महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-057
| ← उद्योगपर्व-056 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-057 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-058 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
पृष्टेन सञ्जयेन धृतराष्ट्रं प्रति पाण्डवसहायानां राज्ञां नामनिर्देशपूर्वकं तैः कुरुसेनागतानां स्वस्वदध्यतया विभजनकथनम् ।। 1 ।। दुर्योधनेन सञ्जयवचनश्रवणेन क्रोशन्तं धृतराष्ट्रमाक्षिप्य स्वपक्षीयाणां प्रतापप्रशंसनम् ।। 2 ।। पुनस्सञ्जयेन धृष्टद्युम्नदन्त्रोवचनपूर्वकं युद्धनिषेधनम् ।। 3 ।।
धृतराष्ट्र उवाच। | 5-57-1x |
कांस्तत्र सञ्जयापश्यः प्रीत्यर्थेन समागतान्। | 5-57-1a 5-57-1b |
सञ्जय उवाच। | 5-57-2x |
मुख्यमन्धकवृष्णीनामपश्यं कृष्णमागतम्। | 5-57-2a 5-57-2b |
पृथगक्षौहिणीभ्यां तु पाण्डवानभिसंश्रितौ । | 5-57-3a 5-57-3b |
अक्षौहिण्याऽथ पाञ्चाल्यो दशभिस्तनयैर्वृतः। | 5-57-4a 5-57-4b |
द्रुपदो वर्धयन्मानं शिखण्डिपरिपालितः। | 5-57-5a 5-57-5b |
विराटः सह पुत्राभ्यां शङ्खेनैवोत्तरेण च। | 5-57-6a 5-57-6b |
सहितः पृथिवीपालो भ्रातृभिस्तनयैस्तथा । | 5-57-7a 5-57-7b |
जारासन्धिर्मागधश्च धृष्टकेतुश्च चेदिराट्। | 5-57-8a 5-57-8b |
केकया भ्रातरः पञ्च सर्वे लोहितकध्वजाः । | 5-57-9a 5-57-9b |
एतानेतावतस्तत्र तानपश्यं समागतान्। | 5-57-10a 5-57-10b |
यो वेद `मानुषं व्यूहं दैवं गान्धर्वमासुरम्। | 5-57-11a 5-57-11b |
भीष्मः शान्तनवो राजन्भागः क्लृप्तः शिखण्डिनः | 5-57-12a 5-57-12b |
ज्येष्ठस्य पाण्डुपुत्रस्य भागो मद्राधिपो बली। | 5-57-13a 5-57-13b |
दुर्योधनः सहसुतः सार्धं भ्रातृशतेन च। | 5-57-14a 5-57-14b |
अर्जुनस्य तु भागेन कर्णे वैकर्तनो मतः। | 5-57-15a 5-57-15b |
अशक्याश्चैव ये केचित्पृथिव्यां शूरमानिनः । | 5-57-16a 5-57-16b |
महेष्वांसा राजपुत्रा भ्रातरः पञ्च केकयाः । | 5-57-17a 5-57-17b |
तेषामेव कृतो भागो मालवाः साल्वकास्तथा। | 5-57-18a 5-57-18b |
दुर्योधनसुताः सर्वे तथा दुःशासनस्य च। | 5-57-19a 5-57-19b |
द्रौपदेया महेष्वासाः सुवर्णविकृतध्वजाः । | 5-57-20a 5-57-20b |
चेकितानः सोमदत्तं द्वैरथे योद्धुमिच्छति। | 5-57-21a 5-57-21b |
सहदेवस्तु माद्रेयः शूरः संक्रन्दनो युधि। | 5-57-22a 5-57-22b |
उलूकं चैव कैतव्यं ये च सारस्वता गणाः। | 5-57-23a 5-57-23b |
ये चान्ये पार्थिवा राजन्प्रत्युद्यास्यन्ति सङ्गरे। | 5-57-24a 5-57-24b |
एवमेषामनीकानि प्रविभक्तानि भागशः। | 5-57-25a 5-57-25b |
धृतराष्ट्र उवाच। | 5-57-26x |
न सन्ति सर्वे पुत्रा मे मूढा दुर्द्यूतदेविनः। | 5-57-26a 5-57-26b |
राजानः पार्थिवाः सर्वे प्रोक्षिताः कालधर्मणा । | 5-57-27a 5-57-27b |
विद्रुतां वाहिनीं मन्ये कृतवैरैर्महात्मभिः । | 5-57-28a 5-57-28b |
सर्वे ह्यतिरथाः शूराः कीर्तिमन्तः प्रतापिनः । | 5-57-29a 5-57-29b |
येषां युधिष्ठिरो नेता गोप्ता च मधुसूदनः । | 5-57-30a 5-57-30b |
नकुलः सहदेवश्च धृष्टद्युम्नश्च पार्षतः। | 5-57-31a 5-57-31b |
उत्तमौजाश्च पाञ्चाल्यो युधामन्युश्च दुर्जयः। | 5-57-32a 5-57-32b |
काशयश्चेदयश्चैव मत्स्याः सर्वे च सृञ्जयाः । | 5-57-33a 5-57-33b |
येषांमिन्द्रोऽप्यकामानां न हरेत्पृथिवीमिमाम्। | 5-57-34a 5-57-34b |
तान्सर्वगुणसंपन्नानमनुष्यप्रतापिनः । | 5-57-35a 5-57-35b |
दुर्योधन उवाच। | 5-57-36x |
उभौ स्व एकजातीयौ तथोभौ भूमिगोचरौ । | 5-57-36a 5-57-36b |
पितामहं च द्रोणं च कृपं कर्णं च दुर्जयम्। | 5-57-37a 5-57-37b |
सुतेजसो महेष्वासानिन्द्रोऽपि सहितोऽमरैः । | 5-57-38a 5-57-38b |
सर्वे च पृथिवीपाला मदर्थे तात पाण्डवान्। | 5-57-39a 5-57-39b |
न मामकान्पाण्डवास्ते समर्थाः प्रतिवीक्षितुम् । | 5-57-40a 5-57-40b |
मत्प्रियं पार्थिवाः सर्वे ये चिकीर्षन्ति भारत । | 5-57-41a 5-57-41b |
महता रथवंशेन शरजालैश्च मामकैः । | 5-57-42a 5-57-42b |
धृतराष्ट्र उवाच। | 5-57-43x |
उन्मत्त इव मे पुत्रो विलपत्येष सञ्जय। | 5-57-43a 5-57-43b |
जानाति हि यथा भीष्मः पाण्डवानां यशस्विनाम्। | 5-57-44a 5-57-44b |
यतो नारोचयदयं विग्रहं तैर्महात्मभिः। | 5-57-45a 5-57-45b |
कस्तांस्तरस्विनो भूयः सन्दीपयति पाण्डवान्। | 5-57-46a 5-57-46b |
सञ्जय उवाच। | 5-57-47x |
धृष्टद्युम्नः सदैवैतान्सन्दीपयति भारत। | 5-57-47a 5-57-47b |
ये केचित्पार्थिवास्तत्र धार्तराष्ट्रेण संवृताः। | 5-57-48a 5-57-48b |
तान्सर्वानाहवे क्रुद्धान्सानुबन्धान्समागतान्। | 5-57-49a 5-57-49b |
भीष्मं द्रोणं कृपं कर्णं द्रौणिं शल्यं सुयोधनम् । | 5-57-50a 5-57-50b |
तथा ब्रुवन्तं धर्मात्मा प्राह राजा युधिष्ठिरः। | 5-57-51a 5-57-51b |
सर्वे समधिरूढाः स्म सङ्ग्रामान्नः समुद्धर । | 5-57-52a 5-57-52b |
समर्थमेकं पर्याप्तं कौरवाणां विनिग्रहे । | 5-57-53a 5-57-53b |
भवत्ता यद्विधातव्यं तन्नः श्रेयः परंतप। | 5-57-54a 5-57-54b |
पौरुषं दर्शयञ्शूरो यस्तिष्ठेदग्रतः पुमान्। | 5-57-55a 5-57-55b |
स त्वं शूरश्च वीरश्च विक्रान्तश्च नरर्षभ । | 5-57-56a 5-57-56b |
एवं ब्रुवति कौन्तेये धर्मात्मनि युधिष्ठिरे। | 5-57-57a 5-57-57b 5-57-57c |
सबाह्लिकान्कुरून्ब्रूयाः प्रातिपेयाञ्शरद्वतः । | 5-57-58a 5-57-58b |
दुःशासनं विकर्णं च तथा दुर्योधनं नृपम् | 5-57-59a 5-57-59b |
युधिष्ठिरः साधुनैवाभ्युपेयो | 5-57-60a 5-57-60b 5-57-60c 5-57-60d |
नैतादृशो हि योधोऽस्ति पृथिव्यामिह कश्चन। | 5-57-61a 5-57-61b |
देवैर्हि संभृतो दिव्यो रथो गाण्डीवधन्वनः । | 5-57-62a 5-57-62b |
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि |
5-57-25 अकालिकं कालबिलम्बं विना ।। 5-57-27 प्रोक्षिताः पशुवद्वधार्थं संस्कृताः ।। 5-57-41 ऐणेयान् हरिणशावान्। तन्तुनापाशेन ।। 5-57-58 शरद्वतः आयुष्मतः विरुद्वलक्षणया गतायुष इत्यर्थः ।। 5-57-60 दद्धं ददत ।। 5-57-62 कृद्ध्वं कुरुध्वम् ।।
| उद्योगपर्व-056 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-058 |