महाभारतम्-07-द्रोणपर्व-011

विकिस्रोतः तः
नेविगेशन पर जाएँ खोज पर जाएँ
← द्रोणपर्व-010 महाभारतम्
सप्तमपर्व
महाभारतम्-07-द्रोणपर्व-011
वेदव्यासः
द्रोणपर्व-012 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118
  119. 119
  120. 120
  121. 121
  122. 122
  123. 123
  124. 124
  125. 125
  126. 126
  127. 127
  128. 128
  129. 129
  130. 130
  131. 131
  132. 132
  133. 133
  134. 134
  135. 135
  136. 136
  137. 137
  138. 138
  139. 139
  140. 140
  141. 141
  142. 142
  143. 143
  144. 144
  145. 145
  146. 146
  147. 147
  148. 148
  149. 149
  150. 150
  151. 151
  152. 152
  153. 153
  154. 154
  155. 155
  156. 156
  157. 157
  158. 158
  159. 159
  160. 160
  161. 161
  162. 162
  163. 163
  164. 164
  165. 165
  166. 166
  167. 167
  168. 168
  169. 169
  170. 170
  171. 171
  172. 172
  173. 173
  174. 174
  175. 175
  176. 176
  177. 177
  178. 178
  179. 179
  180. 180
  181. 181
  182. 182
  183. 183
  184. 184
  185. 185
  186. 186
  187. 187
  188. 188
  189. 189
  190. 190
  191. 191
  192. 192
  193. 193
  194. 194
  195. 195
  196. 196
  197. 197
  198. 198
  199. 199
  200. 200
  201. 201
  202. 202
  203. 203

धृतराष्ट्रेण प्रसङ्गाद्भक्त्युद्रेकेण--श्रीकृष्णचरित्रानुकीर्तनम्।। 1 ।। धृतराष्ट्रेण बहुधा विचिन्त्य सञ्जयम्प्रति युद्धकथनचोदना।। 2 ।।

धृतराष्ट्र उवाच। 5-11-1x
शृणु दिव्यानि कर्माणि वासुदेवस्य सञ्जय।
कृतवान्यानि गोविन्दो यथा नान्याःपुमान्क्वचित्।।
5-11-1a
5-11-1b
संवर्धता गोपकुले बालेनैव महात्मना।
विख्यापितं बलं बाह्वोस्त्रिषु लोकेषु सञ्जय।।
5-11-2a
5-11-2b
पूतनां शकटं हत्वा केशिनं चैव वाजिनम्।
ऋषभं धेनुकं चैव अरिष्टं च महाबलम्।।
5-11-3a
5-11-3b
दावान्मुक्त्वा महाबाहुर्धृत्वा गोवर्धनं निगिम्।
चाणूरं मुष्टिकं चैव रङ्गमध्ये निहत्य च।।
5-11-4a
5-11-4b
प्रलम्बं नरकं जम्भं पीठं चापि महासुरम्।
मुरुं चान्तकसङ्काशमवधीत्पुष्करेक्षणः।।
5-11-5a
5-11-5b
तथा कंसो महातेजा जरासन्धेन पालितः।
विक्रमेणैव कृष्णेन सगणः पातितो रणे।।
5-11-6a
5-11-6b
सुनामा रणविक्रान्तः समग्राक्षौहिणीपतिः।
भोजराजस्य मध्यस्थो भ्राता कंसस्य वीर्यवान्।।
5-11-7a
5-11-7b
बलदेवद्वितीयेन कृष्णेनामित्रघातिना।
तरस्वी समरे दग्धः ससैन्यः शूरसेनराट्।।
5-11-8a
5-11-8b
दुर्वासा नाम विप्रर्षिस्तथा परमकोपनः।
आराधितः सदारेण स चास्मै प्रददौ वरान्।।
5-11-9a
5-11-9b
तथा गान्धारराजस्य सुतां वीरः स्वयंवरे।
निर्जित्य पृथिवीपालानावहत्पुष्करेक्षणः।।
5-11-10a
5-11-10b
अमृष्यमाणा राजानो यस्य जात्या हया इव।
रथे वैवाहिके युक्ताः प्रतोदेन कृतव्रणाः।।
5-11-11a
5-11-11b
जरासन्धं महाबाहुमुपायेन जनार्दनः।
परेण घातयामास समग्राक्षौहिणीपतिम्।।
5-11-12a
5-11-12b
चेदिराजं च विक्रान्तं राजसेनापतिं बली।
अर्घे विवदमानं च जघान पशुवत्तदा।।
5-11-13a
5-11-13b
सौभं दैत्यपुरं खस्थं शाल्वगुप्तं दुरासदम्।
समुद्रकुक्षौ विक्रम्य पातयामास माधवः।।
5-11-14a
5-11-14b
अङ्गान्वङ्गान्कलिङ्गंश्च मागधान्काशिकोसलान्।
वात्स्यगार्ग्यकरूषांश्च पौण्ड्रांश्चाप्यजयद्रणे।।
5-11-15a
5-11-15b
आवन्त्यान्दाक्षिणात्यांश्च पार्वतीयान्दशेरकान्।
काश्मीरकानौरसिकान्पिशाचांश्च समुद्गलान्।।
5-11-16a
5-11-16b
काम्भोजान्वाटधानांश्च चोलान्पाण्ड्यांश्च सञ्जय।
त्रिगर्तान्मालवांश्चैव दरदांश्च सुदुर्जयान्।।
5-11-17a
5-11-17b
नानादिग्भ्यश्च सम्प्राप्तान्खशांश्चैव शकांस्तथा।
जितवान्पुण्डरीकाक्षो यवनं च सहानुगम्।।
5-11-18a
5-11-18b
प्रविश्य मकरावासं यादोगणनिषेवितम्।
जिगाय वरुणं सङ्ख्ये सलिलान्तर्गतं पुरा।।
5-11-19a
5-11-19b
युधि पञ्चजनं हत्वा दैत्यं पातालवासिनम्।
पाञ्चजन्यं हृषीकेशो दिव्यं शङ्खमवाप्तवान्।।
5-11-20a
5-11-20b
खाण्डवे पार्थसहितस्तोषयित्वा हुताशनम्।
आग्नेयमस्त्रं दुर्धर्षं चक्रं लेभे महाबलः।।
5-11-21a
5-11-21b
वैनतेयं समारुह्य त्रासयित्वाऽमरावतीम्।
महेन्द्रभवनाद्वीरः पारिजातमुपानयत्।।
5-11-22a
5-11-22b
तच्च मर्षितवाञ्शक्रो जानंस्तस्य पराक्रमम्।
राज्ञां चाप्यजितं कंचित्कृष्णेनेह न शुश्रुम।।
5-11-23a
5-11-23b
यच्च तन्महदाश्चर्यं सभायां मम सञ्जय।
कृतवान्पुण्डरीकाक्षः कस्तदन्य इहार्हति।।
5-11-24a
5-11-24b
यच्च भक्त्या प्रसन्नोऽहमद्राक्षं कृष्णमीश्वरम्।
तन्मे सुविदितं सर्वं प्रत्यक्षमिव चागमम्।।
5-11-25a
5-11-25b
नान्तो विक्रमयुक्तस्य बुद्ध्या युक्तस्य वा पुनः।
कर्मणां शक्यते गन्तुं हृषीकेशस्य सञ्जय।।
5-11-26a
5-11-26b
तथा गदश्च साम्बश्च प्रद्युम्नोऽथ विदूरथः।
अगावहोऽनिरुद्धश्च चारुदेष्णः ससारणः।।
5-11-27a
5-11-27b
उल्मुको निशठश्चैव झिल्ली बभ्रुश्च वीर्यवान्।
पृथुश्च विपृथुश्चैव शमीङ्कोऽथारिमेजयः।।
5-11-28a
5-11-28b
एतेऽन्ये बलवन्तश्च वृष्णिवीराः प्रहारिणः।
कथंचित्पाण्जवानीकं श्रयेयुः समरे स्थिताः।।
5-11-29a
5-11-29b
आहूता वृष्णिवीरेण केशवेन महात्मना।
ततः संशयितं सर्वे भवेदिति मतिर्मम।।
5-11-30a
5-11-30b
नागायुतबलो वीरः कैलासशिखरोपमः।
वनमाली हली रामस्तत्र यत्र जनार्दनः।।
5-11-31a
5-11-31b
यमाहुः सर्वपितरं वासुदेवं द्विजातयः।
अपि वा ह्येष पाण्डूनां योत्स्यतेऽर्थाय सञ्जय।।
5-11-32a
5-11-32b
स यदा तात सन्नह्येत्पाण्डवार्थाय सञ्जय।
न तदा प्रतिसंयोद्धा भविता तत्र कश्चन।।
5-11-33a
5-11-33b
यदि स्म कुरवः सर्वे जयेयुर्नाम पाण्डवान्।
वार्ष्णेयोऽर्थाय तेषां वै गृह्णीयाच्छस्त्रमुत्तमम्।।
5-11-34a
5-11-34b
ततः सर्वान्नरव्याघ्रो हत्वा नरपतीन्रणे।
कौरवांश्च महाबाहुःकुन्त्यै दद्यात्स मेदिनीम्।।
5-11-35a
5-11-35b
यस्य यन्ता हृषीकेशो योद्धा यस्य धनञ्जयः।
रथस्य तस्य कः सङ्ख्ये प्रत्यनीको भवेद्रथः।।
5-11-36a
5-11-36b
न केनचिदुपायेन कुरूणां दृश्यते जयः।
तस्मान्मे सर्वमाचक्ष्व यथा युद्धमवर्तत।।
5-11-37a
5-11-37b
अर्जुनः केशवस्यात्मा कृष्णोऽप्यात्मा किरीटिनः।
अर्जुने विजयो नित्यं कृष्णे कीर्तिश्च शाश्वती।।
5-11-38a
5-11-38b
सर्वेष्वपि च लोकेषु बीभत्सुरपराजितः।
प्राधान्येनैव भूयिष्ठममेयाः केशवे गुणाः।।
5-11-39a
5-11-39b
मोहाद्दुर्योधनः कृष्णं यो न वेत्तीह केशवम्।
मोहितो दैवयोगेन मृत्युपाशपुरस्कृतः।
5-11-40a
5-11-40b
न वेद कृष्णं दाशार्हमर्जुनं चैव पाण्डवम्।
पूर्वदेवौ महात्मानौ नरनारायणावुभौ।।
5-11-41a
5-11-41b
एकात्मानौ द्विधाभूतौ दृश्येते मानवैर्भुवि।
मनसापि हि दुर्धर्षौ सेनामेतां यशस्विनौ।।
5-11-42a
5-11-42b
नाशयेतामिहेच्छन्तौ मानुषत्वाच्च नेच्छतः।
युगस्येव विपर्यासो लोकानामिव मोहनम्।।
5-11-43a
5-11-43b
भीष्मस्य च वधस्तात द्रोणस्य च महात्मनः।
न ह्येव ब्रह्मचर्येण न वेदाध्ययनेन च।।
5-11-44a
5-11-44b
न क्रियाभिर्न चास्त्रेण मृत्योः कश्चिन्निर्वायते।
लोकसम्भावितौ वीरौ कृतास्त्रौ युद्धदुर्मदौ।।
5-11-45a
5-11-45b
भीष्मद्रोणौ हतौ श्रुत्वा किन्नु जीवामि सञ्जय।
यां तां श्रियमसूयामः पुरा दृष्ट्वा युधिष्ठिरे।।
5-11-46a
5-11-46b
अद्य तामनुजानीमो भीष्मद्रोणवधेन ह।
मत्कृते चाप्यनुप्राप्तः कुरूणामेष सङ्क्षयः।।
5-11-47a
5-11-47b
पक्वानां हि वधे सूत वज्रायन्ते तृणान्युत।
अनन्तमिदमैश्वर्यं लोके प्राप्तो युधिष्ठिरः।।
5-11-48a
5-11-48b
यस्य कोपान्महात्मानौ भीष्मद्रोणौ निपातितौ।
प्राप्तः प्रकृतितो धर्मो न धर्मो मामकान्प्रति।।
5-11-49a
5-11-49b
क्रूरः सर्वविनाशाय कालोऽसौ नातिवर्तते।
अन्यथा चिन्तिता ह्यर्था नरैस्तात मनस्विभिः।
अन्यथैव प्रपद्यन्ते दैवादिति मतिर्मम।।
5-11-50a
5-11-50b
5-11-50c
तस्मादपरिहार्येऽर्थे सम्प्राप्ते कृच्छ्र उत्तमे।
अपारणीये दुश्चिन्त्ये यथाभूतं प्रचक्ष्व मे।।
5-11-51a
5-11-51b
।। इति श्रीमन्महाभारते द्रोणपर्वणि द्रोणाभिषेकपर्वणि एकादशोऽध्यायः।। 11 ।।
0 </text>
क्षत्रञ्जयः क्षत्रदेवः क्षत्रवर्मा च मानदः।
धृष्टद्युम्नात्मजा वीराः के तान्द्रोणादवारयन्।।
5-10-53a
5-10-53b
शताद्विशिष्टं यं युद्धे सममन्यन्त वृष्णयः।
चेकितानं महेष्वासं कस्तं द्रोणादवारयत्।।
5-10-54a
5-10-54b
वार्धक्षेमिः कलिङ्गानां यः कन्यामाहरद्युधि।
अनाधृष्टिरदीनात्मा कस्तं द्रोणादवारयत्।।
5-10-55a
5-10-55b
भ्रातरः पञ्च कैकेया धार्मिकाः सत्यविक्रमाः।
इन्द्रगोपकसङ्काशा रक्तवर्मायुधध्वजाः।।
5-10-56a
5-10-56b
मातृष्वसुः सुता वीराः पाण्डवानां जयार्थिनः।
तान्द्रोणं हन्तुमायातान्के वीराः पर्यवारयन्।।
5-10-57a
5-10-57b
यं योधयन्तो राजानो नाजयन्वारणावते।
षण्मासानपि संरब्धा जिघांसन्तो युधां पतिं।।
5-10-58a
5-10-88b
धनुष्मतां वरं शूरं सत्यसन्धं महाबलम्।
द्रोणात्कस्तं नरव्याघ्रं युयुत्सुं पर्यवारयत्।।
5-10-59a
5-10-59b
यः पुत्रं काशिराजस्य वाराणस्यां महारथम्।
समरे स्त्रीषु गृध्यन्तं भल्लेनापाहरद्रथात्।।
5-10-60a
5-10-60b
धृष्टद्युम्नं महेष्वासं पार्थानां मन्त्रधारिणम्।
युक्तं दुर्योधनानर्थे सृष्टं द्रोणवधाय च।।
5-10-61a
5-10-61b
निर्दहन्तं रणे योधान्दारयन्तं च सर्वतः।
द्रोणाभिमुखमायान्तं के शूराः पर्यवारयन्।।
5-10-62a
5-10-62b
उत्सङ्ग इव सम्वृद्धं द्रुपदस्यास्त्रवित्तमम्।
शैखण्डिनं शस्त्रगुप्तं के द्रोणादवारयन्।।
5-10-63a
5-10-63b
य इमां पृथिवीं कृत्स्नां चर्मवत्समवेष्टयत्।
महता रथघोषेण मुख्यारिघ्नो महारथः।।
5-10-64a
5-10-64b
दशाश्वमेधानाजहे स्वन्नपानाप्तदक्षिणान्।
निरर्गलान्सर्वमेधान्पुत्रवत्पालयन्प्रजाः।।
5-10-65a
5-10-65b
विसृष्टा दक्षिणा यस्य गङ्गाजलमवारयत्।
गङ्गास्रोतसि यावत्यः सिकता अप्यशेषतः।
तावतीर्गा ददौ वीर उशीनरसुतोऽध्वरे।।
5-10-66a
5-10-66b
5-10-66c
न पूर्वे नापरे चक्रुरिदं केचन मानवाः।
इतीदं चुक्रुशुर्देवाः कृते कर्मणि दुष्करे।।
5-10-67a
5-10-67b
पश्यामस्त्रिषु लोकेषु न तं संस्थास्नुचारिषु।
जातं चापि जनिष्यन्तं द्वितीयं चापि साम्प्रतम्।।
5-10-68a
5-10-68b
अन्यमौशीनराच्छेब्याद्धुरो वोढारमित्युत।
गतिं यस्य न यास्यन्ति मानुषा लोकवासिनः।।
5-10-69a
5-10-69b
तस्य नप्तारमायान्तं शैब्यं कः समवारयत्।
द्रोणायाभिमुखं यत्तं व्यात्ताननमिवान्तकम्।।
5-10-70a
5-10-70b
विराटस्य रथानीकं मत्स्यस्यामित्रघातिनः।
प्रेप्सन्तं समरे द्रोणं के वीराः पर्यवारयन्।।
5-10-71a
5-10-71b
सद्यो वृकोदराज्जातो महाबलपराक्रमः।
मायावी राक्षसो वीरो यस्मान्मम महद्भयम्।।
5-10-72a
5-10-72b
पार्थानां जयकामं तं तं पुत्राणां मम कण्टकम्।
घटोत्कचं महात्मानं कस्तं द्रोणादवारयत्।।
5-10-73a
5-10-73b
एते चान्ये च बहवो येषामजितं युधि।
त्यक्तारः संयुगे प्राणान्किं तेषामजितं युधि।।
5-10-74a
5-10-74b
येषां च पुरुषव्याघ्रः शार्ङ्गधन्वा व्यपाश्रयः।।
लोकानां गुरुरत्यर्थं लोकनाथः सनातनः।
5-10-75a
5-10-75b
नारायणोरणे नाथो दिव्यो दिव्यात्मकः प्रभुः।।
यस्य दिव्यानि कर्माणि प्रवदन्ति मनीषिणः।
5-10-76a
5-10-76b
तान्यहं कीर्तयिष्यामि भक्त्या स्थैर्यार्थमात्मनः।। 5-10-77a
।। इति श्रीमन्महाभारते द्रोणपर्वणि
द्रोणाभिषेकपर्वणि दशमोऽध्यायः।। 10 ।।

[सम्पाद्यताम्]

5-11-6 विक्रमेणैव अस्त्रं चिना।। 5-11-12 परेण भीमेन।। 5-11-11 एकादशोऽध्यायः।।

द्रोणपर्व-010 पुटाग्रे अल्लिखितम्। द्रोणपर्व-012