महाभारतम्-07-द्रोणपर्व-114

विकिस्रोतः तः
← द्रोणपर्व-113 महाभारतम्
सप्तमपर्व
महाभारतम्-07-द्रोणपर्व-114
वेदव्यासः
द्रोणपर्व-115 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118
  119. 119
  120. 120
  121. 121
  122. 122
  123. 123
  124. 124
  125. 125
  126. 126
  127. 127
  128. 128
  129. 129
  130. 130
  131. 131
  132. 132
  133. 133
  134. 134
  135. 135
  136. 136
  137. 137
  138. 138
  139. 139
  140. 140
  141. 141
  142. 142
  143. 143
  144. 144
  145. 145
  146. 146
  147. 147
  148. 148
  149. 149
  150. 150
  151. 151
  152. 152
  153. 153
  154. 154
  155. 155
  156. 156
  157. 157
  158. 158
  159. 159
  160. 160
  161. 161
  162. 162
  163. 163
  164. 164
  165. 165
  166. 166
  167. 167
  168. 168
  169. 169
  170. 170
  171. 171
  172. 172
  173. 173
  174. 174
  175. 175
  176. 176
  177. 177
  178. 178
  179. 179
  180. 180
  181. 181
  182. 182
  183. 183
  184. 184
  185. 185
  186. 186
  187. 187
  188. 188
  189. 189
  190. 190
  191. 191
  192. 192
  193. 193
  194. 194
  195. 195
  196. 196
  197. 197
  198. 198
  199. 199
  200. 200
  201. 201
  202. 202
  203. 203

धृतराष्ट्रस्य स्वसैन्यपराजयश्रवणेन शोचनम्।। 1 ।। सञ्जयेन तदुपालम्भपूर्वकं कृतवर्मपराक्रमकथनम्।। 2 ।।

धृतराष्ट्र उवाच। 5-114-1x
एवं बहुगुणं सैन्यमेवं प्रविचितं बलम्।
व्यूढमेवं यथान्यायमेवं बहु च सञ्जय।।
5-114-1a
5-114-1b
नित्यं पूजितमस्माभिरभिकामं च नः सदा।
प्रौढमत्यद्भुताकारं पुरस्ताद्दृष्टविक्रमम्।।
5-114-2a
5-114-2b
नातिवृद्वमबालं च नाकृशं नातिपीवरम्।
लघुवृत्तायतप्रायं सारगात्रमनामयम्।।
5-114-3a
5-114-3b
आत्तसन्नाहसञ्छन्नं बहुशस्त्रपरिच्छदम्।
शस्त्रग्रहणविद्यासु बह्वीषु परिनिष्ठितम्।।
5-114-4a
5-114-4b
आरोहे पर्यवस्कन्दे सरणे सान्तरप्लुते।
सम्यक्प्रहरणे याने व्यपयाने च कोविदम्।।
5-114-5a
5-114-5b
नागेष्वश्वेषु बहुशो रथेषु च परीक्षितम्।
`चर्मनिस्त्रिंशयुद्धे च नियुद्धे च विशारदम्'।
परीक्ष्य च यथान्यायं वेतनेनोपपादितम्।।
5-114-6a
5-114-6b
5-114-6c
न गोष्ठ्या नोपकारेण न सम्बन्धनिमित्ततः।
नानाहूतं नाप्यभृतं मम सैन्यं बभूव ह।।
5-114-7a
5-114-7b
कुलीनार्यजनोपेतं तुष्टपुष्टमनुद्धतम्।
कृतमानोपचारं च यशस्वि च मनस्वि च।।
5-114-8a
5-114-8b
सचिवैश्चापरैर्मुख्यैर्बहुभिः पुण्यकर्मभिः।
लोकपालोपमैस्तात पालितं नरसत्तमैः।।
5-114-9a
5-114-9b
बहुभिः पार्थिवैर्गुप्तमस्मत्प्रियचिकीर्षुभिः।
अस्मानभिसृतैः कामात्सबलैः सपदानुगैः।।
5-114-10a
5-114-10b
महोदधिमिवापूर्णमापगाभिः समन्ततः।
अपक्षैः पक्षिसङ्काशै रथैरश्वैश्च संवृतम्।।
5-114-11a
5-114-11b
प्रभिन्नकरटैश्चैव द्विरदैरावृतं महत्।
यदहन्यत मे सैन्यं किमन्यद्भागधेयतः।।
5-114-12a
5-114-12b
योधाक्षय्यजलं भीमं वाहनोर्मितरङ्गिणम्।
क्षेपण्यसिगदाशक्तिशरप्रासझषाकुलम्।।
5-114-13a
5-114-13b
ध्वजभूषणसम्बाधरत्नोपलसुसञ्चितम्।
वाहनैरभिधावद्भिर्वायुवेगविकम्पितम्।।
5-114-14a
5-114-14b
द्रोणगम्भीरपातालं कृतवर्ममहाहदम्।
जलसन्धमहाग्राहं कर्मचन्द्रोदयोद्धतम्।।
5-114-15a
5-114-15b
गते सैन्यार्णवं भित्त्वा तरसा पाण्डवर्षभे।
सञ्जयैकरथेनैव युयुधाने च मामकम्।।
5-114-16a
5-114-16b
तत्र शेषं न पश्यामि प्रविष्टे सव्यसाचिनि।
सात्वते च रथोदारे मम सैन्यस्य सञ्जय।।
5-114-17a
5-114-17b
तौ तत्र समतिक्रान्तौ दृष्ट्वाऽतीव तरस्विनौ।
सिन्धुराजं तु सम्प्रेक्ष्य गाण्डीवस्य च गोचरम्।।
5-114-18a
5-114-18b
किं नु वा कुरवः कृत्यं विदधुः कालचोदिताः।
दारुणैकायनेऽकाले कथं वा प्रतिपेदिरे।।
5-114-19a
5-114-19b
ग्रस्तान्हि कौरवान्मन्ये मृत्युना तात सङ्गतान्।
विक्रमोऽपि रणे तेषां न तथा दृश्यते हि वै।।
5-114-20a
5-114-20b
अक्षतौ संयुगे तत्र प्रविष्टौ कृष्णपाण्डवौ।
न च वारयिता कश्चित्तयोरस्तीह सञ्जय।।
5-114-21a
5-114-21b
भृताश्च बहवो योधाः परीक्ष्यैव महारथाः।
वेतनेन यथायोगं प्रियवादेन चापरे।।
5-114-22a
5-114-22b
असत्कारभृतस्तात मम सैन्ये न विद्यते।
कर्मणा ह्यनुरूपेण लभ्यते भक्तवेतनम्।।
5-114-23a
5-114-23b
न च योधोऽभवत्कश्चिन्मम सैन्ये तु सञ्जय।
अल्पदानभृतस्तात तथा चाभृतको नरः।।
5-114-24a
5-114-24b
पूजितो हि यथाशक्त्या दानमानासनैर्मया।
तथा पुत्रैश्च मे तात ज्ञातिभिश्च सबान्धवैः।।
5-114-25a
5-114-25b
ते च प्राप्यैव सङ्ग्रामे निर्जिताः सव्यसाचिना।
शैनेयेन परामृष्टाः किमन्यद्भागधेयतः।।
5-114-26a
5-114-26b
रक्ष्यते यश्च सङ्ग्रामे ये च सञ्जय रक्षिणः।
एकः साधारणः पन्थार रक्ष्यस्य सह रक्षिभिः।।
5-114-27a
5-114-27b
अर्जुनं समरे दृष्ट्वा सैन्धवस्याग्रतः स्थितम्।
पुत्रो मम भृशं मूढः किं कार्यं प्रत्यपद्यत।।
5-114-28a
5-114-28b
सात्यकिं च रणे दृष्ट्वा प्रविशन्तमभीतवत्।
किं नु दुर्योधनः कृत्यं प्राप्तकालममन्यत।।
5-114-29a
5-114-29b
सर्वशस्त्रातिगौ सेनां प्रविष्टौ रथिसत्तमौ।
दृष्ट्वा कां वै धृतिं युद्धे प्रत्यपद्यन्त मामकाः।।
5-114-30a
5-114-30b
दृष्ट्वा कृष्णं तु दाशार्हमर्जुनार्थे व्यवस्थितम्।
शिनीनामृषभं चैव मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-31a
5-114-31b
दृष्टा सेनां व्यतिक्रान्तां सात्वतेनार्जुनेन च।
पलायमानांश्च कुरून्मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-32a
5-114-32b
विद्रुतान्रथिनो दृष्ट्वा निरुत्साहान्द्विषज्जये।
पलायनकृतोत्साहान्मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-33a
5-114-33b
शून्यान्कृतान्रथोपस्थान्सात्वतेनार्जुनेन च।
हतांश्च योधान्संदृश्य मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-34a
5-114-34b
व्यश्वनागरथान्दृष्ट्वा तत्र वीरान्सहृस्रशः।
धावमानान्रणे व्यग्रामन्यन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-35a
5-114-35b
महानागान्विद्रवतो दृष्ट्वाऽर्जुनशराहतान्।
पतितान्पततश्चान्यान्मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-36a
5-114-36b
विहीनांश्च कृतानश्वान्विरथांश्च कृतान्नरान्।
तत्र सात्यकिपार्थाभ्यां मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-37a
5-114-37b
हयौघान्निहतान्दृष्ट्वा द्रवमाणांस्ततस्ततः।
रणे माधवपार्थाभ्यां मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-38a
5-114-38b
पत्तिसङ्घान्रणे दृष्ट्वा धावमानांश्च सर्वशः।
निराशा विजये सर्वे मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-39a
5-114-39b
द्रोणस्य समतिक्रान्तावनीकमपराजितौ।
क्षणेन दृष्ट्वा तौ वीरौ मन्ये शोचन्ति पुत्रकाः।।
5-114-40a
5-114-40b
सम्मूढोऽस्मि भृशं तात श्रुत्वा कृष्णधनञ्जयौ।
प्रविष्टौ मामकं सैन्यं सात्वतेन सहाच्युतौ।।
5-114-41a
5-114-41b
तस्मिन्प्रविष्टे पृतनां शिनीनां प्रवरे रथे।
भोजानीकं व्यतिक्रान्ते किमकुर्वत कौरवाः।।
5-114-42a
5-114-42b
तथा द्रोणेन समरे निगृहीतेषु पाण्डुषु।
कथं युद्धमभूत्तत्र तन्ममाचक्ष्व सञ्जय।।
5-114-43a
5-114-43b
द्रोणो हि बलवान्श्रेष्ठः कृतास्त्रो युद्धदुर्मदः।
पाञ्चालास्तं महेष्वासं प्रत्ययुध्यन्कथं रणे।।
5-114-44a
5-114-44b
बद्धवैरास्ततो द्रोणे धनञ्जयजयैषिणः।
भारद्वाजसुतस्तेषु दृढवैरो महारथः।।
5-114-45a
5-114-45b
अर्जुनश्चापि यच्चक्रे सिन्धुराजवधं प्रति।
तन्मे सर्वं समाचक्ष्व कुशलो ह्यसि सञ्जय।।
5-114-46a
5-114-46b
सञ्जय उवाच। 5-114-47x
आत्मापराधात्सम्भूतं व्यसनं भरतर्षभ।
प्राप्य प्राकृतवद्वीर न त्वं शोचितुमर्हसि।।
5-114-47a
5-114-47b
पुरा यदुच्यसे प्राज्ञैः सुहृद्भिर्विदुरादिभिः।
मा हार्षीः पाण्डवान्राजन्निति तन्न त्वया श्रुतम्।।
5-114-48a
5-114-48b
सुहृदां हितकामानां वाक्यं यो न शृणोति ह।
स महद्व्यसनं प्राप्य शोचते वै यथा भवान्।।
5-114-49a
5-114-49b
याचितोऽसि पुरा राजन्दाशार्हेण शमं प्रति।
न च तं लब्धवान्कामं त्वत्तः कृष्णो महायशाः।।
5-114-50a
5-114-50b
तव निर्गुणतां ज्ञात्वा पक्षपातं सुतेषु च।
द्वैधीभावं तथा धर्मे पाण्डवेषु च मत्सरम्।।
तव जिह्ममभिप्रायं विदित्वा पाण्डवान्प्रति।
आर्तप्रलापांश्च बहून्मनुजाधिप सत्तम।।
5-114-51a
5-114-51b
5-114-52
5-114-52b
सर्वलोकस्य तत्त्वज्ञः सर्वलोकेश्वरः प्रभुः।
वासुदेवस्ततो युद्धं कुरूणामकरोन्महत्।।
5-114-53a
5-114-53b
आत्मापराधात्सुमहान्प्राप्तस्ते विपुलः क्षयः।
नैनं दुर्योधने दोषं कर्तुमर्हसि मानद।।
5-114-54a
5-114-54b
न हि तै सुकृतं किञ्चिदादौ मध्ये च भारत।
दृश्यते पृष्ठतश्चैव त्वन्मूलो हि पराजयः।।
5-114-55a
5-114-55b
तस्मादद्य स्थिरो भूत्वा ज्ञात्वा लोकस्य निर्णयम्।
शृणु युद्धं यथावृत्तं घोरं देवासुरोपमम्।।
5-114-56a
5-114-56b
प्रविष्टे तव सैन्यं तु शैनेये सत्यविक्रमे।
भीमसेनमुखाः पार्थाः प्रतीयुर्वाहिनीं तव।।
5-114-57a
5-114-57b
आगच्छतस्तान्सहसा क्रुद्धरूपान्सहानुगान्।
दधारैको रणे पाण्डून्कृतवर्मा महारथः।।
5-114-58a
5-114-58b
यथोद्वृत्तं वारयते वेला वै सलिलार्णवम्।
पाण्डुसैन्यं तथा सङ्ख्ये हार्दिक्यः समवारयत्।।
5-114-59a
5-114-59b
तत्राद्भुतमपश्याम हार्दिक्यस्य पराक्रमम्।
यदेनं सहिताः पार्था नातिचक्रमुराहवे।।
5-114-60a
5-114-60b
ततो भीमस्त्रिभिर्विद्ध्वा कृतवर्माणमाशुगैः।
शङ्खं दध्मौ महाबाहुर्हर्षुयन्सर्वपाण्डवान्।।
5-114-61a
5-114-61b
सहदेवस्तु विंशत्या धर्मराजश्च पञ्चभिः।
शतेन नकुलश्चापि हार्दिक्यं समविध्यत।।
5-114-62a
5-114-62b
द्रौपदेयास्त्रिसप्तत्या सप्तभिश्च घटोत्कचः।
धृष्टद्युम्नस्त्रिभिश्चापि कृतवर्माणमार्दयत्।।
5-114-63a
5-114-63b
विराटो द्रुपदश्चैव याज्ञसेनिश्च पञ्चभिः।
शिखण्डी चैव हार्दिक्यं विद्ध्वा पञ्चभिराशुगैः।।
5-114-64a
5-114-64b
पुनर्विव्याध विंशत्या सायकानां हसन्निव।
कृतवर्मा ततो राजन्सर्वतस्तान्महारथान्।।
5-114-65a
5-114-65b
एकैकं पञ्चभिर्विद्ध्वा भीमं विव्याध सप्तभिः।
धनुर्ध्वजं चास्य तदा रथाद्भूमावपातयत्।।
5-114-66a
5-114-66b
अथैनं छिन्नधन्वानं त्वरमाणो महारथः।
आजघानोरसि क्रुद्धः सप्तत्या निशितैः शरैः।।
5-114-67a
5-114-67b
स गाढविद्धो बलवान्हार्दिक्यस्य शरोत्तमैः।
चचाल रथमध्यस्थः क्षितिकम्पे यथाऽचलः।।
5-114-68a
5-114-68b
भीमसेनं तथा दृष्ट्वा धर्मराजपुरोगमाः।
विसृजन्तः शरान्राजन्कृतवर्माणमार्दयन्।।
5-114-69a
5-114-69b
तं तथा कोष्ठकीकृत्य रथवंशेन मारिष।
विव्यधुः सायकैर्हृष्टा रक्षार्थं मारुतेर्मृधे।।
5-114-70a
5-114-70b
प्रतिलभ्य ततः संज्ञां भीमसेनो महाबलः।
शक्तिं जग्राह समरे हेमदण्डामयस्मायीम्।।
5-114-71a
5-114-71b
चिक्षेप च रथात्तूर्णं कृतवर्मरथं प्रति।
सा भीमभुजनिर्मुक्ता निर्मुक्तोरगसन्निभा।।
5-114-72a
5-114-72b
कृतवर्माणमभितः प्रजज्वाल सुदारुणा।
तामापतन्तीं सहसा युगान्ताग्निसमप्रभाम्।।
5-114-73a
5-114-73b
द्वाभ्यां शराभ्यां हार्दिक्यो निजघान द्विधा तदा।
सा छिन्ना पतिता भूमौ शक्तिः कनकभूषणा।।
5-114-74a
5-114-74b
द्योतयन्ती दिशो राजन्महोल्केव नभश्च्युता।
शक्तिं विनिहतां दृष्ट्वा भीमश्चुक्रोध वै भृशम्।।
5-114-75a
5-114-75b
ततोऽन्यद्धनुरादाय वेगवत्सुमहास्वनम्।
भीमसेनो रणे क्रुद्धो हार्दिक्यं समवारयत्।।
5-114-76a
5-114-76b
अथैनं पञ्चभिर्बाणैराजघान स्तनान्तरे।
भीमो भीमबलो राजंस्तव दुर्मन्त्रितेन च।।
5-114-77a
5-114-77b
भोजस्तु क्षतसर्वाङ्गो भीमसेनेन मारिष।
रक्ताशोक इवोत्फुल्लो व्यभ्राजत रणाजिरे।।
5-114-78a
5-114-78b
ततः क्रुद्धस्त्रिभिर्बाणैर्भीमसेनं हसन्निव।
अभिहत्य दृढं युद्धे तान्सर्वान्प्रत्यविध्यत।।
5-114-79a
5-114-79b
त्रिभिस्त्रिभिर्महेष्वासो यतमानान्महारथान्।
तेऽपि तं प्रत्यविध्यन्त सप्तभिः सप्तभिः शरैः।।
5-114-80a
5-114-80b
शिखण्डिनस्ततः क्रुद्धः क्षुरप्रेण महारथः।
धनुश्चिच्छेद सामरे प्रहसन्निव सात्वतः।।
5-114-81a
5-114-81b
शिखण्डी तु ततः क्रुद्धश्छिन्ने धनुषि सत्वरः।
असिं जग्राह समरे शतचन्द्रं च भास्वरम्।।
5-114-82a
5-114-82b
भ्रामयित्वा महच्चर्म चामीकरविभूषितम्।
तमसिं प्रेषयामात कृतवर्मरथं प्रति।।
5-114-83a
5-114-83b
स तस्य सशरं चापं छित्त्वा राजन्महानसिः।
अभ्यगाद्धरणीं राजंश्च्युतं ज्योतिरिवाम्बरात्।।
5-114-84a
5-114-84b
एतस्मिन्नेव काले तु त्वरमाणं महारथाः।
विव्यधुः सायकैर्गाढं कृतवर्माणमाहवे।।
5-114-85a
5-114-85b
अथान्यद्धनुरादाय त्यक्त्वा तच्च महद्धनुः।
विशीर्णं भरतश्रेष्ठ हार्दिक्यः परवीरहा।।
5-114-86a
5-114-86b
विव्याध पाण्डवान्युद्धे त्रिभिस्त्रिभिरजिह्मगैः।
शिखण्डिनं च विव्याध त्रिभिः पञ्चभिरेव च।।
5-114-87a
5-114-87b
धनुरन्यत्समादाय शिखण्डी तु महायशाः।
अवारयत्कूर्मनखैराशुगैर्हृदिकात्मजम्।।
5-114-88a
5-114-88b
ततः क्रुद्धो रणे राजन्हृदिकस्यात्मसम्भवः।
अभिदुद्राव वेगेन याज्ञसेनिं महारथम्।।
5-114-89a
5-114-89b
भीष्मस्य समरे राजन्मृत्योर्हेतुं महात्मनः।
विदर्शयन्बलं शूरः शार्दूल इव कुञ्जरम्।।
5-114-90a
5-114-90b
तौ दिशागजसङ्काशौ ज्वलिताविव पावकौ।
समापेततुरन्योन्यं शरसङ्घैररिन्दमौ।।
5-114-91a
5-114-91b
विधुन्वानौ धनुःश्रेष्ठे सन्दधानौ च सायकान्।
विसृजन्तौ च शतशो गभस्तीनिव भास्करौ।।
5-114-92a
5-114-92b
तापयन्तौ शरैस्तीक्ष्णैरन्योन्यं तौ महारथौ।
युगान्तप्रतिमौ वीरौ रेजतुर्भास्कराविव।।
5-114-93a
5-114-93b
कृतवर्मा च समरे याज्ञसेनिं महारथम्।
विद्ध्वेषुभिस्त्रिसप्तत्या पुनर्विव्याध सप्तभिः।।
5-114-94a
5-114-94b
स गाढविद्धो व्यथितो रथोपस्थ उपाविशत्।
विसृज्य सशरं चापं मूर्च्छयाऽभिपरिप्लुतः।।
5-114-95a
5-114-95b
तं विषण्णं रणे दृष्ट्वा तावकाः पुरुषर्षभ।
हार्दिक्यं पूजयामासुर्वासांस्यादुधुवुश्च ह।।
5-114-96a
5-114-96b
शिखण्डिनं तथा ज्ञात्वा हार्दिक्यशरपीडितम्।
अपोवाह रणाद्यन्ता त्वरमाणो महारथम्।।
5-114-97a
5-114-97b
सादितं तु रथोपस्थे दृष्ट्वा पार्थाः शिखण्डिनम्।
परिवव्रू रथैस्तूर्णं कृतवर्माणमाहवे।।
5-114-98a
5-114-98b
तत्राद्भुतं परं चक्रे कृतवर्मा महारथः।
यदेकः समरे पार्थान्वारयामास सानुगान्।।
5-114-99a
5-114-99b
पार्थाञ्जित्वाऽजयच्चेदीन्पाञ्चालान्सृञ्जयानपि।
केकयांश्च महावीर्यान्कृतवर्मा महारथः।।
5-114-100a
5-114-100b
ते वध्यमानाः समरे हार्दिक्येन स्म पाण्डवाः।
इतश्चेतश्च धावन्तो नैव चक्रुर्धृतिं रणे।।
5-114-101a
5-114-101b
जित्वा पाण्डुसुतान्युद्धे भीमसेनपुरोगमान्।
हार्दिक्यः समरेऽतिष्ठद्विधूम इव पावकः।।
5-114-102a
5-114-102b
ते द्राव्यमाणाः समरे हार्दिक्येन महारथाः।
विमुखाः समपद्यन्त शरवृष्टिभिरार्दिताः।।
5-114-103a
5-114-103b
।। इति श्रीमन्महाभारते द्रोणपर्वणि जयद्रथवधपर्वणि
चतुर्दशदिवसयुद्धे चतुर्दशाधिकशततमोऽध्यायः।। 114 ।।

[सम्पाद्यताम्]

5-114-1 बहुगुणं बहवो गुणाः शौर्यादयः संध्यादयो वा यस्मिन्। बलं प्रबलम्।। 5-114-2 नः अभिकाममनुरक्तम्।। 5-114-3 लघुनो मनोज्ञस्य वृत्तस्यायतनमायासः प्रायः प्रचुरं यत्र। सारगात्रं निबिडावयवम्।। 5-114-5 पर्यवस्कन्दे अवरोहणे। सरणे प्रसरणे। सान्तरप्लुते प्लुवनान्तरीतायां गतौ। व्यपयानेऽपसरणे।। 5-114-6 वेतनेन दिनमासवर्षदेयेन धनेन।। 5-114-7 गोष्ठ्या संलापमात्रेण।। 5-114-13 वाहनान्येवोर्मितरङ्गपरम्परा विद्यते यत्र। क्षेपण्यो यन्त्राणि।। 5-114-14 रत्नैरुपलैश्च सुसञ्चितं सुष्ठुसञ्छादितम्। वाहनाभिधावनान्येव वायुवेगतया रूपितानि।। 5-114-17 मम सैन्यस्य सेषमित्यन्वयः।। 5-114-19 दारुणैकायने अतिभीषणेऽनन्यगतिके। अकाले अतीते समये।। 5-114-23 लभ्यते सैन्येनार्थात्।। 5-114-30 धृतिं धारणाम्।। 5-114-35 व्यग्राननेकाग्रान्। अव्यग्रान् पलायनैकमनस इति वा।। 5-114-51 निर्गुणतां गुणवैषम्यम्। द्वैधीभावमनिश्चयम्।। 5-114-54 सुमहान् विपुल इति पर्यायाभ्यां महत्त्वोद्रेकः।। 5-114-56 निर्णयं नियतस्वभावम्।। 5-114-65 सर्वतः सर्वान्।। 5-114-74 द्विधा स्थानद्वये।। 5-114-88 कूर्मनखैः कूर्मनखाकृतिफलकैः।। 5-114-114 चतुर्दशाधिकशततमोऽध्यायः।।

द्रोणपर्व-113 पुटाग्रे अल्लिखितम्। द्रोणपर्व-115