महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-168
| ← उद्योगपर्व-167 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-168 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-169 → |
|
भीष्मेण कर्णस्यार्धरथत्वे कथिते तेन भूष्मोपालम्भनपूर्वकं तज्जीवितावधि स्वेन युद्धाकरणप्रतिज्ञा ।। 1 ।।
भीष्मेण कर्णगर्हणे दुर्योधनेन भीष्मंप्रति सान्त्वनपूर्वकं परसेनायां रथातिरथसंख्यानप्रार्थना ।। 2 ।।
भीष्म उवाच। | 5-168-1x |
अचलो वृषकश्चैव सहितौ भ्रातरावुभौ । | 5-168-1a 5-168-1b |
बलवन्तौ नरव्याघ्रौ दृढक्रोधौ प्रहारिणौ। | 5-168-2a 5-168-2b |
सखा ते दयितो नित्यं य एष रणकर्कशः । | 5-168-3a 5-168-3b |
परुषः कत्थनो नीचः कर्णो वैकर्तनस्त्रव । | 5-168-4a 5-168-4b |
एष नैव रथः पूर्णो न चाप्यतिरथो रणे । | 5-168-5a 5-168-5b |
कुण्डलाभ्यां च दिव्याभ्यां वियुक्तः सततं घृणी । | 5-168-6a 5-168-6b |
करणानां वियोगाच्च तेन मेऽर्थरथो मतः। | 5-168-7a 5-168-7b |
ततोऽब्रवीत्पुनर्द्रोणः सर्वशस्त्रभृतां वरः। | 5-168-8a 5-168-8b |
रणेरणेऽभिमानी च विमुखश्चापि दृश्यते। | 5-168-9a 5-168-9b |
संजय उवाच। | 5-168-10x |
एतच्छ्रुत्वा तु राधेयः क्रोधादुल्फाल्य लोचने । | 5-168-10a 5-168-10b |
पितामह यथेष्टं मां वाक्शरैरुपकृन्तसि । | 5-168-11a 5-168-11b |
मर्षयामि च तत्सर्वं दुर्योधनकृतेन वै । | 5-168-12a 5-168-12b |
भवानर्धरथो मह्यं मतो वै नात्र संशयः । | 5-168-13a 5-168-13b |
कुरूणामहितो नित्यं न च राजाऽवबुध्यते । | 5-168-14a 5-168-14b |
तेजोवधमिमं कुर्याद्विभेदयिषुराहवे । | 5-168-15a 5-168-15b |
न हायनैर्न पलितैर्न वित्तैर्न च बन्धुभिः । | 5-168-16a 5-168-16b |
बलज्येष्ठं स्मृतं क्षत्रं मन्त्रज्येष्ठा द्विजातयः । | 5-168-17a 5-168-17b |
यथेच्छकं स्वयं ब्रूया रथानतिरथांस्तथा। | 5-168-18a 5-168-18b |
दुर्योधन महाबाहो साधु सम्यगवेक्ष्यताम्। | 5-168-19a 5-168-19b |
भिन्ना हि सेना नृपते दुःसन्धेया भवत्युत। | 5-168-20a 5-168-20b |
एषां द्वैधं समुत्पन्नं योधानां युधि भारत। | 5-168-21a 5-168-21b |
रथानां क्वच विज्ञानं क्वच भीष्मोऽल्पचेतनः । | 5-168-22a 5-168-22b |
आसाद्य माममोघेषुं गमिष्यन्ति दिशो दश। | 5-168-23a 5-168-23b |
क्वच युद्धं विमर्दो वा मन्त्रे सुव्याहृतानि च। | 5-168-24a 5-168-24b |
एकाकी स्पर्धति नित्यं सर्वेण रमता सह । | 5-168-25a 5-168-25b |
श्रोतव्यं खलु वृद्धानमिति शास्त्रनिदर्शनम् । | 5-168-26a 5-168-26b |
अहमेको हनिष्यामि पाण्डवानानीकिनीम् । | 5-168-27a 5-168-27b |
कृतः सेनापतिस्त्वेष त्वया भीष्मो नराधिप। | 5-168-28a 5-168-28b |
नाहं जीवति गाङ्गेये योत्स्ये राजन्कथञ्चन। | 5-168-29a 5-168-29b |
भीष्म उवाच। | 5-168-30x |
समुद्यतोयं भारो मे सुमहान्सागरोपमः। | 5-168-30a 5-168-30b |
तस्मिन्नभ्यागते काले प्रतप्ते रोमहर्षणे । | 5-168-31a 5-168-31b |
न ह्यहं त्वद्य विक्रम्य स्थविरोऽपि शिशोस्तव। | 5-168-32a 5-168-32b |
जामदग्र्येन रामेण महास्त्राणि विमुञ्चता। | 5-168-33a 5-168-33b |
कामं नैतत्प्रशंसन्ति सन्तः स्वबलसंस्तवम्। | 5-168-34a 5-168-34b |
समेतं पार्थिवं क्षत्रं काशिराजस्वयंवरे । | 5-168-35a 5-168-35b |
ईदृशानां सहस्राणि विशिष्टानामथो पुनः । | 5-168-36a 5-168-36b |
त्वां प्राप्य वैरपुरुषं कुरूणामनयो महान्। | 5-168-37a 5-168-37b |
युध्यस्व समरे पार्थं येन विस्पर्धसे सह । | 5-168-38a 5-168-38b |
तमुवाच ततो राजा धार्तराष्ट्रः प्रतापवान् । | 5-168-39a 5-168-39b |
चिन्त्यतामिदमेकाग्रं मम निःश्रेयसं परम्। | 5-168-40a 5-168-40b |
भूयश्च श्रोतुमिच्छामि परेषां रथसत्तमान् । | 5-168-41a 5-168-41b |
बलाबलममित्राणां श्रोतुमिच्छामि कौरव । | 5-168-42a 5-168-42b |
।। इति श्रीमन्महाभारते |
5-168-5 विचेतनः मूर्खः ।। 5-168-6 घृणी निन्दकः ।। 5-168-7 करणाना सहजकवचादीनाम् ।। 5-168-13 भवान् कर्णोऽधरथो मह्यं मम मत इति गाङ्गेयो वदेत्तन्न मृषेति सर्वस्य जगतो मत इति संबन्धः । त्वद्वाक्यात्सर्वेपि मामवमंस्यन्त इति भावः । गाङ्गेय न मृषावदे इति खo घo पाठः ।। 5-168-15 अपरायां द्वेषम् ।। 5-168-18 प्रकुरुते प्रकारं भेदं कुरुते। प्रकारस्तुल्यभेदयोरिति विश्वः ।। 5-168- पारंपर्यागताः तेपि भिन्नाः सन्तो दुःसधेया भवन्ति नाना पृथक्भूताः एकककार्यार्थं ...........
| उद्योगपर्व-167 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-169 |