महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-093

महाभारतम्
पञ्चमपर्व
महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-093
वेदव्यासः

महाभारतस्य पर्वाणि

श्रीकृष्णेन विदुरवचनानुमोदनपूर्वकं स्वागमनस्य लोकपरिवादपरिहारार्थत्वकथनम् ।। 1 ।।

` वैशंपायन उवाच।	5-93-1x
विदुरस्य वचः श्रुत्वा प्रश्रितं पुरुषोत्तमः । इदं होवाच वचनं मधुरं मधुसूदनः ।।'	5-93-1a 5-93-1b
श्रीभगवानुवाच।	5-93-2x
यथा व्रूयान्महाप्राज्ञो यथा ब्रूयाद्विचक्षणः। सथा वाच्यस्त्वद्विधेन भवता मद्विधः सुहृत् ।।	5-93-2a 5-93-2b
धर्मार्थयुक्तं तथ्यं च यथा त्वय्युपपद्यते। तथा वचनमुक्तोऽस्ति त्वयैतत्पितृमातृवत् ।।	5-93-3a 5-93-3b
सत्यं प्राप्तं च युक्तं वाऽप्येवमेव यथाऽऽत्थ माम्। श्रृणुष्वागमने हेतुं विदुरावहितो मम ।।	5-93-4a 5-93-4b
दौरात्म्यं धार्तराष्ट्रस्य क्षत्रियाणां च वैरिताम्। सर्वमेतदहं जानन्क्षत्तः प्राप्तोऽद्य कौरवान्।।	5-93-5a 5-93-5b
पर्यस्तां पृथिवीं सर्वां साश्वां सरथकुञ्जराम् । यो मोचयेन्मृत्युपाशात्प्राप्नुयाद्धर्ममुत्तमम् ।।	5-93-6a 5-93-6b
धर्मकार्यं यतञ्शक्त्या नो चेत्प्राप्नोति मानवः । प्राप्तो भवति तत्पुण्यमत्र मे नास्ति संशयः ।।	5-93-7a 5-93-7b
मनसा चिन्तयन्पापं कर्मणा नातिरोचयन्। न प्राप्नोति फलं तस्येत्येवं धर्मविदो विदुः ।।	5-93-8a 5-93-8b
सोऽहं यतिष्ये प्रशमं क्षत्तः कर्तुममायया। कुरूणां सृञ्जयानां च सङ्ग्राने विनशिष्यताम् ।।	5-93-9a 5-93-9b
सेयमापन्महाघोरा कुरुष्वेव समुत्थिता । कर्णदुर्योधनकृता सर्वे ह्येते तदन्वयाः ।।	5-93-10a 5-93-10b
व्यसने क्लिश्यमानं हि यो मित्रं नाभिपद्यते । अनुनीय यथाशक्ति तं नृशंसं विदुर्बुधाः ।।	5-93-11a 5-93-11b
आकेशग्रहणान्मित्रमकार्यात्संनिवर्तयन्। अवाच्यः कस्यचिद्भवति कृतयत्नो यथाबलम् ।।	5-93-12a 5-93-12b
तत्समर्थं शुभं वाक्यं धर्मार्थसहितं हितम्। धार्तराष्ट्रः सहामात्यो ग्रहीतुं विदुरार्हति ।।	5-93-13a 5-93-13b
हितं हि धार्तराष्ट्राणां पाण्डवानां तथैव च । पृथिव्यां क्षत्रियाणां च यतिष्येऽहममायया ।।	5-93-14a 5-93-14b
हिते प्रयतमानं मां शङ्केद्दुर्योधनो यदि। हृदयस्य च मे प्रीतिरानृण्यं च भविष्यति ।।	5-93-15a 5-93-15b
ज्ञातीनां हि मिथो भेदे यन्मित्रं नाभिपद्यते । सर्वयत्नेन माध्यस्थ्यं न तन्मित्रं विदुर्बुधाः ।।	5-93-16a 5-93-16b
न मां ब्रूयुरधर्मिष्ठा मूढा ह्यसुहृदस्तथा । शक्तो नावारयत्कृष्णः संरब्धान्कुरुपाण्डवान् ।।	5-93-17a 5-93-17b
उभयोः साधयन्नर्थमहामागत इत्युत । तत्र यत्नमहं कृत्वा गच्छेयं नृष्ववाच्यताम् ।।	5-93-18a 5-93-18b
मम धर्मार्थयुक्तं हि श्रुत्वा वाक्यमनामयम्। न चेदादास्यते बालो दिष्टस्य वशमेष्यति ।।	5-93-19a 5-93-19b
अहापयन्पाण्डवार्थं यथाव- च्छमं कुरूणां यदि चाचरेयम्। पुण्यं च मे स्याच्चरितं महात्म- न्मुच्येरंश्च कुरवो मृत्युपाशात् ।।	5-93-20a 5-93-20b 5-93-20c 5-93-20d
अपि वाचं भाषमाणस्य काव्यां धर्मरामामर्थवतीमहिंस्राम्। अवेक्षेरन्धार्तराष्ट्राः शमार्थं मां च प्राप्तं कुरवः पूजयेयुः ।।	5-93-21a 5-93-21b 5-93-21c 5-93-21d
न चापि मम पर्याप्ताः सहिताः सर्वपार्थिवाः। क्रुद्धस्य प्रमुखे स्थातुं सिंहस्येवेतरे मृगाः ।।	5-93-22a 5-93-22b
वैशंपायन उवाच।	5-93-23x
इत्येवमुक्त्वा वचनं वृष्णीनामृषभस्तदा। शयने सुखसंस्पर्शे शिश्ये यदुसुखावहः ।।	5-93-23a 5-93-23b
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि भगवद्यानपर्वणि त्रिनवतितमोऽध्यायः ।।

5-93-6 पर्यस्तां अन्यथाभूताम् ।। 5-93-7 यतन् यतमानः ।।

उद्योगपर्व-092

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

उद्योगपर्व-094