महाभारतम्-01-आदिपर्व-142

विकिस्रोतः तः
नेविगेशन पर जाएँ खोज पर जाएँ
← आदिपर्व-141 महाभारतम्
प्रथमपर्व
महाभारतम्-01-आदिपर्व-142
वेदव्यासः
आदिपर्व-143 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118
  119. 119
  120. 120
  121. 121
  122. 122
  123. 123
  124. 124
  125. 125
  126. 126
  127. 127
  128. 128
  129. 129
  130. 130
  131. 131
  132. 132
  133. 133
  134. 134
  135. 135
  136. 136
  137. 137
  138. 138
  139. 139
  140. 140
  141. 141
  142. 142
  143. 143
  144. 144
  145. 145
  146. 146
  147. 147
  148. 148
  149. 149
  150. 150
  151. 151
  152. 152
  153. 153
  154. 154
  155. 155
  156. 156
  157. 157
  158. 158
  159. 159
  160. 160
  161. 161
  162. 162
  163. 163
  164. 164
  165. 165
  166. 166
  167. 167
  168. 168
  169. 169
  170. 170
  171. 171
  172. 172
  173. 173
  174. 174
  175. 175
  176. 176
  177. 177
  178. 178
  179. 179
  180. 180
  181. 181
  182. 182
  183. 183
  184. 184
  185. 185
  186. 186
  187. 187
  188. 188
  189. 189
  190. 190
  191. 191
  192. 192
  193. 193
  194. 194
  195. 195
  196. 196
  197. 197
  198. 198
  199. 199
  200. 200
  201. 201
  202. 202
  203. 203
  204. 204
  205. 205
  206. 206
  207. 207
  208. 208
  209. 209
  210. 210
  211. 211
  212. 212
  213. 213
  214. 214
  215. 215
  216. 216
  217. 217
  218. 218
  219. 219
  220. 220
  221. 221
  222. 222
  223. 223
  224. 224
  225. 225
  226. 226
  227. 227
  228. 228
  229. 229
  230. 230
  231. 231
  232. 232
  233. 233
  234. 234
  235. 235
  236. 236
  237. 237
  238. 238
  239. 239
  240. 240
  241. 241
  242. 242
  243. 243
  244. 244
  245. 245
  246. 246
  247. 247
  248. 248
  249. 249
  250. 250
  251. 251
  252. 252
  253. 253
  254. 254
  255. 255
  256. 256
  257. 257
  258. 258
  259. 259
  260. 260

द्रोणेनास्त्रशिक्षायां कुरुपाण्डवानां शिष्यत्वेनाङ्गीकारः।। 1 ।।
विद्याभ्याससमाप्त्यनन्तरं बहुशः परीक्षितस्यार्जुनस्य द्रोणाचार्याद्विशेषशिक्षाप्राप्तिः।। 2 ।।
मृण्मयद्रोणप्रतिमाराधनेन एकलव्यस्य धनुर्वेदप्रतिभानं।। 3 ।।
मृगयार्थं गतेषु कुरुपाण्डवेषु एकलव्येन बाणैः शुनो मुखपूरणम्।। 4 ।।
अर्जुनप्रार्थनया द्रोणेनैकलव्यं प्रतिगम्य गुरुदक्षिणात्वेन दक्षिणाङ्गुष्ठ याचनम्।। 5 ।।
एकलव्येन दक्षिणाङ्गुष्ठस्य छित्वा दानम्।। 6 ।।
द्रोणेन शिष्यपरीक्षा।। 7 ।।
शिष्यपरीक्षायां युधिष्ठिरा दीनां निराकरणम्।। 8 ।।

`वैशंपायन उवाच। 1-142-1x
प्रतिजग्राह तं भीष्मो गुरुं पाण्डुसुतैः सह।
पौत्रानादाय तान्सर्वान्वसूनि विविधानि च।।
1-142-1a
1-142-1b
शिष्य इति ददौ राजन्द्रोणाय विधिपूर्वकम्।
तदा द्रोणोऽब्रवीद्वाक्यं भीष्मं बुद्धिमतां वरम्।।
1-142-2a
1-142-2b
कृपस्तिष्ठति चाचार्यः शस्त्रज्ञः प्राज्ञसंमतः।
मयि तिष्ठति चेद्विप्रो वैमनस्यं गमिष्यति।।
1-142-3a
1-142-3b
युष्मान्किंचिच्च याचित्वा धनं संगृह्य हर्षितः।
स्वमाश्रमपदं राजन्गमिष्यामि यथागतम्।।
1-142-4a
1-142-4b
एवमुक्ते तु विप्रेन्द्रं भीष्मः प्रहरतां वरः।
अब्रवीद्द्रोणमाचार्यमुख्यं शस्त्रविदां वरम्।।
1-142-5a
1-142-5b
कृपस्तिष्ठतु पूज्यश्च भर्तव्यश्च मया सदा।
त्वं गुरुर्भव पौत्राणामाचार्यस्त्वं मतो मम।
प्रतिगृह्णीष्व पुत्रांस्त्वमस्त्रज्ञान्कुरु वै सदा।।'
1-142-6a
1-142-6b
1-142-6c
वैशंपायन उवाच। 1-142-7x
ततः संपूजितो द्रोणो भीष्मेण द्विपदां वरः।
विशश्राम महातेजाः पूजितः कुरुवेश्मनि।।
1-142-7a
1-142-7b
विश्रान्तेऽथ गुरौ तस्मिन्पौत्रानादाय कौरवान्।
शिष्यत्वेन ददौ भीष्मो वसूनि विविधानि च।।
1-142-8a
1-142-8b
गृहं च सुपरिच्छन्नं धनधान्यसमाकुलम्।
भारद्वाजाय सुप्रीतः प्रत्यपादयत प्रभुः।।
1-142-9a
1-142-9b
स ताञ्शिष्यान्महेष्वासः प्रतिजग्राह कौरवान्।
पाण्डवान्धार्तराष्ट्रांश्च द्रोणो मुदितमानसः।।
1-142-10a
1-142-10b
प्रतिगृह्य च तान्सर्वान्द्रोणो वचनमब्रवीत्।
रहस्येकः प्रतीतात्मा कृतोपसदनांस्तथा।।
1-142-11a
1-142-11b
द्रोण उवाच। 1-142-12x
कार्यं मे काङ्क्षितं किंचिद्धृदि संपरिवर्तते।
कृतास्त्रैस्तत्प्रदेयं मे तदेतद्वदतानघाः।।
1-142-12a
1-142-12b
वैशंपायन उवाच। 1-142-13x
तच्छ्रुत्वा कौरवेयास्ते तूष्णीमासन्विशांपते।
अर्जुनस्तु ततः सर्वं प्रतिजज्ञे परन्तप।।
1-142-13a
1-142-13b
ततोऽर्जुनं तदा मूर्ध्नि समाघ्राय पुनः पुनः।
प्रीतिपूर्वं परिष्वज्य प्ररुरोद मुदा तदा।।
1-142-14a
1-142-14b
`अश्वत्थामानमाहूय द्रोणो वचनमब्रवीत्।
सखायं विद्धि ते पार्थं मया दत्तः प्रगृह्यताम्।।
1-142-15a
1-142-15b
साधुसाध्विति तं पार्थः परिष्वज्येदमब्रवीत्।
अद्यप्रभृति विप्रेन्द्र परवानस्मि धर्मतः।।
1-142-16a
1-142-16b
शिष्योऽहं त्वत्प्रसादेन जीवामि द्विजसत्तम।
इत्युक्त्वा तु तदा पार्थः पादौ जग्राह पाण्डवः'।।
1-142-17a
1-142-17b
ततो द्रोणः पाण्डुपुत्रानस्त्राणि विविधानि च।
ग्राहयामास दिव्यानि मानुषाणि च वीर्यवान्।।
1-142-18a
1-142-18b
राजपुत्रास्तथा चान्ये समेत्य भरतर्षभ।
अभिजग्मुस्ततो द्रोणमस्त्रार्थे द्विजसत्तमम्।।
1-142-19a
1-142-19b
वृष्णयश्चान्धकाश्चैव नानादेश्याश्च पार्थिवाः।
सूतपुत्रश्च राधेयो गुरुं द्रोणमियात्तदा।।
1-142-20a
1-142-20b
स्पर्धमानस्तु पार्थेन सूतपुत्रोऽत्यमर्षणः।
दुर्योधनं समाश्रित्य सोऽवमन्यत पाण्डवान्।।
1-142-21a
1-142-21b
अभ्ययात्स ततो द्रोणं धनुर्वेदचिकीर्षया।
शिक्षाभुजवलोद्योगैस्तेषु सर्वेषु पाण्डवः।।
1-142-22a
1-142-22b
अस्त्रविद्यानुरागाच्च विशिष्टोऽभवदर्जुनः।
तुल्येष्वस्त्रप्रयोगेषु लाघवे सौष्टवेषु च।।
1-142-23a
1-142-23b
सर्वेषामेव शिष्याणां बभूवाभ्यधिकोऽर्जुनः।
ऐन्द्रिमप्रतिमं द्रोण उपदेशेष्वमन्यत।।
1-142-24a
1-142-24b
एवं सर्वकुमाराणामिष्वस्त्रं प्रत्यपादयत्।
कमण्डलुं च सर्वेषां प्रायच्छच्चिरकारणात्।।
1-142-25a
1-142-25b
पुत्राय च ददौ कुम्भमविलम्बनकारणात्।
यावत्ते नोपगच्छ्ति तावदस्मै परां क्रियाम्।।
1-142-26a
1-142-26b
द्रोण आचष्ट पुत्राय कर्म तज्जिष्णुरौहत।
ततः स वारुणास्त्रेण पूरयित्वा कमण्डलुम्।।
1-142-27a
1-142-27b
सममाचार्यपुत्रेण गुरुमभ्येति फाल्गुनः।
आचार्यपुत्रात्तस्मात्तु विशेषोपचयेऽपृथक्।।
1-142-28a
1-142-28b
न व्यहीयत मेधावी पार्थोऽप्यस्त्रविदां वरः।
अर्जुनः परमं यत्नमातिष्ठद्गुरुपूजने।।
1-142-29a
1-142-29b
अस्त्रे च परमं योगं प्रियो द्रोणस्य चाभवत्।
तं दृष्ट्वा नित्यमुद्युक्तमिष्वस्त्रं प्रति फाल्गुनम्।।
1-142-30a
1-142-30b
आहूय वचनं द्रोणो रहः सूदमभाषत।
अन्धकारेऽर्जुनायान्नं न देयं ते कदाचन।
न चाख्येयमिदं चापि मद्वाक्यं विजयेत्वया।।
1-142-31a
1-142-31b
1-142-31c
ततः कदाचिद्भुञ्जाने प्रववौ वायुरर्जुने।
तेन तत्र प्रदीपः स दीप्यमानो विलोपितः।।
1-142-32a
1-142-32b
भुक्त एव तु कौन्तेयो नास्यादन्यत्र वर्तते।
हस्तस्तेजस्विनस्तस्य अनुग्रहणकारणात्।।
1-142-33a
1-142-33b
तदभ्यासकृतं मत्वा रात्रावपि स पाण्डवः।
योग्यां चक्रे महाबाहुर्धनुषा पाण्डुनन्दनः।।
1-142-34a
1-142-34b
तस्य ज्यातलनिर्घोषं द्रोणः शुश्राव भारत।
उपेत्य चैनमुत्थाय परिष्वज्येदमब्रवीत्।।
1-142-35a
1-142-35b
द्रोण उवाच। 1-142-36x
प्रयतिष्ये तथा कर्तुं यथा नान्यो धनुर्धरः।
त्वत्समो भविता लोके सत्यमेतद्ब्रवीमि ते।।
1-142-36a
1-142-36b
वैशंपायन उवाच। 1-142-37x
ततो द्रोणोऽर्जुनं भूयो हयेषु च गजेषु च।
रथेषु भूमावपि च रणशिक्षामशिक्षयत्।।
1-142-37a
1-142-37b
गदायुद्धेऽसिचर्यायां तोमरप्रासशक्तिषु।
द्रोणः संकीर्णयुद्धे च शिक्षयामास कौरवान्।।
1-142-38a
1-142-38b
तस्य तत्कौशलं श्रुत्वा धनुर्वेदजिघृक्षवः।
सजानो राजपुत्राश्च समाजग्मुः सहस्रशः।।
1-142-39a
1-142-39b
`तान्सर्वाञ्शिक्षयामास द्रोणः शस्त्रभृतां वरः।'
ततो निषादराजस्य हिरण्यधनुषः सुतः।
एकलव्यो महाराज द्रोणमभ्याजगाम ह।।
1-142-40a
1-142-40b
1-142-40c
न स तं प्रतिजग्राह नैषादिरिति चिन्तयन्।
शिष्यं धनुषि धर्मज्ञस्तेषामेवान्ववेक्षया।।
1-142-41a
1-142-41b
`द्रोण उवाच। 1-142-42x
शिष्योऽसि मम नैषादे प्रयोगे बलत्तरः।
निवर्तस्व गृहानेव अनुज्ञातोऽसि नित्यशः।।
1-142-42a
1-142-42b
वैशंपायन उवाच।' 1-142-43x
स तु द्रोणस्य शिरसा पादौ गृह्य परन्तपः।
अरण्यमनुसंप्राप्य कृत्वा द्रोणं महीमयम्।।
1-142-43a
1-142-43b
तस्मिन्नाचार्यवृत्तिं च परमामास्थितस्तदा।
इष्वस्त्रे योगमातस्थे परं नियममास्थितः।।
1-142-44a
1-142-44b
परया श्रद्धयोपेतो योगेन परमेण च।
विमोक्षादानसन्धाने लघुत्वं परमाप सः।।
1-142-45a
1-142-45b
`लाघवं चास्त्रयोगं च नचिरात्प्रत्यपद्यत।'
अथ द्रोणाभ्यनुज्ञाताः कदाचित्कुरुपाण्डवाः।
रथैर्विनिर्ययुः सर्वे मृगयामरिमर्दनाः।।
1-142-46a
1-142-46b
1-142-46c
तत्रोपकरणं गृह्य नरः कश्चिद्यदृच्छया।
राजन्ननुजगामैकः श्वानमादाय पाण्डवान्।।
1-142-47a
1-142-47b
तेषां विचरतां तत्र तत्तत्कर्मचिकीर्षया।
श्वाचरन्स पथा क्रीडन्नैषादिं प्रति जग्मिवान्।।
1-142-48a
1-142-48b
स कृष्णमलदिग्धाङ्गं कृष्णाजिनजटाघरम्।
नैषादिं श्वा समालक्ष्य भषंस्तस्थौ तदन्तिके।।
1-142-49a
1-142-49b
तदा तस्याथ भषतः शुनः सप्त शरान्मुखे।
लाघवं दर्शन्नस्त्रे मुमोच युगपद्यथा।।
1-142-50a
1-142-50b
स तु श्वा शरपूर्णास्यः पाण्डवानाजगाम ह।
तं दृष्ट्वा पाण्डवा वीराः परं विस्मयमागताः।।
1-142-51a
1-142-51b
लाघवं शब्धवेधित्वं दृष्ट्वा तत्परमं तदा।
प्रेक्ष्य तं व्रीडिताश्चासन्प्रशशंसुश्च सर्वशः।।
1-142-52a
1-142-52b
तं ततोऽन्वेषमाणास्ते वने वननिवासिनम्।
ददृशुः पाण्डवा राजन्नस्यन्तमनिशं शरान्।।
1-142-53a
1-142-53b
न चैनमभ्यजानंस्ते तदा विकृतदर्शनम्।
तथैनं परिपप्रच्छ्रुः को भवान्कस्य वेत्युत।।
1-142-54a
1-142-54b
एकलव्य उवाच। 1-142-55x
निषादाधिपतेर्वीरा हिरण्यधनुषः सुतम्।
द्रोणशिष्यं च मां वित्त धुर्वेदकृतश्रमम्।।
1-142-55a
1-142-55b
वैशंपायन उवाच। 1-142-56x
ते तमाज्ञाय तत्त्वेन पुनरागम्य पाण्डवाः।
यथा वृत्तं वने सर्वं द्रोणायाचख्युरद्भुतम्।।
1-142-56a
1-142-56b
कौन्तेयस्त्वर्जुनो राजन्नेकलव्यमनुस्मरन्।
रहो द्रोणं समासाद्य प्रणयादिदमब्रवीत्।।
1-142-57a
1-142-57b
नन्वहं परिरभ्यैकः प्रीतिपूर्वमिदं वचः।
भवतोक्तो न मे शिष्यस्त्वद्विशिष्टो भविष्यति।।
1-142-58a
1-142-58b
अथ कस्मान्मद्विशिष्टो लोकादपि च वीर्यवान्।
अन्योऽस्ति भवतः शिष्यो निषादाधिपतेः सुतः।
1-142-59a
1-142-59b
वैशंपायन उवाच। 1-142-60x
मुहूर्तमिव तं द्रोणश्चिन्तयित्वा विनिश्चयम्।
सव्यसाचिनमादाय नैषादिं प्रति जग्मिवान्।।
1-142-60a
1-142-60b
ददर्श मलदिग्धाङ्गं जटिलं चीरवाससम्।
एकलव्यं धनुष्पाणिमस्यन्तमनिशं शरान्।।
1-142-61a
1-142-61b
एकलव्यस्तु तं दृष्ट्वा द्रोणमायान्तमन्तिकात्।
अभिगम्योपसंगृह्य जगाम शिरसा महीम्।।
1-142-62a
1-142-62b
पूजयित्वा ततो द्रोणं विधिवत्स निषादजः।
निवेद्य शिष्यमात्मानं तस्थौ प्राञ्जलिरग्रतः।।
1-142-63a
1-142-63b
ततो द्रोणोऽब्रवीद्राजन्नेकलव्यमिदं वचः।
यदि शिष्योऽसि मे वीर वेतनं दीयतां मम।।
1-142-64a
1-142-64b
एकलव्यस्तु तच्छ्रुत्वा प्रीयमाणोऽब्रवीदिदम्।
किं प्रयच्छामि भगवन्नाज्ञापयतु मां गुरुः।।
1-142-65a
1-142-65b
न हि किंचिददेयं मे गुरवे ब्रह्मवित्तम। 1-142-66a
वैशंपायन उवाच। 1-142-66x
तमब्रवीत्त्वयाङ्गुष्ठो दक्षिणो दीयतामिति।। 1-142-66b
एकलव्यस्तु तच्छ्रुत्वा वचो द्रोणस्य दारुणम्।
प्रतिज्ञामात्मनो रक्षन्सत्ये च नियतः सदा।।
1-142-67a
1-142-67b
तथैव हृष्टवदनस्तथैवादीनमानसः।
छित्त्वाऽविचार्य तं प्रादाद्द्रोणायाङ्गुष्ठमात्मनः।।
1-142-68a
1-142-68b
ततः शरं तु नैषादिरङ्गुलीभिर्व्यकर्षत।
न तथा च स शीघ्रोऽभूद्यथा पूर्वं नराधिप।।
1-142-69a
1-142-69b
ततोऽर्जुनः प्रीतमना बभूव विगतज्वरः।
द्रोणश्च सत्यवागासीन्नान्योऽभिभविताऽर्जुनं।।
1-142-70a
1-142-70b
द्रोणस्य तु तदा शिष्यौ गदायोग्यौ बभूवतुः।
दुर्योधनश्च भीमश्च सदा संरब्धणानसौ।।
1-142-71a
1-142-71b
अश्वत्थामा रहस्येषु सर्वेष्वभ्यधिकोऽभवत्।
तथाऽतिपुरुषानन्यान्त्सारुकौ यमजावुभौ।।
1-142-72a
1-142-72b
युधिष्ठिरो रथश्रेष्ठः सर्वत्र तु धनञ्जयः।
प्रथितः सागरान्तायां रथयूथपयूथपः।।
1-142-73a
1-142-73b
बुद्धियोगबलोत्साहः सर्वास्त्रेषु च निष्ठितः।
अस्त्रे गुर्वनुरागे च विशिष्टोऽभवदर्जुनः।।
1-142-74a
1-142-74b
तुल्येष्वस्त्रोपदेशेषु सौष्ठवेन च वीर्यवान्।
एकः सर्वकुमाराणां बभूवातिरथोऽर्जुनः।।
1-142-75a
1-142-75b
प्राणाधिकं भीमसेनं कृतविद्यं धनञ्जयम्।
धार्तराष्ट्रा दुरात्मानो नामृष्यन्त परस्परम्।।
1-142-76a
1-142-76b
तांस्तु सर्वान्समानीय सर्वविद्यास्त्रशिक्षितान्।
द्रोणः प्रहरणज्ञाने जिज्ञासुः पुरुषर्षभः।।
1-142-77a
1-142-77b
कृत्रिमं भासमारोप्य वृक्षाग्रे शिल्पिभिः कृतम्।
अविज्ञातं कुमाराणां लक्ष्यभूतमुपादिशत्।।
1-142-78a
1-142-78b
द्रोण उवाच। 1-142-79x
शीघ्रं भन्तः सर्वेऽपि धनूंष्यादाय सर्वशः।
भासमेतं समुद्दिश्य तिष्ठध्वं सन्धितेषतः।।
1-142-79a
1-142-79b
मद्वाक्यसमकालं तु शिरोऽस्य विनिपात्यताम्।
एकैकशो नियोक्ष्यामि तथा कुरुत पुत्रकाः।।
1-142-80a
1-142-80b
वैशंपायन उवाच। 1-142-81x
ततो युधिष्ठिरं पूर्वमुवाचाङ्गिरसां वरः।
संधत्स्व बामं दुर्धर्ष मद्वाक्यान्ते विमुञ्चतम्।।
1-142-81a
1-142-81b
ततो युधिष्ठिरः पूर्वं धनुर्गृह्य परन्तपः।
तस्थौ भासं समुद्दिश्य गुरुवाक्यप्रचोदितः।।
1-142-82a
1-142-82b
ततो विततधन्वानं द्रोणस्तं कुरुनन्दनम्।
स मुहूर्तादुवाचेदं वचनं भरतर्षभ।।
1-142-83a
1-142-83b
पश्यसि त्वं द्रुमाग्रस्थं भासं नरवरात्मज।
पश्यामीत्येवमाचार्यं प्रत्युवाच युधिष्ठिरः।।
1-142-84a
1-142-84b
स मुहूर्तादिव पुनर्द्रोणस्तं प्रत्यभाषत।
अथ वृक्षमिमं मां वा भ्रातॄन्वाऽपि प्रपश्यसि।।
1-142-85a
1-142-85b
तमुवाच स कौन्तेयः पश्याम्येनं नवस्पतिम्।
भन्तं च तथा भ्रातॄन्भासं चेति पुनःपुनः।।
1-142-86a
1-142-86b
तमुवाचापसर्पेति द्रोणोऽप्रीतमना इव।
नैतच्छक्यं त्वया वेद्धुं लक्ष्यमित्येव कुत्सयन्।।
1-142-87a
1-142-87b
ततो दुर्योधनादींस्तान्धार्तराष्ट्रान्महायशाः।
तेनैव क्रमयोगेन जिज्ञासुः पर्यपृच्छत।।
1-142-88a
1-142-88b
अन्यांश्च शिष्यान्भीमादीन्राज्ञश्चैवान्यदेशजान्।
यदा च सर्वे तत्सर्वं पश्याम इति कुत्सिताः।।
1-142-89a
1-142-89b
।। इति श्रीमन्महाभारते आदिपर्वणि संभवपर्वणि द्विचत्वारिंशदधिकशततमोऽध्यायः।। 142 ।।

[सम्पाद्यताम्]

1-142-12 यत्प्रदेयं मे इति पाठान्तरम्।। 1-142-22 द्रोणमभ्ययात् द्रोणतुल्योऽभवत्।। 1-142-27 औहत तर्कितवान्।। 1-142-28 अपृथक् सहैवास्ते।। 1-142-29 अतो न व्यहीयत न विहीनोऽभूत्।। 1-142-30 योगमैकाग्र्यम्।। 1-142-33 अनुग्रहणमभ्यासः।। 1-142-34 योग्यामभ्यासम्।। 1-142-35 उत्थायोपेत्येति क्रमः।। 1-142-41 तेषामन्ववेक्षया तेभ्योऽधिको माभूदिति बुद्ध्या।। 1-142-43 महीमयं मृण्मयम्।। 1-142-44 इष्वस्त्रे इषुप्रयोगे योगमैकाग्र्यम्।। 1-142-45 लघुत्वं शीघ्रप्रयोक्तृत्वम्।। 1-142-64 वेतनं गुरुदक्षिणारूपम्।। 1-142-70 नाधिकोऽन्योऽर्जुनादभूत इति पाठान्तरम्।। 1-142-71 गदायोग्यौ गदायुद्धेऽभ्यासवन्तौ।। 1-142-72 त्सारुकौ खङ्गयुद्धे कुशलौ।। 1-142-79 भासं पक्षिविशेषम्।। द्विचत्वारिंशदधिकशततमोऽध्यायः।। 142 ।।

आदिपर्व-141 पुटाग्रे अल्लिखितम्। आदिपर्व-143
"https://sa.wikisource.org/w/index.php?title=महाभारतम्-01-आदिपर्व-142&oldid=54395" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्