महाभारतम्-07-द्रोणपर्व-202

विकिस्रोतः तः
← द्रोणपर्व-201 महाभारतम्
सप्तमपर्व
महाभारतम्-07-द्रोणपर्व-202
वेदव्यासः
द्रोणपर्व-203 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118
  119. 119
  120. 120
  121. 121
  122. 122
  123. 123
  124. 124
  125. 125
  126. 126
  127. 127
  128. 128
  129. 129
  130. 130
  131. 131
  132. 132
  133. 133
  134. 134
  135. 135
  136. 136
  137. 137
  138. 138
  139. 139
  140. 140
  141. 141
  142. 142
  143. 143
  144. 144
  145. 145
  146. 146
  147. 147
  148. 148
  149. 149
  150. 150
  151. 151
  152. 152
  153. 153
  154. 154
  155. 155
  156. 156
  157. 157
  158. 158
  159. 159
  160. 160
  161. 161
  162. 162
  163. 163
  164. 164
  165. 165
  166. 166
  167. 167
  168. 168
  169. 169
  170. 170
  171. 171
  172. 172
  173. 173
  174. 174
  175. 175
  176. 176
  177. 177
  178. 178
  179. 179
  180. 180
  181. 181
  182. 182
  183. 183
  184. 184
  185. 185
  186. 186
  187. 187
  188. 188
  189. 189
  190. 190
  191. 191
  192. 192
  193. 193
  194. 194
  195. 195
  196. 196
  197. 197
  198. 198
  199. 199
  200. 200
  201. 201
  202. 202
  203. 203

नारायणास्त्रे विफलीकृते पुनरश्वत्थाम्नाऽऽग्नेयास्त्रप्रयोगः।। 1 ।। तस्यापि पार्थेन व्यर्थीकरणे दूयमानेन द्रौणिना शस्त्रन्यासपूर्वकं रणाङ्कणान्निर्गमनम्।। 2 ।। निर्गच्छता च तेन यदृच्छासमागतं व्यासं प्रति निजास्त्रवैफल्यकारणप्रश्नः।। 3 ।। व्यासेन कृष्णार्जुनयोर्नरनारायणात्मकत्वे कथिते प्रतिनिवृत्तेन द्रौणिना सेनावहारः।। 4 ।।

सञ्जय उवाच। 5-202-1x
तत्प्रभग्नं बलं दृष्ट्वा कुन्तीपुत्रो धनञ्जयः।
न्यवारयदमेयात्मा द्रोणपुत्रजयेप्सया।।
5-202-1a
5-202-1b
ततस्ते सैनिका राजन्सर्वे तत्रावतस्थिरे।
संस्थाप्यमाना यत्नेन गोविन्देनार्जुनेन च।।
5-202-2a
5-202-2b
एक एव च बीभत्सुः सोमकावयवैः सह।
मात्स्यैरन्यैश्च संधाय कौरवान्सन्न्यवर्तत।।
5-202-3a
5-202-3b
ततो द्रुतमतिक्रम्य सिंहलाङ्गूलकेतनम्।
सव्यसाची महेष्वासमश्वत्थामानमब्रवीत्।।
5-202-4a
5-202-4b
य शक्तिर्यच्च विज्ञानं यद्वीर्यं यच्च पौरुषम्।
धार्तराष्ट्रेषु या प्रीतिर्देषोऽस्मासु च यच्च ते।।
5-202-5a
5-202-5b
यच्च भूयोऽस्ति तेजस्ते तत्सर्वं मयि दर्शय।
स एव द्रोणहन्ता ते दर्पं छेत्स्यति पार्षतः।।
5-202-6a
5-202-6b
कालानलसमप्रख्यं द्विषामन्तकोपमम्।
समासादय पाञ्चाल्यं मां चापि सहकेशवम्।
दर्पं नाशयितास्म्यद्य तवोद्वृत्तस्य संयुगे।।
5-202-7a
5-202-7b
5-202-7c
धृतराष्ट्र उवाच। 5-202-8x
आचार्यपुत्रो मानार्हो बलवांश्चापि सञ्जय।
प्रीतिर्धनञ्जये चास्य प्रियश्चापि महात्मनः।।
5-202-8a
5-202-8b
न भूतपूर्वं बीभत्सोर्वाक्यं परुषमीदृशम्।।
अथ कस्मात्स कौन्तेयः सखायं रूक्षमुक्तवान्।।
5-202-9a
5-202-9b
सञ्जय उवाच। 5-202-10x
युवराजे हते चैव वृद्वक्षत्रे च पौरवे।
इष्वस्त्रविधिसम्पन्ने मालवे च सुदर्शने।।
5-202-10a
5-202-10b
धृष्टद्युम्ने सात्यकौ च भीमे चापि पारजिते।
युधिष्ठिरस्य तैर्वाक्यैर्मर्मण्यपि च घट्टिते।
5-202-11a
5-202-11b
अन्तर्भेदे च सञ्जाते दुःखं संस्मृत्य च प्रभो।
अभूतपूर्वो बीभत्सोर्दुःखान्मन्युरजायत।।
5-202-12a
5-202-12b
तस्मादनर्हमश्लीलमप्रियं द्रोणिमुक्तवान्।
मान्यमाचार्यतनयं रूक्षं कापुरुषं यथा।।
5-202-13a
5-202-13b
एवमुक्तः श्वसन्क्रोधान्महेष्वासतमो नृप।
पार्थेन परुषं वाक्यं सर्वमर्मभिदा गिरा।।
5-202-14a
5-202-14b
द्रौणिश्चुकोप पार्थाय कृष्णाय च विशेषतः।
स तु यत्तो रथे स्थित्वा वार्युपस्पृश्य वीर्यवान्।।
5-202-15a
5-202-15b
देवैरपि सुदुर्धर्षमस्त्रमाग्नेयमाददे।
दृश्यादृश्यानरिगणानुद्दिश्याचार्यनन्दनः।।
5-202-16a
5-202-16b
सोऽभिमन्त्र्य शरं दीप्तं विधूममिव पावकम्।
सर्वतः क्रोधमाविश्य चिक्षेप परवीरहा।।
5-202-17a
5-202-17b
ततस्तुमुलमाकाशे शरवर्षमजायत।
पावकार्चिपरीतं तत्पार्थमेवाभिपुप्लुवे।।
5-202-18a
5-202-18b
उल्काश्च गगनात्पेतुर्दिशश्च न चकाशिरे।
तमश्च सहसा रौद्रं चमूमवततार ताम्।।
5-202-19a
5-202-19b
रक्षांसि च पिशाचाश्च विनेदुरतिसङ्गताः।
ववुश्चाशिशिरा वाताः सूर्यो नैव तताप च।।
5-202-20a
5-202-20b
वायसाश्चापि चाक्रन्दन्दिक्षु सर्वासु भैरवम्।
रुधिरं चापि वर्षन्तो निनेदुस्तोयदा दिवि।।
5-202-21a
5-202-21b
पक्षिणः पशवो गावो विनेदुश्चापि सुव्रताः।
परमं प्रयतात्मानो न शान्तिमुपलेभिरे।।
5-202-22a
5-202-22b
भ्रान्तसर्वमहाभूतमावर्तितदिवाकरम्।
त्रैलोक्यमभिसन्तप्तं ज्वराविष्टमिवाभवत्।।
5-202-23a
5-202-23b
अस्त्रतेजोभिसन्तप्ता नागा भूमिशयास्तथा।
निःश्वसन्तः समुत्पेतुस्तेजो घोरं मुमुक्षवः।।
5-202-24a
5-202-24b
जलजानि च सत्वानि दह्यमानानि भारत।
न शान्तिमुपजग्मुर्हि तप्यमानैर्जलाशयैः।।
5-202-25a
5-202-25b
दिग्भ्यः प्रदिग्भ्यः खाद्भूमेः सर्वतः शरवृष्टयः।
उच्चावचा निपेतुर्वै गरुडानिलरंहसः।।
5-202-26a
5-202-26b
तैः शरैर्द्रोणपुत्रस्य वज्रवेगैः समाहताः।
प्रदग्धा रिपवः पेतुरग्निदग्धा इव द्रुमाः।।
5-202-27a
5-202-27b
दह्यमाना महानागाः पेतुरुर्व्यां समन्ततः।
नदन्तो भैरवान्नादाञ्चलदोपमनिस्वनान्।।
5-202-28a
5-202-28b
अपरे प्रद्रुता नागा भयत्रस्ता विशाम्पते।
त्रेसुर्दिशो यथा पूर्वं वने दावाग्निसंवृताः।।
5-202-29a
5-202-29b
द्रुमाणां शिखराणीव दावदग्धानि मारिष।
अश्वबृन्दान्यदृश्यन्त रथबृन्दानि भारत।
अपतन्त रथौघाश्च तत्रतत्र सहस्रशः।।
5-202-30a
5-202-30b
5-202-30c
तत्सैन्यं भयसंविग्नं ददाह युधि भारत।
युगान्ते सर्वभूतानि संवर्तक इवानलः।।
5-202-31a
5-202-31b
दृष्ट्वा तु पाण्डवीं सेनां दह्यमानां महाहवे।
प्रहृष्टास्तावका राजन्सिंहनादान्विनेदिरे।।
5-202-32a
5-202-32b
ततस्तूर्यसहस्राणि नानालिङ्गानि भारत।
तूर्णमाजघ्निरे हृष्टास्तावका जितकाशिनः।।
5-202-33a
5-202-33b
कृत्स्ना ह्यक्षौहिणी राजन्सव्यसाची च पाण्डवः।
तमसा संवृते लोके नादृश्यन्त महाहवे।।
5-202-34a
5-202-34b
नैव नस्तादृशं राजन्दृष्टपूर्वं न च श्रुतम्।
यादृशं द्रोणपुत्रेण सृष्टमस्त्रममर्षिणा।।
5-202-35a
5-202-35b
अर्जुनस्तु महाराज ब्राह्ममस्त्रमुदैरयत्।
सर्वास्त्रप्रतिघातार्थं विहितं पद्मयोनिना।।
5-202-36a
5-202-36b
ततो मुहूर्तादिव तत्तमो व्युपशशाम ह।
प्रववौ चानिलः शीतो दिशश्च विमला बभुः।।
5-202-37a
5-202-37b
तत्राद्भुतमपश्याम कृत्स्नामक्षौहिणीं हताम्।
अनभिज्ञेयरूपां च प्रदग्धामस्त्रतेजसा।।
5-202-38a
5-202-38b
ततो वीरौ महेष्वासौ विमुक्तौ केशवार्जुनौ।
सहितौ प्रत्यदृश्येतां नभसीव तमोनुदौ।
ततो गण्डीवधनन्वा च केशवश्चाक्षतावुभौ।।
5-202-39a
5-202-39b
5-202-39c
सपताकध्वजहयः सानुकर्षवरायुधः।
प्रबभौ सरथो युक्तस्तावकानां भयङ्करः।।
5-202-40a
5-202-40b
ततः किलकिलाशब्दः शङ्खभेरीस्वनैः सह।
पाण्डवानां प्रहृष्टानां क्षणेन समजायत।।
5-202-41a
5-202-41b
हताविति तयोरासीत्सेनयोरुभयोर्मतिः।
तरसाऽभ्यागतौ दृष्ट्वा सहितौ कैशवार्जुनौ।।
5-202-42a
5-202-42b
तावक्षतौ प्रमुदितौ दध्मतुर्वारिजोत्तमौ।
दृष्ट्वा प्रमुदितान्पार्थांस्त्वदीया व्यथिताऽभवन्।।
5-202-43a
5-202-43b
विमुक्तौ च महात्मानौ दृष्ट्वा द्रौणिः सुदुःखितः।
मुहूर्तं चिन्तयामास किन्त्वेतदिति मारिष।।
5-202-44a
5-202-44b
चिन्तयित्वा तु राजेन्द्र ध्यानशोकपरायणः।
निःश्वसन्दीर्घमुष्णं च विमनाश्चाभवत्ततः।।
5-202-45a
5-202-45b
सञ्जय उवाच। 5-202-46x
ततो द्रौणिर्धनुस्त्यक्त्वा रथात्प्रस्कन्द्य वेगितः।
धिग्धिक्सर्वमिदं मिथ्येत्युक्त्वा सम्प्राद्रवद्रणात्।।
5-202-46a
5-202-46b
ततः स्निग्धाम्बुदाभासं वेदावासमकल्मषम्।
वेदव्यासं सरस्वत्यावासं व्यासं ददर्श ह।।
5-202-47a
5-202-47b
तं द्रौणिरग्रतो दृष्ट्वा स्थितं कुरुकुलोद्वहम्।
सन्नकण्ठोऽब्रवीद्वाक्यमभिवाद्य सुदीनवत्।।
5-202-48a
5-202-48b
भोभो माया यदृच्छा वा दैवं वा किमिदं भवेत्।
अस्त्रं त्विदं कथं मिथ्या मम कश्च व्यतिक्रमः।।
5-202-49a
5-202-49b
अधरोत्तरमेतद्वा लोकानां वा पराभवः।
यदिमौ जीवतः कृष्णौ कालो हि दुरतिक्रमः।।
5-202-50a
5-202-50b
नासुरा न च गन्धर्वा न पिशाचा न राक्षसाः।
न सर्पा यक्षपतगा न मनुष्याः कथञ्चन।।
5-202-51a
5-202-51b
उत्सहन्तेऽन्यथा कर्तुमेतदस्त्रं मयेरितम्।
तदिदं केवलं हत्वा शान्तमक्षौहिणीं ज्वलत्।।
5-202-52a
5-202-52b
सर्वघानि मया मुक्तमस्त्रं परमदारुणम्।
केनेमौ मर्त्यधर्माणौ नाधाक्षीत्केशवार्जुनौ।।
5-202-53a
5-202-53b
एतत्प्रब्रूहि भगवन्मया पृष्टो यथातथम्।
श्रोतुमिच्छामि तत्त्वेन सर्वमेतन्महामुने।।
5-202-54a
5-202-54b
व्यास उवाच। 5-202-55x
महान्तमेवमर्थं मां यं त्वं पृच्छसि विस्मयात्।
तं प्रवक्ष्यामि ते सर्वं समाधाय मनः शृणु।।
5-202-55a
5-202-55b
योऽसौ नारायणो नाम पूर्वेषामपि पूर्वजः।
`आदिदेवो जगन्नाथो लोककर्ता स्वयं प्रभुः।।
5-202-56a
5-202-56b
आद्यः सर्वस्य लोकस्य अनादिनिधनोऽच्युतः।
व्याकुर्वते यस्य तत्त्वं श्रुतयो मुनयश्च ह।।
5-202-57a
5-202-57b
अतोऽजय्यः सर्वभूतैर्मनसाऽपि जगत्पतिः।
तस्मादिमं जेतुकाम अज्ञानतमसा वृतः।।
5-202-58a
5-202-58b
मा शुचः पुरुषव्याघ्र विद्वि तद्वदिहार्जुनम्।
तस्य शक्तिरसौ पार्थास्तस्माच्छोकमिमं त्यज।।
5-202-59a
5-202-59b
विश्वेश्वरोऽयं लोकादिः परमात्मा ह्यधोक्षजः।
सहस्रसंहितादंशादेकांशोऽयमजायत।।
5-202-60a
5-202-60b
देवानां हितकामार्थं लोकानां चैव सत्तमः'।
अजायत च कार्यार्थं पुत्रो धर्मस्य विश्वकृत्।।
5-202-61a
5-202-61b
स तपस्तीव्रमातस्थे शिशिरं गिरिमास्थितः।
ऊर्ध्वबाहुर्महातेजा ज्वलनादित्यसन्निभः।।
5-202-62a
5-202-62b
षष्टिं वर्षसहस्राणि तावन्त्येव शतानि च।
अशोषयत्तदाऽऽत्मानं वायुभक्षोऽम्बुजेक्षणः।।
5-202-63a
5-202-63b
अथापरं तपस्तप्त्वा द्विस्ततोऽन्यत्पुनर्महत्।
द्यावापृथिव्योर्विवरं तेजसा समपूरयत्।।
5-202-64a
5-202-64b
स तेन तपसा तात ब्रह्मभूतो यदाऽभवत्।
ततो विश्वेश्वरं योनिं विश्वस्य जगतः पतिम्।
ददर्श भृशदुर्धर्षं सर्वदेवैरभिष्टुतम्।।
5-202-65a
5-202-65b
5-202-65c
अणीयांसमणुभ्यश्च बृहद्भ्यश्च बृहत्तमम्।
रुद्रमीशानवृषभं हरं शंभुं कपर्दिनम्।।
5-202-66a
5-202-66b
चेकितानं परां योनिं तिष्ठतो गच्छतश्च ह।
दुर्वारणं सुदुर्धर्षं दुर्निरीक्ष्यं दुरासदम्।
अतिमन्युं महात्मानं सर्वभूतप्रचेतसम्।।
5-202-67a
5-202-67b
5-202-67c
दिव्यं चापमिषुधी चाददानं
हिरण्यवर्माणमनन्तवीर्यम्।
पिनाकिनं वज्रिणं दीप्तशूलं
परश्वथिं गदिनं चायतासिम्।।
5-202-68a
5-202-68b
5-202-68c
5-202-68d
वचोधिकैः सुष्टुतमिष्टवाग्भिः।। 5-202-69f
जलं दिशं खं क्षितिं चन्द्रसूर्यौ
हुताशवायुप्रतिमं सुरेशम्।
नालं द्रष्टुं यं जना भिन्नवृत्ता
ब्रह्मद्विषघ्नममृतस्य योनिम्।।
5-202-70a
5-202-70b
5-202-70c
5-202-70d
यं पश्यन्ति ब्राह्मणाः साधुवृत्ताः
क्षीणे पापे मनसा वीतशोकाः।
तन्निष्ठात्मा तपसा धर्ममीड्यं
तद्भक्त्या वै विश्वरूपं ददर्श।।
5-202-71a
5-202-71b
5-202-71c
5-202-71d
दृष्ट्वा चैनं वाड्मनोबुद्धिदेहैः
संहृष्टात्मा मुमुदे वासुदेवः।।
5-202-72a
5-202-72b
अक्षमालापरिक्षिप्तं ज्योतिषां परमं निधिम्।
रुद्रं नारायणो दृष्ट्वा ववन्दे विश्वसम्भवम्।।
5-202-73a
5-202-73b
वरदं पृथुचार्वङ्ग्या पार्वत्या सहितं प्रभुम्।
क्रीडमानं महात्मानं भूतसङ्घगणैर्वृतम्।।
5-202-74a
5-202-74b
अजमीशानमव्यक्तं कारणात्मानमच्युतम्।
अभिवाद्याथ रुद्राय सद्योऽन्धकनिपातिने।
पद्माक्षस्तं विरुपाक्षमभितुष्टाव भक्तिमान्।।
5-202-75a
5-202-75b
5-202-75c
श्रीनारायण उवाच। 5-202-76x
न्नरान्सुपर्णानथ गन्धर्वयक्षान्। 5-202-76d
पृथग्विधान्भूतसङ्घांश्च विश्वां--
स्त्वत्सम्भूतान्विद्म सर्वांस्तथैव।।
5-202-77a
5-202-77b
ऐन्द्रं याम्यं वारुणं वैत्तपाल्यं
पैत्रं त्वाष्ट्रं कर्म सौम्यं च तुभ्यम्।।
5-202-78a
5-202-78b
रूपं ज्योतिः शब्द आकाशवायुः
स्पर्शः स्वाद्यं सलिलं गन्ध उर्वी।
कालो ब्रह्मा ब्रह्म च ब्राह्मणाश्च
त्वत्सम्भूताः स्थास्नु चरिष्णु चेदम्।।
5-202-79a
5-202-79b
5-202-79c
5-202-79d
अद्भ्यः स्तोका यान्ति यथा पृथक्त्वं
ताथिश्चैक्यं संक्षये यान्ति भूयः।
एवं विद्वान्प्रभवं चाप्ययं च
त्वसम्भूतं तव सायुज्यमेति।।
5-202-80a
5-202-80b
5-202-80c
5-202-80d
त्वत्सम्भूतास्ते च तेभ्यः परस्त्वम्।। 5-202-81f
भूतं भव्यं भविता चाप्रधृष्यं
त्वत्सम्भूता भुवनानीह विश्वा।
भक्तं च मां भजमानं भजस्व
प्रीत्या मां वै लोकपितामहेश।।
5-202-82a
5-202-82b
5-202-82c
5-202-82d
नभिष्टुतः प्रविकार्षीश्च मायाम्।। 5-202-83f
व्यास उवाच। 5-202-84x
तस्मै वरानचिन्त्यात्मा देवदेवः पिनाकधृत्।
विष्णवे देवमुख्याय प्रायच्छदृषिसंस्तुतः।।
5-202-84a
5-202-84b
श्रीभगवानुवाच। 5-202-85x
मत्प्रसादान्मनुष्येषु देवगन्धर्वयोनिषु।
अप्रमेयबलात्मा त्वं नारायण भविष्यसि।।
5-202-85a
5-202-85b
न च त्वां प्रसहिष्यन्ति देवासुरमहोरगाः।
न पिशाचा न गन्धर्वा न यक्षा न च राक्षसाः।।
5-202-86a
5-202-86b
न सुपर्णास्तथा नागा न च विश्वे वियोनिजाः।
न कश्चित्त्वां च देवोऽपि समरेषु विजेष्यति।।
5-202-87a
5-202-87b
न शस्त्रेण न वज्रेण नाग्निना न च वारिणा।
न चार्द्रेण न शुष्केण त्रसेन स्थावरेण च।।
5-202-88a
5-202-88b
न हस्तेन न पादेन न काष्ठेन न लोष्टुना।
कश्चित्तव रुजां कर्ता मत्प्रसादात्कथञ्चन।
अपि वै समरं गत्वा भविष्यसि ममाधिकः।।
5-202-89a
5-202-89b
5-202-89c
एवमादीन्वराँल्लब्ध्वा प्रसादादथ शूलिनः।
स एष देवश्चरति मायया मोहयञ्जगत्।।
5-202-90a
5-202-90b
तस्यैव तपसा जातो नरो नाम महामुनिः।
तुल्यमेतेन देवेन तं जानीह्यर्जुनं सदा।।
5-202-91a
5-202-91b
तावेतौ पूर्वदेवानां परमोपचितादृषी।
लोकयात्राविधानार्थं दानवानां वधाय च।
धर्मसंस्थापनार्थाय सञ्जायेते युगेयुगे।।
5-202-92a
5-202-92b
5-202-92c
तथैव कर्मणा कृत्स्नं महतस्तपरसोऽपि च।
तेजो वाग्भिश्च विद्वंस्त्वं जातो रुद्रान्महामते।।
5-202-93a
5-202-93b
स भवान्देववत्प्राज्ञो ज्ञात्वा भवमयं जगत्।
अवाकर्षस्त्वमात्मानं नियमैस्तत्प्रियेप्सया।।
5-202-94a
5-202-94b
शुभ्रमत्र हविः कृत्वा महापुरुषविग्रहम्।
ईजिवांस्त्वं जपैर्होमैरुपहारैश्च मानद।।
5-202-95a
5-202-95b
स तथा पूज्यमानस्ते पूर्वदेवोऽप्यतूतुषत्।
पुष्कलांश्च वरान्प्रादात्तव विद्वन्हृदि स्थितान्।।
5-202-96a
5-202-96b
जन्मकर्मतपोयोगास्तयोस्तव च पुष्कलाः।
ताभ्यां लिङ्गेऽर्चितो देवस्त्वयाऽर्चायां युगेयुगे।
देवदेवस्त्वचिन्त्यात्मा अजेयो विष्णुसम्भवः।।
5-202-97a
5-202-97b
5-202-97c
सर्वरूपं भवं ज्ञात्वा लिङ्गे योऽर्चयति प्रभुम्।
आत्मयोगाश्च तस्मिन्वै शास्त्रयोगाश्च शाश्वताः।।
5-202-98a
5-202-98b
एवं देवा यजन्तो हि सिद्धाश्च परमर्षयः।
प्रार्थयन्ते परं लोके स्थाणुमेव च शाश्वतम्।।
5-202-99a
5-202-99b
[स एष* रुद्रभक्तश्च केशवो रुद्रसम्भवः।]
कृष्ण एव हि यष्टव्यो यज्ञैश्चैव सनातनः।।
5-202-100a
5-202-100b
सर्वभूतभवं ज्ञात्वा लिङ्गमर्चति यः प्रभोः।
तस्मिन्नभ्यधिकां प्रीतिं करोति वृषभध्वजः।।
5-202-101a
5-202-101b
सञ्जय उवाच। 5-202-102x
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा द्रोणपुत्रो महारथः।
नमश्चकार रुद्राय बहुमेने च केशवम्।।
5-202-102a
5-202-102b
हष्टरोमा च वश्यात्मा सोऽभिवाद्य महर्षये।
वरूथिनीमभिप्रेक्ष्य ह्यवहारमकारयत्।।
5-202-103a
5-202-103b
ततः प्रत्यवहारोऽभूत्पाण्डवानां विशाम्पते।
कौरवाणां च दीनानां द्रोणे युधि निपातिते।।
5-202-104a
5-202-104b
युद्धं कृत्वा दिनान्पञ्च द्रोणो हत्वा वरूथिनीम्।
ब्रह्मलोकं गतो राजन्ब्राह्मणो वेदपारगः।।
5-202-105a
5-202-105b
।। इति श्रीमन्महाभारते द्रोणपर्वणि नारायणास्त्रमोक्षपर्वणि
पञ्चदशदिवसयुद्धे द्व्यधिकद्विशततमोऽध्यायः।। 202 ।।

[सम्पाद्यताम्]

5-202-2 राजन्नैव तत्रावतस्थिरे इति ट. पाठः।। 5-202-3 सोमकावयवैः सोमकानामवयवरूपैर्माण्डलिकैः।। 5-202-7 उद्वृत्तस्य उच्छास्त्रवर्तिनः।। 5-202-10 युवराजे चेदिपतौ।। 5-202-12 अन्तर्भेदे हृदयवैक्लव्ये। दुःखं पुत्रवधादिजम्।। 5-202-13 अश्लीलं जुगुप्सितम्। अप्रियं परुषम्।। 5-202-21 क्रव्यादाश्चापि चाक्रन्दन् इति ट.पाठः।। 5-202-22 प्रयतात्मानो योगिनोऽपि समाधिच्युता बभूवुरित्यर्थः।। 5-202-23 आवर्तितदिवाकरं विश्वं सर्वं भ्रमतीवेत्यमन्यतेत्यर्थः।। 5-202-24 त्रेसुः शब्दं चक्रुः। यथा वने इति सम्बन्धः।। 5-202-29 युगान्ते प्रलये। संवर्तकः संहारकः।। 5-202-31 तमोनुदौ चन्द्रसूर्यौ।। 5-202-39 तयोर्विषये।। 5-202-42 वेदानां व्यासं शाखाप्रशाखाभेदेन विभाजकम्। सरस्वत्या अग्नोपवेदस्मृत्यादिरूपायां आवासम्। व्यासमिति पाठे विस्तारम्। आवासं च सरस्वत्याः स वै व्यास ददर्शह इति क.ग.ट.पाठः।। 5-202-47 कुरवो धृतराष्ट्राद्यास्तेषां कुलोद्वहम्।। 5-202-48 माया नष्टयोरप्यनष्टत्वेन दर्शनम्। यदृच्छा अस्त्रशक्तोरनियमः।। 5-202-49 अधरोत्तरं विपरीतम्।। 5-202-50 शिशिरं गिरिं हिमाचलम्।। 5-202-62 योगी विश्वस्येति क.ख.ग.पाठः। पतिं पालयितारम्।। 5-202-65 ईशानानां ब्रह्मादीनामपि वृषभं श्रेष्ठम्। कपर्दिनं जटाजूटवन्तम्।। 5-202-66 चेकितानं चेतयतम्। तिष्ठतः 5-202-67 स्थावरस्या। गच्छतो जङ्गमस्य। दुर्वारणं दुर्निषेधम्। अतिमन्युं तीव्रकोपं दुष्टेषु।। 5-202-68 परश्वथिं परश्वथवन्तम्।। 5-202-76 भूतकृतः प्रजापतयः।। 5-202-78 एन्द्रं इन्द्रदैवत्यं कर्म तुभ्यं त्वदर्थमेव। सर्वेषां देवानां नाम्ना त्वमेव तर्पणीय इत्यर्थः।। 5-202-79 आकाश इति लुप्तविभक्तिकम्। स्वाद्यं रसः। ब्रह्म वेदाः यज्ञाश्च। स्थास्नु स्थावरम्। चरिष्णु जङ्गमम्।। 5-202-80 अद्भ्याः समुद्रेभ्यः स्तोकाः वर्षबिन्दवः। संक्षये प्लये एकार्णवे।। 5-202-83 अभिष्टुतो यानकार्षीरिह त्वम् इति क.ख.पाठः।। 5-202-84 ऋषिणा नारायणेन संस्तुतः।। 5-202-87 वियोनिजाः सिंहव्याघ्रादयः। नागान विश्वे विश्वयोनयः इति क.ख.पाठः।। 5-202-88 त्रसेन जङ्गमेन।। 5-202-89 गत्वा प्राप्य।। 5-202-92 पूर्वदेवानां ब्रह्मविष्णुरुद्राणां मध्ये एतौ विष्णुरूपिणावृषी नरनारायणौ परमोपचितावत्यन्ततपः सम्पन्नौ।। 5-202-94 देववत् नारायणवत्। अवाकर्षः अवमतं कृशं कृतवानस्यात्मानं शीरम्।। 5-202-95 शुभ्रं दीप्तितम्। शुभभौर्वं नवं कृत्वेति क.ख.ग.पाठः।। 5-202-98 आत्मयोगात्तमीशानं शास्त्रयोगाच्च शाश्वतमिति क.ख.ग.पाठः।। 5-202-103 महर्षये व्यासाय।। 5-202-202 द्व्यधिकद्विशततमोऽध्यायः।।

द्रोणपर्व-201 पुटाग्रे अल्लिखितम्। द्रोणपर्व-203