महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-093

by वेदव्यासः

← भीष्मपर्व-092

महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-093 वेदव्यासः

भीष्मपर्व-094 →

महाभारतम्/भीष्मपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122

संकुलमुद्धवर्णनम् ।। 1 ।।

सञ्जय उवाच।	6-93-1x
विमुखीकृत्य वर्सांस्तु तावकान्युधि राक्षसः। जिघांसुभरतश्रेष्ठ दुर्योधनमुपाद्रवत् ।।	6-93-1a 6-93-1b
तमापतन्तं संप्रेक्ष्य राजानं प्रति वेगितम् । अभ्यधावञ्जिघांसन्तस्तावका युद्धदुर्मदाःक ।।	6-93-2a 6-93-2b
तालमात्राणि चापानि विकर्षन्तो महारथाः । तमेकमभ्यधावन्त नदन्तः सिंहसङ्घवत् ।।	6-93-3a 6-93-3b
अथैनं शरवर्षेण समन्तात्पर्यवाकिरन् । पर्वतं वारिधाराभिः शरदीव वलाहकाः ।।	6-93-4a 6-93-4b
स गाढविद्धो व्यथितस्तोत्रार्दित इव द्विपः । उत्पपात तदाऽऽकाशं समन्ताद्वैनतेयवत् ।।	6-93-5a 6-93-5b
व्यनदत्सुमहानादं जीमूत इव शारदः । दिशः खं विदिशश्चैव नादयन्भैरवस्वनः ।।	6-93-6a 6-93-6b
राक्षसस्य तु तं शब्दं श्रुत्वा राजा युधिष्ठिरः । उवाच भरतश्रेष्ठ भीमसेनमरिन्दमम् ।।	6-93-7a 6-93-7b
युध्यते राक्षसो नूनं धार्तराष्ट्रैर्महारथैः । यथाऽस्य श्रूयते शब्दो नदतो भैरवं स्वनम् ।।	6-93-8a 6-93-8b
अतिभारं च पश्यामि तस्मिन्राक्षसपुङ्गवे । पितामहश्च संक्रुद्धः पाञ्चालान्हन्तुमुद्यतः ।।	6-93-9a 6-93-9b
तेषां च रक्षणार्थाय युध्यते फल्गुनः परैः। एतज्ज्ञात्वा महाबाहो कार्यद्वयमुपस्थितम् ।।	6-93-10a 6-93-10b
गच्छ रक्षस्व हैडिम्बं शंशयं परमं गतम् । भ्रातुर्वचनमाज्ञाय त्वरमाणो वृकोदरः ।।	6-93-11a 6-93-11b
प्रययौ सिंहनादेन त्रासयन्सर्वपार्थिवान् । वेगेन महता राजन्पर्वकाले यथोदधिःक ।।	6-93-12a 6-93-12b
तमन्वगात्सत्यधृतिः सौचित्तिर्युद्धदुर्मदः । श्रेणिमान्वसुदानश्च पुत्रः काश्यस्य चाभिभूः ।।	6-93-13a 6-93-13b
अभिमन्युमुखाश्चैव द्रौपदेया महारथाः । क्षत्रदेवश्च विक्रन्तः क्षत्रधर्मा तथैव च ।।	6-93-14a 6-93-14b
अनूपाधिपतिश्चैव नीलः स्वबलमास्थितः । महता रथवंशेन हैडिम्बं पर्यवारयन् ।।	6-93-15a 6-93-15b
कुञ्चरैश्च सदा मत्तैः षट्सहस्रैः प्रहारिभिःक । अभ्यरक्षन्त सहिता राक्षसेन्द्रं घटोत्कचम् ।।	6-93-16a 6-93-16b
सिंहनादेन महता नेमिघोषेण चैव ह। खुरशब्दनिपातैश्च कम्पयन्तो वसुंधराम् ।।	6-93-17a 6-93-17b
तेषामापततां श्रुत्वा शब्दं तं तावकं बलम् । भीमसेनभयोद्विग्नं विवर्णवदनं तथा ।।	6-93-18a 6-93-18b
परिवृत्य महाराज परित्यज्य घटोत्कचम् । ततः प्रववृते युद्धंक तत्र तेषां महात्मनाम् ।।	6-93-19a 6-93-19b
तावकानां परेषां च संग्रामेष्वनिवर्तिनाम् । नानारूपाणि शस्त्राणि विसृजन्तो महारथाः ।।	6-93-20a 6-93-20b
अन्योन्यमभिधावन्तः संप्रहारं प्रचक्रिरे । व्यतिष्यक्तं महारौद्रं युद्धं भीरुभयावहम् ।।	6-93-21a 6-93-21b
हया हयैः समाजग्मुः पादाताश्च पदातिभिः । `रथा रथैः समागच्छन्नागा नागैश्च संयुगे' अन्योन्यं समरे राजन्प्रार्थयानाः समभ्ययुः ।।	6-93-22a 6-93-22b 6-93-22c
सहसा चाभवत्तीव्रं सन्निपातन्महद्रजः। गजाश्वरथपत्तीनां पादनेमिसमुद्धतम् ।।	6-93-23a 6-93-23b
धूम्रारुणं रजस्तीव्रं रणभूमिं समावृणोत्। नैव स्वे न परे राजन्समजानन्परस्परम् ।।	6-93-24a 6-93-24b
पिता पुत्रं न जानीते पुत्रो वा पितरं तथा । निर्मर्यादे तथाभूते वैशसे रोमहर्षणे ।।	6-93-25a 6-93-25b
शस्त्राणां भरतश्रेष्ठ मनुष्याणां च र्जताम् । सुमहानभवच्छब्दः प्रेतानामिव भारत ।।	6-93-26a 6-93-26b
गजवाजिमनुष्याणां शोणितान्रतरङ्गिणी । प्राववर्तत नदी तत्र केशशैवलशाद्वला ।।	6-93-27a 6-93-27b
नराणां चैव कायेभ्यः शिरसां पततां रणे। शुश्रुवे सुमहाञ्छब्दः पततामश्मनामिव ।।	6-93-28a 6-93-28b
विशिरस्कैर्मनुष्यैश्च छिन्नगात्रैश्च वारणैः । अश्वैः संभिन्नदेहैश्च संकीर्णाऽभूद्वसुंधरा ।।	6-93-29a 6-93-29b
नानाविधानि शस्त्राणि विसृजन्तो महारथाः । अन्योन्यमभिधावन्तः संप्रहारार्थमुद्यताः ।।	6-93-30a 6-93-30b
हया हयान्समासाद्य प्रेषिता हयसादिभिः । समाहत्य रणेऽन्योन्यं निपेतुर्गतजीविताः ।।	6-93-31a 6-93-31b
नरा नरान्समासाद्य क्रोधरक्तेक्षणा भृशम् । उरांस्युरोभिरन्योन्यं समाश्लिष्य निजघ्निरे ।।	6-93-32a 6-93-32b
प्रेषिताश्च महामात्रैर्वारणाः परवारणैः । अभ्यघ्नन्त विषणाग्रैर्वारणानेव संयुगे ।।	6-93-33a 6-93-33b
ते जातरुधिरोत्पीडाः पताकाभिरलङ्कृताः । संसक्ताः प्रत्यदृश्यन्त मेघा इव सविद्युतः ।।	6-93-34a 6-93-34b
केचिद्भिन्ना विषाणाग्रैर्भिन्नकुम्भाश्च तोमरैः । विनदन्तोऽभ्यधावन्त गर्जमाना धना इव ।।	6-93-35a 6-93-35b
केचिद्धस्तैर्द्विधाच्छिन्नैश्छिन्नगात्रास्तथाऽपरे । निपेतुस्तुमुले तस्मिंश्छिन्नपक्षा इवाद्रयः ।।	6-93-36a 6-93-36b
पार्श्वैस्तु दारितैरन्ये वारणैर्वरवारणाः । मुमुचुः शोणितं भूरि धातूनिव महीधराः ।।	6-93-37a 6-93-37b
नाराचनिहतास्त्वन्ये तथा विद्धाश्च तोमरैः । विनदन्तोऽभ्यधावन्त विशृङ्गा इव पर्वताः ।।	6-93-38a 6-93-38b
केचित्क्रोधसमाविष्टा मदान्धा निरवग्रहाः । रथान्हयान्पदातींश्च ममृदुः शतशो रणे ।।	6-93-39a 6-93-39b
तथा हया हयारोहैस्ताडिताः प्रासतोमरैः । तेन तेनाभ्यवर्तन्त कुर्वन्तो व्याकुला दिशः ।।	6-93-40a 6-93-40b
रथिनो रथिभिः सार्धं कुलपुत्रास्तनुत्यजः। परां शक्तिं समास्थाय चक्रुः कर्माण्यभीतवत् ।।	6-93-41a 6-93-41b
स्वयंवर इवामर्दे प्रजह्रुरितरेतरम् । प्रार्थयाना यशो राजन्स्वर्गं वा युद्धशालिनः ।।	6-93-42a 6-93-42b
तस्मिंस्तथा वर्तमाने संग्रामे रोमहर्षणे। धार्तराष्ट्रं महत्सैन्यं प्रययौ विमुखीकृतम् ।।	6-93-43a 6-93-43b
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भीष्मवधपर्वणि अष्टमदिवसयुद्धे त्रिनवतितमोऽध्यायः ।।

भीष्मपर्व-092

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

भीष्मपर्व-094