महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-094
| ← भीष्मपर्व-093 | महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-094 वेदव्यासः |
भीष्मपर्व-095 → |
|
घटोत्कचयुद्धम् ।। 1 ।।
| सञ्जय उवाच। | 6-94-1x |
|
स्वसैन्यं निहतं दृष्ट्वा राजा दुर्योधनः स्वयम्। अभ्यधावत्सुसंक्रुद्धो भीमसेनमरिन्दमम् ।। | 6-94-1a 6-94-1b |
|
प्रगृह्य सुमहच्चापमिन्द्राशनिसमस्वनम् । महता शरवर्षेण पाण्डवं समवाकिरत् ।। | 6-94-2a 6-94-2b |
|
अर्धचन्द्रं च संधाय सुतीक्ष्णं लोमवापिनम् । भीमसेनस्य चिच्छेद चापं क्रोधसमन्वितः ।। | 6-94-3a 6-94-3b |
|
तदन्तरं च संप्रेक्ष्य त्वरमामो महारथः । प्रसंदधे शितं बाणं गिरीणामपि दारणम् ।। | 6-94-4a 6-94-4b |
|
तेनोरसि महाराज भीमसेनमताडयत् । स गाढविद्धो व्यथितः सृक्विणी परिसंलिहन् ।। | 6-94-5a 6-94-5b |
|
समाललम्बे तेजस्वी ध्वजं हेमपरिष्कृतम्। तथा विमनसं दृष्ट्वा भीमसेनं घटोत्कचः ।। | 6-94-6a 6-94-6b |
|
क्रोधेनाभिप्रजज्वाल दिधक्षन्निव पावकः। अभिमन्युमुखाश्चापि पाण्डवानां महारथाः ।। | 6-94-7a 6-94-7b |
|
समभ्यधावन्क्रोशन्तो राजानं जातसंभ्रमाः । संप्रेक्ष्य तान्संपततः संक्रुद्धाञ्जातसंभ्रमान् ।। | 6-94-8a 6-94-8b |
|
भारद्वाजोऽब्रवीद्वाक्यं तावकानां महारथान् । क्षिप्रं गच्छत भद्रं वो राजानं परिरक्षत ।। | 6-94-9a 6-94-9b |
|
संशयं परमं प्राप्तं मञ्जन्तं व्यसनार्णवे। एते क्रुद्धा महेष्वासाः पाण्डवानां महारथाः ।। | 6-94-10a 6-94-10b |
|
भीमसेनं पुरस्कृत्य दुर्योधनमुपाद्रवन्। नानाविधानि शस्त्राणि विसृजन्तो महारथाः ।। | 6-94-11a 6-94-11b |
|
नदन्तो भैरवान्नादांस्त्रासयन्तश्च भूमिपान् । तदाऽऽचार्यवचः श्रुत्वा सौमदत्तिपुरोगमाः ।। | 6-94-12a 6-94-12b |
|
तावकाः समवर्तन्त पाम्डवानामनीकिनीम् । कृपो भूरिश्रवाः शल्यो द्रोणपुत्रो विविंशतिः ।। | 6-94-13a 6-94-13b |
|
चित्रसेनो विकर्णश्च सैन्धवोऽथ बृहद्बलः । आवन्त्यौ च महेष्वासौ कौरवं पर्यवारयन् ।। | 6-94-14a 6-94-14b |
|
ते विंशतिपदं गत्वा संप्रहारं प्रचक्रिरे । पाण्डवा धार्तराष्ट्राश्च परस्परजिघांसवःक ।। | 6-94-15a 6-94-15b |
|
एवमुक्त्वा महाबाहुर्महद्विष्फार्य कार्मुकम् । भारद्वाजस्ततो भीमं षड्विंशत्या समार्पयत् ।। | 6-94-16a 6-94-16b |
|
भूयश्चैनं महाबाहुः शरैः शीघ्रमवाकिरत् । पर्वतं वारिधाराभिः प्रावृषीव वलाहकः।। | 6-94-17a 6-94-17b |
|
तं प्रत्यविध्यद्दशभिर्भीमसेनः शिलीमुखैः । त्वरमाणो महेष्वासः सव्ये पार्श्वे महाबलः ।। | 6-94-18a 6-94-18b |
|
स गाढविद्धो व्यथितो वयोवृद्धश्च भारत। प्रनष्टसंज्ञः सहसा रथोपस्थ उपाविशत्।। | 6-94-19a 6-94-19b |
|
गुरुं प्रव्यथितं दृष्ट्वा राजा दुर्योधनः स्वयम् । द्रौणायनिश्च संक्रुद्धौ भीमसेनमभिद्रुतौ ।। | 6-94-20a 6-94-20b |
|
तावापतन्तौ संप्रेक्ष्य कालान्तकयमोपमौ । भीमसेनो महाबाहुर्गदामादाय सत्वरम् ।। | 6-94-21a 6-94-21b |
|
अवप्लुत्य रथात्तूर्णं तस्थौ गिरिरिवाचलः। समुद्यम्य गदां गुर्वी यमदण्डोपमां रणे। | 6-94-22a 6-94-22b |
|
तमुद्यतगदं दृष्ट्वा कैलासमिव शृङ्गिणम्। कौरवो द्रोणपुत्रश्च सहितावभ्यधावताम् ।। | 6-94-23a 6-94-23b |
|
तावापतन्तौ सहितौ त्वरितौ बलिनां वरौ। अभ्यधावत वेगेन त्वरमाणो वृकोदरः ।। | 6-94-24a 6-94-24b |
|
तमापतन्तं संप्रेक्ष्य संक्रुद्धं भीमदर्शनम् । समभ्यधावंस्त्वरिताः कौरवाणां महारथाः ।। | 6-94-25a 6-94-25b |
|
भारद्वाजमुखाः सर्वे भीमसेनजिघांसया । नानाविधानि शस्त्राणि भीमस्योरस्यपातयन् ।। | 6-94-26a 6-94-26b |
|
सहिताः पाण्डवं सर्वे पीडयन्तः समन्ततः। तं दृष्ट्वा संशयं प्राप्तं पीड्यमानं महारथम् ।। | 6-94-27a 6-94-27b |
|
अभिमन्युप्रभृतयः पाण्डवानां महारथाःक । अभ्यदावन्परीप्सन्तः प्राणांस्त्यक्त्वा सुदुस्त्यजान् | 6-94-28a 6-94-28b |
|
अनूपाधिपतिः शूरो भीमस्य दयितः सखा । नीलो नीलाम्बुदप्रख्यः संक्रुद्धो द्रौणिमभ्यात् ।। | 6-94-29a 6-94-29b |
|
स्पर्धते हि महेष्वासो नित्यं द्रोणसुतेन सः। स विष्फार्य महच्चापं द्रौणिं विव्याध पत्रिणा ।। | 6-94-30a 6-94-30b |
|
यथा शक्रो महाराज पुरा विव्याध दानवम् । विप्रचित्तिं दुराधर्षं देवतानां भयंकरम् ।। | 6-94-31a 6-94-31b |
|
येन लोकत्रयं क्रोधात्रासितं स्वेन तेजसाक । `स रुद्रेण जितः पूर्वं निहतो मातरिश्वना' तथा नीलेन निर्भिन्नः सम्यङ्भुक्तेन पत्रिणा ।। | 6-94-32a 6-94-32b 6-94-32c |
संजातरुधिरोत्पीडो द्रौणिः क्रोधसमन्वितः । | 6-94-33a 6-94-33b |
दध्रे नीलविनाशाय मतिं मतिमतां वरः। | 6-94-34a 6-94-34b |
जघान चतुरो वाहान्पातयामास च ध्वजम्। | 6-94-35a 6-94-35b 6-94-35c |
स गाढविद्धो व्यथितो रथोपस्थ उपाविशत्। | 6-94-36a 6-94-36b |
घटोत्कचोऽभिसंक्रुद्धो ज्ञातिभिः परिवारितः । | 6-94-37a 6-94-37b 6-94-37c |
` भीमसेनो महाबाहुर्नीलं नीलाञ्जनप्रभम्।' | 6-94-38a 6-94-38b |
|
घटोत्कचं च संप्रेक्ष्य राक्षसं घोरदर्शनम् ।। अभ्यधावत तेजस्वी भारज्वाजात्मजस्त्वरन् ।। | 6-94-39a 6-94-39b |
|
निजघान च संक्रुद्धो राक्षसान्भीमदर्शनान्। योऽभवन्नग्रतः क्रुद्धा राक्षसस्य पुरःसराः । विमुखांश्चैव तान्दृष्ट्वा द्रौणिचापच्युतैः शरैः ।। | 6-94-40a 6-94-40b 6-94-40c |
|
अक्रुद्ध्यत महाकायो भैमसेनिर्घटोत्कचः। प्रादुश्चक्रे ततो मायां घोररूपां सुदारुणाम् ।। | 6-94-41a 6-94-41b |
|
मोहयन्समरे द्रौणिं मायावी राक्षसाधिपः। ततस्ते तावकाः सर्वे मायया विमुखीकृताःक ।। | 6-94-42a 6-94-42b |
|
अन्योन्यं समपश्यन्त निकृत्ता मेदिनीतले। विचेष्टमानाः कृपणाः शोणितेन परिप्लुताः ।। | 6-94-43a 6-94-43b |
|
द्रोणं दुर्योधनं शल्यमश्वत्थामानमेव च। प्रायशश्च महेष्वासा ये प्रधानाः स्म कौरवाः ।। | 6-94-44a 6-94-44b |
|
विध्वस्ता रथिनः सर्वे गजाश्च विनिपातिताः। हयाश्चैव हयारोहाः सन्निकृत्ताः सहस्रशः ।। | 6-94-45a 6-94-45b |
|
तद्दृष्ट्वा तावकं सैन्यं विद्रुतं शिबिरं प्रति। मम प्राक्रोशतो राजंस्तथा देवव्रतस्य च ।। | 6-94-46a 6-94-46b |
|
युध्यध्वं मा पलायध्वं मायैषा राक्षसी रणे। घटोत्कचप्रमुक्तेति नातिष्ठन्त विमोहिताः ।। | 6-94-47a 6-94-47b |
|
नैव ते श्रद्दधुर्भीता वदतोरावयोर्वचः । तांश्च प्रद्रवतो दृष्ट्वा जयं प्राप्ताश्च पाण्डवाः ।। | 6-94-48a 6-94-48b |
|
घटोत्कचेन सहिताः सिंहनादान्प्रचक्रिरे । शङ्खदुन्दुभिनिर्घोषैः समन्तान्नेदिरे भृशम् ।। | 6-94-49a 6-94-49b |
|
एवं तव बलं सर्वं हैडिम्बेन महात्मना। सूर्यास्तमनवेलायां प्रभग्नं विद्रुतं दिशः ।। | 6-94-50a 6-94-50b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भीष्मवधपर्वणि अष्टमदिवसयुद्धे चतुर्नवतितमोऽध्यायः ।। |
6-94-44 द्रोणाद्रींश्चापश्यन्तेति संबन्धः ।।
| भीष्मपर्व-093 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | भीष्मपर्व-095 |