रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ३८

तस्याम् चीरम् वसानायाम् नाथवत्याम् अनाथवत् ।
प्रचुक्रोश जनः सर्वो धिग् त्वाम् दशरथम् तु इति ॥२-३८-१॥

तेन तत्र प्रणादेन दुःखितस्स महीपतिः ।
चिच्छेद जीविते श्रद्धाम् धर्मे यशसि चात्मनः ॥२-३८-२॥

स निह्श्वस्य उष्णम् ऐक्ष्वाकः ताम् भार्याम् इदम् अब्रवीत् ।
कैकेयि कुश चीरेण न सीता गन्तुम् अर्हति ॥२-३८-३॥

सुकुमारी च बाला च सततम् च सुखोचिता ।
नेयम् वनस्य योग्येति सत्यमाह गुरुर्मम ॥२-३८-४॥

इयम् हि कश्यापकरोति किम्चि ।
त्तपस्विनी राजवरस्य कन्या ।
या चीरमासाद्य जनस्य मध्ये ।
स्थिता विसम्ज्ञा श्रमणीव काचित् ॥२-३८-५॥

चीराण्यसास्या जनकस्य कन्या ।
नेयम् प्रतिज्ञा मम दत्तपूर्वा ।
यथासुखम् गच्छतु राजपुत्री ।
वनम् सम्ग्रा सह सर्वर्त्नैः ॥२-३८-६॥

अजीवनार्हेण मया नृशम्सा ।
कृता प्रतिज्ञा नियमेन तावत् ।
त्वया हि बाल्यात् प्रतिपन्नमेतत् ।
त्न्माम् दहेद् वेणुमिवात्मपुष्पम् ॥२-३८-७॥

रामेण यदि ते पा पे किम्चित्कृतमशोभनम् ।
अपकारः क इह ते वैदेह्या दर्शितोऽधमे ॥२-३८-८॥

मृगीवोत्फुल्लनयना मृदुशीला तपस्विनी ।
अपकारम् कमिह ते करोति जनकात्मजा ॥२-३८-९॥

ननु पर्याप्तम् एतत् ते पापे राम विवासनम् ।
किम् एभिः कृपणैः भूयः पातकैः अपि ते कृतैः ॥२-३८-१०॥

प्रतिज्ञातम् मया तावत् त्वयोक्तम् देवि शृण्वता ।
रामम् यदभिषेकाय त्वमिहाअत मब्रवीः ॥२-३८-११॥

तत्त्वेतत्समतिक्रम्य निरयम् गन्तुमिच्छसि ।
मैथिलीमपि या हि त्व मीक्षसे चीरवासिनीम् ॥२-३८-१२॥

इतीव राजा विलपन्महात्मा ।
शोकस्य नान्तम् स ददर्श किम्चित् ।
भृशातुरत्वाच्च पपात भूमौ ।
तेनैव पुत्रव्यसनेन मग्नः ॥२-३८-१३॥

एवम् ब्रुवन्तम् पितरम् रामः सम्प्रस्थितः वनम् ।
अवाक् शिरसम् आसीनम् इदम् वचनम् अब्रवीत् ॥२-३८-१४॥

इयम् धार्मिक कौसल्या मम माता यशस्विनी ।
वृद्धा च अक्षुद्र शीला च न च त्वाम् देव गर्हिते ॥२-३८-१५॥

मया विहीनाम् वरद प्रपन्नाम् शोक सागरम् ।
अदृष्ट पूर्व व्यसनाम् भूयः सम्मन्तुम् अर्हसि ॥२-३८-१६॥

पुत्रशोकम् यथा नर्चेत्त्वया पूज्येन पूजिता ।
माम् हि सम्चिन्तयन्ती सा त्वयि जीवेत् तपस्विनी ॥२-३८-१७॥

इमाम् महा इन्द्र उपम जात गर्भिनीम् ।
तथा विधातुम् जनमीम् मम अर्हसि ।
यथा वनस्थे मयि शोक कर्शिता ।
न जीवितम् न्यस्य यम क्षयम् व्रजेत् ॥२-३८-१८॥



इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अयोध्याकाण्डे अष्टात्रिंशः सर्गः ॥२-३८॥

रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ३८

सञ्चरणावलिः

शोधः