्रूराहुकयोस्तथा।
निवेदयित्वा कृष्णेन मन्त्रयामास तैस्तदा।।
1-241-65a
1-241-65b
इदं कार्यमिदं कृत्यमिदमेवेति निश्चितः।
अक्रूरश्चोग्रसेनश्च सात्यकिश्च गदस्तथा।।
1-241-66a
1-241-66b
पृथुश्रवाश्च कृष्णश्च सहिताः शिनिना मुहुः।
रुक्मिणी सत्यभामा च देवकी रोहिणी तथा।।
1-241-67a
1-241-67b
वसुदेवेन सहिताः पुरोहितमते स्थिताः।
विवाहं मन्त्रयामासुर्द्वादशेऽहनि भारत।।
1-241-68a
1-241-68b
अज्ञातं रौहिणेयस्य उद्धवस्य च भारत।
विवाहं तु सुभद्रायाः कर्तुकामो गदाग्रजः।।
1-241-69a
1-241-69b
महादेवस्य पूजार्थं महोत्सव इति ब्रुवन्।
चतुस्त्रिंशदहोरात्रं सुभद्रार्तिप्रशान्तये।।
1-241-70a
1-241-70b
नगरे घोषयास हितार्थं सव्यसाचिनः।
इतश्चतुर्थे त्वहनि अन्तर्द्वीपं तु गम्यताम्।।
1-241-71a
1-241-71b
सदारैः सानुयात्रैश्च सपुत्रैः सहबाधवैः।
गन्तव्यं सर्ववर्मैश्च गन्तव्यं सर्वयादवैः।।
1-241-72a
1-241-72b
एवमुक्तास्तु ते सर्वे तथा चक्रुश्च सर्वशः।
ततः सर्वदशार्हाणामन्तर्द्वीपे च भारत।।
1-241-73a
1-241-73b
चतुस्त्रिंशदहोरात्रं बभूव परमोत्सवः।
कृष्णरामाहुकाक्रूरप्रद्युम्नशिनिसत्यकाः।।
1-241-74a
1-241-74b
समुद्रं प्रययुर्हृष्टाः कुकुरान्धकवृष्णयः।
युक्तयन्त्रपताकाभिर्वृष्णयो ब्राह्मणैः सह।।
1-241-75a
1-241-75b
समुद्रं प्रययुर्नौभिः सर्वे पुरनिवासिनः।
ततस्त्वरितमागत्य दाशार्हगणपूजितम्।।
1-241-76a
1-241-76b
सुभद्रा पुण्डरीकाक्षमब्रवीद्यतिशासनात्।
कृत्यवान्द्वादशाहानि स्थाता स भगवानिह।।
1-241-77a
1-241-77b
तिष्ठतस्तस्य कः कुर्यादुपस्थानविधिं सदा।
तमुवाच हृषीकेशः कस्त्वदन्यो विशेषतः।।
1-241-78a
1-241-78b
तमृषिं प्रत्युपस्थातुमितो नार्हति माधवि।
त्वमेवास्मन्मतेनाद्य महर्षेर्वशवर्तिनी।।
1-241-79a
1-241-79b
कुरु सर्वाणि कार्याणि कीर्तिं धर्ममवेक्ष्य च।
तस्य चातिथिमुख्यस्य सर्वेषां च तपस्विनाम्।।
1-241-80a
1-241-80b
संविधानपरा भद्रे भव त्वं वशवर्तिनी।। 1-241-81a
वैशंपायन उवाच। 1-241-82x
एवमादिश्य भिक्षां च भद्रां च मधुसूदनः।
ययौ शङ्खप्रणादेन भेरीणां निस्वनेन च।।
1-241-82a
1-241-82b
ततस्तु द्वीपमासाद्य दानधर्मपरायणाः।
उग्रसेनमुखाश्चान्ये विजहुः कुकुरान्धकाः।।
1-241-83a
1-241-83b
पटहानां प्रणादैश्च भेरीणां निस्वनेन च।
सप्तयोजनविस्तार आयतो दशयोजनम्।।
1-241-84a
1-241-84b
बभूव स महाद्वीपः सपर्वतमहावनः।
सेतुपुष्करिणीजालैराक्रीडः सर्वसात्वताम्।।
1-241-85a
1-241-85b
वापीपल्वलसङ्घैश्च काननैश्च मनोरमैः।
वासुदेवस्य क्रीडार्थं योग्यः सर्वप्रहर्षतः।।
1-241-86a
1-241-86b
कुकुरान्धकवृष्णीनां तथा प्रियकरस्तदा।
बभूव परमोपेतस्त्रिविष्टप इवापरः।।
1-241-87a
1-241-87b
चतुस्त्रिंशदहोरात्रं दानधर्मपरायणाः।
उग्रसेनमुखाः सर्वे विजहुः कुकुरान्धकाः।।
1-241-88a
1-241-88b
विचित्रमाल्याभरणाश्चित्रगन्धानुलेपनाः।
विहाराभिगताः सर्वे यादवा हर्षसंयुताः।।
1-241-89a
1-241-89b
सुनृत्तगीतवादित्रै रममाणास्तदाऽभवन्।
प्रतियाते दशार्हाणामृषभे शार्ङ्गधन्वनि।
सुभध्रोद्वाहनं पार्थः प्राप्तकालममन्यत।।
1-241-90a
1-241-90b
1-241-90c
।। इति श्रीमन्महाभारते आदिपर्वणि
सुभद्राहरणपर्वणि
एकचत्वारिंशदधिकद्विशततमोऽध्यायः।। 241 ।।
आदिपर्व-240 पुटाग्रे अल्लिखितम्। आदिपर्व-242
"https://sa.wikisource.org/w/index.php?title=महाभारतम्-01-आदिपर्व-241&oldid=54594" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्