महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-092

by वेदव्यासः

← भीष्मपर्व-091

महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-092 वेदव्यासः

भीष्मपर्व-093 →

महाभारतम्/भीष्मपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122

घटोत्कचयुद्धवर्णनम् ।। 1 ।।

सञ्जय उवाच।	6-92-1x
ततस्तद्बाणवर्षं तु दुःसहं दानवैरपि। दधार युधि राजेन्द्रो यथा वर्षं महाद्विपः ।।	6-92-1a 6-92-1b
ततः क्रोधसमाविष्टो निःश्वसन्निव पन्नगः । संशयं परमं प्राप्तः पुत्रस्ते भरतर्षभ ।।	6-92-2a 6-92-2b
मुमोच निशितांस्तीक्ष्णान्नाराचान्पञ्चविंशतिम्। तेऽपतन्सहसा राजंस्तस्मिन्राक्षसपुङ्गवे ।।	6-92-3a 6-92-3b
आशीविषा इव क्रुद्धाः पर्वते गन्धमादने । स तैर्विद्धः स्रवन्रक्तं प्रभिन्न इव कुञ्जरः ।।	6-92-4a 6-92-4b
दध्रे मतिं विनाशाय राज्ञः स पिशिताशनः। जग्राह च महाशक्तिं गिरीणामपि दारिणीम् ।।	6-92-5a 6-92-5b
संप्रदीप्तां महोल्काभामशनिं ज्वलितामिव । तमागच्छन्महाबाहुर्जिघांसुस्तनयं तव।।	6-92-6a 6-92-6b
तामुद्यतामभिप्रेक्ष्य वङ्गानामधिपस्त्वरन् । कुञ्जरं गिरिसंकाशं राक्षसं प्रत्यचोदयत् ।।	6-92-7a 6-92-7b
स नागप्रवरेणाजौ बलिना शीघ्रगामिना । यतो दुर्योधनरथस्तं मार्गं प्रत्यषेधयत् ।।	6-92-8a 6-92-8b
पन्थानं वारयामास कुञ्जरेण सुतस्य ते। मार्गमावारितं दृष्ट्वा राज्ञा वङ्गेन धीमता ।।	6-92-9a 6-92-9b
घटोत्कचो महाराज क्रोधसंरक्तलोचनः । उद्यतां तां महाशक्तिकं तस्मिंश्चिक्षेप वारणे ।।	6-92-10a 6-92-10b
स तयाऽभिहतो राजंस्तेन बाहुप्रमुक्तया। संजातरुधिरोत्पीडः पपात च ममार च ।।	6-92-11a 6-92-11b
पतत्यथ गजे चापि वङ्गानामीश्वरो बली। जवेन समभिद्रुत्य जगाम धरणीतलम् ।।	6-92-12a 6-92-12b
दुर्योधोऽपि संप्रेक्ष्य पतितं वरवारणम् । प्रभग्नं च बलं दृष्ट्वा जगाम परमां व्यथाम् ।।	6-92-13a 6-92-13b
`अशक्तः प्रतियोद्धुं वै दृष्ट्वा तस्य पराक्रमम्।' क्षत्रधर्मं पुरस्कृत्य आत्मनश्चातिमानिताम्। प्राप्तेऽपक्रनये राजा तस्थौ गिरिरिवाचलः ।।	6-92-14a 6-92-14b 6-92-14c
राधान च शितं बाणं कालाग्निसमतेजसम्। सुयोच धरमक्रुद्धस्तस्मिन्घोरे निशाचरे ।।	6-92-15a 6-92-15b
तमापतन्तं संप्रेक्ष्य वणिमिन्द्राशनिप्रभम् । लाघवान्मोचयामास महात्मा वै घटोत्कचः ।।	6-92-16a 6-92-16b
भूयश्च निननादोषं क्रोधसंरक्तलोचनः । त्रासयामास रौन्यानि युगन्ते जलदो यथा ।।	6-92-17a 6-92-17b
तं श्रुत्वा निनिदं घोरं तस्व भीमस्य रक्षसः। आचार्यमुसंगम्य भीष्मः शान्तनवोऽब्रवीत् ।।	6-92-18a 6-92-18b
यथैव निनन्दो घोरः श्रूयते राक्षसेरितः । हैडिम्बो युध्यते नूनं राज्ञा दुर्योधनेन च ।।	6-92-19a 6-92-19b
नैष शक्यो हि संग्रामे जेतुं भूतेन केनचित् । तत्र गच्छत भद्रं वो राजानं परिरक्षितुम् ।।	6-92-20a 6-92-20b
अभिद्रुत्य महाबाहुं राक्षसेन प्रपीडितम्। एतद्धि परमं कृत्यं सर्वेषां नः परंतपाः ।।	6-92-21a 6-92-21b
पितामहवचः श्रुत्वा त्वरमाणा महारथाः । उत्तमं जवमास्थाय प्रययुर्यत्र कौरवः ।।	6-92-22a 6-92-22b
द्रोणश्च सोमदत्तश्च बाह्लीकोऽथ जयद्रथः । कृपो भिरिश्रवाः शल्य आवन्त्यः स बृहद्बलः ।।	6-92-23a 6-92-23b
अश्वत्थामा विकर्णश्च चित्रसेनो विविंशतिः। रथाश्चानेकसाहस्रा ये तेषामनुयायिनः ।।	6-92-24a 6-92-24b
अभिद्रुतं परीप्सन्तः पुत्रं दुर्योधनं तव। तदनीकमनाधृष्यं पालितं तु महारथैः ।।	6-92-25a 6-92-25b
पाततायिनमायान्तं प्रेक्ष्य राक्षससत्तमः । ...कम्पत महाबाहुर्मैनाक इव पर्वतःक ।।	6-92-26a 6-92-26b
प्रगृह्य विपुलं चापं ज्ञातिभिः परिवारितः । शूलमुद्गरहस्तैश्च नानाप्रहरणैरपि ।।	6-92-27a 6-92-27b
ततः समभवद्युद्धं तुमुलं रोमहर्षणम् । राक्षसानां च मुख्यस्य दुर्योधनबलस्य च ।।	6-92-28a 6-92-28b
धनुषां कूजतां शब्दः सर्वतस्तुमुलो रणे । अश्रूयत महाराज वंशानां दह्यतामिव ।।	6-92-29a 6-92-29b
शस्त्राणां पात्यमानानां कवचेषु शरीरिणाम्। शब्दः समभवद्राजन्गिरीणामिव भिद्यताम् ।।	6-92-30a 6-92-30b
वीरबाहुविसृष्टानां तोमराणां विशांपते । रूपमासीद्वियत्स्थानां सर्पाणामिव सर्पताम् ।।	6-92-31a 6-92-31b
ततः परमसंक्रुद्धो विष्फार्य सुमहद्धनुः । राक्षसन्द्रो महाबाहुर्विनदन्भैरव रवम् ।।	6-92-32a 6-92-32b
आचार्यस्यार्धचन्द्रेण क्रुद्धश्चिच्छेद कार्मुकम् । सोमदत्तस्य भल्लेन ध्वजं चोन्मथ्य चानदत् ।।	6-92-33a 6-92-33b
बाह्लीकं च त्रिभिर्बाणैः प्रत्यविध्यत्स्तनान्तरे। कृपमेकेन विव्याध चित्रसेनं त्रिभिः शरैः ।।	6-92-34a 6-92-34b
पूर्णायतविसृष्टेन सम्यक्प्रणिहितेन च। जत्रुदेशे समासाद्य विकर्णं समताडयत् ।।	6-92-35a 6-92-35b
न्यषीदत्स्वरथोपस्थे शोणितेन परिप्लुतः । ततः पुनरमेयात्मा नाराचान्दश पञ्च च ।।	6-92-36a 6-92-36b
भूरिश्रवसि संक्रुद्धः प्राहिणोद्भरतर्षभ । ते वर्म भित्त्वा तस्याशु विविशुर्धरणीतलम् ।।	6-92-37a 6-92-37b
विविंशतेश्च द्रौणेश्च यन्तारौ समताडयत्। तौ पेततू रथोपस्थे रश्मीनुत्सृज्य वाजिनाम् ।।	6-92-38a 6-92-38b
सिन्धुराज्ञोऽर्धचन्द्रेण वाराहं स्वर्णभूषितम् । उन्ममाथ महाराज द्वितीयेनाच्छिनद्धनुः ।।	6-92-39a 6-92-39b
चतुर्भिरथ नाराचैरावन्त्यस्य महात्मनः । जघान चतुरो वाहान्क्रोधसंरक्तलोचनः ।।	6-92-40a 6-92-40b
पूर्णायतविसृष्टेन पीतेन निशितेन च । निर्बिभेद महाराज राजपुत्रं बृहद्बलम् ।।	6-92-41a 6-92-41b
स गाढविद्धो व्यथितो रथोपस्थ उपाविशत्। भृशं क्रोधेन चाविष्टो रथस्थो राक्षसाधिपः ।।	6-92-42a 6-92-42b
चिक्षेप निशितांस्तीक्ष्णाञ्छरानाशीविषोपमान्। बिभिदुस्ते महाराज शल्यं युद्धविशारदम् ।।	6-92-43a 6-92-43b
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भीष्मवधपर्वणि अष्टमदिवसयुद्धे द्विनवतितमोऽध्यायः ।।

भीष्मपर्व-091

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

भीष्मपर्व-093