"रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ६०" इत्यस्य संस्करणे भेदः


श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥२-६०॥

ततः भूत उपसृष्टा इव वेपमाना पुनः पुनः ।
धरण्याम् गत सत्त्वा इव कौसल्या सूतम् अब्रवीत् ॥२-६०-१॥

नय माम् यत्र काकुत्स्थः सीता यत्र च लक्ष्मणः ।
तान् विना क्षणम् अपि अत्र जीवितुम् न उत्सहे हि अहम् ॥२-६०-२॥

निवर्तय रथम् शीघ्रम् दण्डकान् नय माम् अपि ।
अथ तान् न अनुगच्चामि गमिष्यामि यम क्षयम् ॥२-६०-३॥

बाष्प वेगौपहतया स वाचा सज्जमानया ।
इदम् आश्वासयन् देवीम् सूतः प्रान्जलिर् अब्रवीत् ॥२-६०-४॥

त्यज शोकम् च मोहम् च सम्भ्रमम् दुह्खजम् तथा ।
व्यवधूय च सम्तापम् वने वत्स्यति राघवः ॥२-६०-५॥

लक्ष्मणः च अपि रामस्य पादौ परिचरन् वने ।
आराधयति धर्मज्ञः पर लोकम् जित इन्द्रियः ॥२-६०-६॥

विजने अपि वने सीता वासम् प्राप्य गृहेष्व् इव ।
विस्रम्भम् लभते अभीता रामे सम्न्यस्त मानसा ॥२-६०-७॥

न अस्या दैन्यम् कृतम् किम्चित् सुसूक्ष्मम् अपि लक्षये ।
उचिता इव प्रवासानाम् वैदेही प्रतिभाति मा ॥२-६०-८॥

नगर उपवनम् गत्वा यथा स्म रमते पुरा ।
तथैव रमते सीता निर्जनेषु वनेष्व् अपि ॥२-६०-९॥

बाला इव रमते सीता बाल चन्द्र निभ आनना ।
रामा रामे हि अदीन आत्मा विजने अपि वने सती ॥२-६०-१०॥

तत् गतम् हृदयम् हि अस्याः तत् अधीनम् च जीवितम् ।
अयोध्या अपि भवेत् तस्या राम हीना तथा वनम् ॥२-६०-११॥

परि पृच्चति वैदेही ग्रामामः च नगराणि च ।
गतिम् दृष्ट्वा नदीनाम् च पादपान् विविधान् अपि ॥२-६०-१२॥
रामम् हि लक्ष्मनम् वापि पृष्ट्वा जानाति जानती ।
अयोध्याक्रोशमात्रे तु विहारमिव सम्श्रिता ॥२-६०-१३॥

इदमेव स्मराम्यस्याः सहसैवोपजल्पितम् ।
कैकेयीसम्श्रितम् वाक्यम् नेदानीम् प्रतिभाति माम् ॥२-६०-१४॥

ध्वम्सयित्वा तु तद्वाक्यम् प्रमादात्पर्युपस्थितम् ।
ह्लदनम् वचनम् सूतो देव्या मधुरमब्रवीत् ॥२-६०-१५॥

अध्वना वात वेगेन सम्भ्रमेण आतपेन च ।
न हि गच्चति वैदेह्याः चन्द्र अम्शु सदृशी प्रभा ॥२-६०-१६॥

सदृशम् शत पत्रस्य पूर्ण चन्द्र उपम प्रभम् ।
वदनम् तत् वदान्याया वैदेह्या न विकम्पते ॥२-६०-१७॥

अलक्त रस रक्त अभाव् अलक्त रस वर्जितौ ।
अद्य अपि चरणौ तस्याः पद्म कोश सम प्रभौ ॥२-६०-१८॥

नूपुर उद्घुष्ट हेला इव खेलम् गच्चति भामिनी ।
इदानीम् अपि वैदेही तत् रागा न्यस्त भूषणा ॥२-६०-१९॥

गजम् वा वीक्ष्य सिम्हम् वा व्याघ्रम् वा वनम् आश्रिता ।
न आहारयति सम्त्रासम् बाहू रामस्य सम्श्रिता ॥२-६०-२०॥

न शोच्याः ते न च आत्मा ते शोच्यो न अपि जन अधिपः ।
इदम् हि चरितम् लोके प्रतिष्ठास्यति शाश्वतम् ॥२-६०-२१॥

विधूय शोकम् परिहृष्ट मानसा ।
महर्षि याते पथि सुव्यवस्थिताः ।
वने रता वन्य फल अशनाः पितुः ।
शुभाम् प्रतिज्ञाम् परिपालयन्ति ते ॥२-६०-२२॥

तथा अपि सूतेन सुयुक्त वादिना ।
निवार्यमाणा सुत शोक कर्शिता ।
न चैव देवी विरराम कूजितात् ।
प्रिय इति पुत्र इति च राघव इति च ॥२-६०-२३॥



इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्याकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥२-६०॥

@@ पङ्क्तिः ५: / पङ्क्तिः ५: @@
  | section    = अयोध्याकाण्डम्
  | previous   =  [[रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ५९|सर्गः ५९]]
- | next       = [[रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ६१|सर्गः ६१]]
+ | next       = [[रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः  ६१|सर्गः ६१]]
  | notes      =
 }}
+{{रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्}}
+<div class="verse">
+<pre>
-'''श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥२-६०॥'''<BR><BR>
+'''श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥२-६०॥'''
-ततः भूत उपसृष्टा इव वेपमाना पुनः पुनः ।<BR>
+ततः भूत उपसृष्टा इव वेपमाना पुनः पुनः ।
-धरण्याम् गत सत्त्वा इव कौसल्या सूतम् अब्रवीत् ॥२-६०-१॥<BR><BR>
+धरण्याम् गत सत्त्वा इव कौसल्या सूतम् अब्रवीत् ॥२-६०-१॥
-नय माम् यत्र काकुत्स्थः सीता यत्र च लक्ष्मणः ।<BR>
+नय माम् यत्र काकुत्स्थः सीता यत्र च लक्ष्मणः ।
-तान् विना क्षणम् अपि अत्र जीवितुम् न उत्सहे हि अहम् ॥२-६०-२॥<BR><BR>
+तान् विना क्षणम् अपि अत्र जीवितुम् न उत्सहे हि अहम् ॥२-६०-२॥
-निवर्तय रथम् शीघ्रम् दण्डकान् नय माम् अपि ।<BR>
+निवर्तय रथम् शीघ्रम् दण्डकान् नय माम् अपि ।
-अथ तान् न अनुगच्चामि गमिष्यामि यम क्षयम् ॥२-६०-३॥<BR><BR>
+अथ तान् न अनुगच्चामि गमिष्यामि यम क्षयम् ॥२-६०-३॥
-बाष्प वेगौपहतया स वाचा सज्जमानया ।<BR>
+बाष्प वेगौपहतया स वाचा सज्जमानया ।
-इदम् आश्वासयन् देवीम् सूतः प्रान्जलिर् अब्रवीत् ॥२-६०-४॥<BR><BR>
+इदम् आश्वासयन् देवीम् सूतः प्रान्जलिर् अब्रवीत् ॥२-६०-४॥
-त्यज शोकम् च मोहम् च सम्भ्रमम् दुह्खजम् तथा ।<BR>
+त्यज शोकम् च मोहम् च सम्भ्रमम् दुह्खजम् तथा ।
-व्यवधूय च सम्तापम् वने वत्स्यति राघवः ॥२-६०-५॥<BR><BR>
+व्यवधूय च सम्तापम् वने वत्स्यति राघवः ॥२-६०-५॥
-लक्ष्मणः च अपि रामस्य पादौ परिचरन् वने ।<BR>
+लक्ष्मणः च अपि रामस्य पादौ परिचरन् वने ।
-आराधयति धर्मज्ञः पर लोकम् जित इन्द्रियः ॥२-६०-६॥<BR><BR>
+आराधयति धर्मज्ञः पर लोकम् जित इन्द्रियः ॥२-६०-६॥
-विजने अपि वने सीता वासम् प्राप्य गृहेष्व् इव ।<BR>
+विजने अपि वने सीता वासम् प्राप्य गृहेष्व् इव ।
-विस्रम्भम् लभते अभीता रामे सम्न्यस्त मानसा ॥२-६०-७॥<BR><BR>
+विस्रम्भम् लभते अभीता रामे सम्न्यस्त मानसा ॥२-६०-७॥
-न अस्या दैन्यम् कृतम् किम्चित् सुसूक्ष्मम् अपि लक्षये ।<BR>
+न अस्या दैन्यम् कृतम् किम्चित् सुसूक्ष्मम् अपि लक्षये ।
-उचिता इव प्रवासानाम् वैदेही प्रतिभाति मा ॥२-६०-८॥<BR><BR>
+उचिता इव प्रवासानाम् वैदेही प्रतिभाति मा ॥२-६०-८॥
-नगर उपवनम् गत्वा यथा स्म रमते पुरा ।<BR>
+नगर उपवनम् गत्वा यथा स्म रमते पुरा ।
-तथैव रमते सीता निर्जनेषु वनेष्व् अपि ॥२-६०-९॥<BR><BR>
+तथैव रमते सीता निर्जनेषु वनेष्व् अपि ॥२-६०-९॥
-बाला इव रमते सीता बाल चन्द्र निभ आनना ।<BR>
+बाला इव रमते सीता बाल चन्द्र निभ आनना ।
-रामा रामे हि अदीन आत्मा विजने अपि वने सती ॥२-६०-१०॥<BR><BR>
+रामा रामे हि अदीन आत्मा विजने अपि वने सती ॥२-६०-१०॥
-तत् गतम् हृदयम् हि अस्याः तत् अधीनम् च जीवितम् ।<BR>
+तत् गतम् हृदयम् हि अस्याः तत् अधीनम् च जीवितम् ।
-अयोध्या अपि भवेत् तस्या राम हीना तथा वनम् ॥२-६०-११॥<BR><BR>
+अयोध्या अपि भवेत् तस्या राम हीना तथा वनम् ॥२-६०-११॥
-परि पृच्चति वैदेही ग्रामामः च नगराणि च ।<BR>
+परि पृच्चति वैदेही ग्रामामः च नगराणि च ।
-गतिम् दृष्ट्वा नदीनाम् च पादपान् विविधान् अपि ॥२-६०-१२॥<BR>
+गतिम् दृष्ट्वा नदीनाम् च पादपान् विविधान् अपि ॥२-६०-१२॥
-रामम् हि लक्ष्मनम् वापि पृष्ट्वा जानाति जानती ।<BR>
+रामम् हि लक्ष्मनम् वापि पृष्ट्वा जानाति जानती ।
-अयोध्याक्रोशमात्रे तु विहारमिव सम्श्रिता ॥२-६०-१३॥<BR><BR>
+अयोध्याक्रोशमात्रे तु विहारमिव सम्श्रिता ॥२-६०-१३॥
-इदमेव स्मराम्यस्याः सहसैवोपजल्पितम् ।<BR>
+इदमेव स्मराम्यस्याः सहसैवोपजल्पितम् ।
-कैकेयीसम्श्रितम् वाक्यम् नेदानीम् प्रतिभाति माम् ॥२-६०-१४॥<BR><BR>
+कैकेयीसम्श्रितम् वाक्यम् नेदानीम् प्रतिभाति माम् ॥२-६०-१४॥
-ध्वम्सयित्वा तु तद्वाक्यम् प्रमादात्पर्युपस्थितम् ।<BR>
+ध्वम्सयित्वा तु तद्वाक्यम् प्रमादात्पर्युपस्थितम् ।
-ह्लदनम् वचनम् सूतो देव्या मधुरमब्रवीत् ॥२-६०-१५॥<BR><BR>
+ह्लदनम् वचनम् सूतो देव्या मधुरमब्रवीत् ॥२-६०-१५॥
-अध्वना वात वेगेन सम्भ्रमेण आतपेन च ।<BR>
+अध्वना वात वेगेन सम्भ्रमेण आतपेन च ।
-न हि गच्चति वैदेह्याः चन्द्र अम्शु सदृशी प्रभा ॥२-६०-१६॥<BR><BR>
+न हि गच्चति वैदेह्याः चन्द्र अम्शु सदृशी प्रभा ॥२-६०-१६॥
-सदृशम् शत पत्रस्य पूर्ण चन्द्र उपम प्रभम् ।<BR>
+सदृशम् शत पत्रस्य पूर्ण चन्द्र उपम प्रभम् ।
-वदनम् तत् वदान्याया वैदेह्या न विकम्पते ॥२-६०-१७॥<BR><BR>
+वदनम् तत् वदान्याया वैदेह्या न विकम्पते ॥२-६०-१७॥
-अलक्त रस रक्त अभाव् अलक्त रस वर्जितौ ।<BR>
+अलक्त रस रक्त अभाव् अलक्त रस वर्जितौ ।
-अद्य अपि चरणौ तस्याः पद्म कोश सम प्रभौ ॥२-६०-१८॥<BR><BR>
+अद्य अपि चरणौ तस्याः पद्म कोश सम प्रभौ ॥२-६०-१८॥
-नूपुर उद्घुष्ट हेला इव खेलम् गच्चति भामिनी ।<BR>
+नूपुर उद्घुष्ट हेला इव खेलम् गच्चति भामिनी ।
-इदानीम् अपि वैदेही तत् रागा न्यस्त भूषणा ॥२-६०-१९॥<BR><BR>
+इदानीम् अपि वैदेही तत् रागा न्यस्त भूषणा ॥२-६०-१९॥
-गजम् वा वीक्ष्य सिम्हम् वा व्याघ्रम् वा वनम् आश्रिता ।<BR>
+गजम् वा वीक्ष्य सिम्हम् वा व्याघ्रम् वा वनम् आश्रिता ।
-न आहारयति सम्त्रासम् बाहू रामस्य सम्श्रिता ॥२-६०-२०॥<BR><BR>
+न आहारयति सम्त्रासम् बाहू रामस्य सम्श्रिता ॥२-६०-२०॥
-न शोच्याः ते न च आत्मा ते शोच्यो न अपि जन अधिपः ।<BR>
+न शोच्याः ते न च आत्मा ते शोच्यो न अपि जन अधिपः ।
-इदम् हि चरितम् लोके प्रतिष्ठास्यति शाश्वतम् ॥२-६०-२१॥<BR><BR>
+इदम् हि चरितम् लोके प्रतिष्ठास्यति शाश्वतम् ॥२-६०-२१॥
-विधूय शोकम् परिहृष्ट मानसा ।<BR>
+विधूय शोकम् परिहृष्ट मानसा ।
-महर्षि याते पथि सुव्यवस्थिताः ।<BR>
+महर्षि याते पथि सुव्यवस्थिताः ।
-वने रता वन्य फल अशनाः पितुः ।<BR>
+वने रता वन्य फल अशनाः पितुः ।
-शुभाम् प्रतिज्ञाम् परिपालयन्ति ते ॥२-६०-२२॥<BR><BR>
+शुभाम् प्रतिज्ञाम् परिपालयन्ति ते ॥२-६०-२२॥
-तथा अपि सूतेन सुयुक्त वादिना ।<BR>
+तथा अपि सूतेन सुयुक्त वादिना ।
-निवार्यमाणा सुत शोक कर्शिता ।<BR>
+निवार्यमाणा सुत शोक कर्शिता ।
-न चैव देवी विरराम कूजितात् ।<BR>
+न चैव देवी विरराम कूजितात् ।
-प्रिय इति पुत्र इति च राघव इति च ॥२-६०-२३॥<BR><BR>
+प्रिय इति पुत्र इति च राघव इति च ॥२-६०-२३॥
-'''इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्याकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥२-६०॥'''<BR><BR>
+'''इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्याकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥२-६०॥'''
-==संबंधित कड़ियाँ==
-*[[रामायण]]
-**[[रामायण बालकाण्ड]]
-**[[रामायण अयोध्याकाण्ड]]
-**[[रामायण अरण्यकाण्ड]]
-**[[रामायण किष्किन्धाकाण्ड]]
-**[[रामायण सुन्दरकाण्ड]]
-**[[रामायण युद्धकाण्ड]]
-**[[रामायण उत्तरकाण्ड]]
-==बाहरी कडियाँ==
-[[वर्गः:काव्य]]
-[[वर्गः:Hinduism]]