महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-001
| महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-001 वेदव्यासः |
भीष्मपर्व-002 → |
|
श्रीवेदव्यासाय नमः
नारायणं नमस्कृत्य नरं चैव नरोत्तमम् ।6-1-1a
देवीं सरस्वती चैव ततो जयमुदीरयेत् ॥6-1-1b
जनमेजय उवाच 6-1-1x
कथं युयुधिरे वीराः कुरुपाण्डवसोमकाः ।6-1-1a
पार्थिवाश्च महात्मानो नानादेशसमागताः । 6-1-1b
वैशंपायन उवाच 6-1-2x
यथा युयुधिरे वीराः कुरुपाण्डवसोमकाः ।6-1-2a
कुरुक्षेत्रे तपः क्षेत्रे श्रृणु त्वं पृथिवीपते ॥6-1-2b
तेऽवतीर्य कुरुक्षेत्रं पाण्डवाः सहसोमकाः ।6-1-3a
कौरवानभ्यवर्तन्त जिगीषन्तो महाबलाः ।।6-1-3b
वेदाध्ययनसंपन्नाः सर्वे युध्दाभिनन्दिनः । 6-1-4a
आश्ंसन्तो जयं युध्दे बलेनाभिमुखा रणे ।।6-1-4b
अभियाय च दुर्धर्षा धार्तराष्ट्रस्य वाहिनीम ।6-1-5a
प्रामुखाः पश्चिमे भागे न्यविशन्त ससैनिकाः ।।6-1-5b
स्यमन्तपञ्चकाद्वाह्यं शिविराणि सहस्रशः ।6-1-6a
कारयामास विधिवत्कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः ॥6-1-6b
शून्येव पृथिवी सर्वाअ बालवृध्दावशेषिता ।6-1-7a
निरश्वपुरुषेवासीद्रथक्कुञ्जरवर्जिता ॥6-1-7b
यावत्तपति सूर्यो हि जम्बूद्वीपस्य मण्डलम् ।6-1-8a
तावदेव समावृत्तं बलं पार्थिवसत्तम ॥6-1-8b
एकस्याः सर्ववर्णास्ते मण्डलं बहुयोजनम् ।6-1-9a
पर्याक्रामन्त देशांश्च नदीः शैलान्वनानि च ॥6-1-9b
तेषां युधिष्ठिरो राजा सर्वेषां पुरुषर्षभ ।6-1-10a
व्यादिदेश सवाहानां भक्ष्यभोज्यमनुत्तमम् ॥6-1-10b
संज्ञाश्च विविघास्तात् तेषां चक्रे युधिष्ठिरः ।6-1-11a
एवंवादी वेदितव्यः पाण्डवेयोऽयमित्युत ॥6-1-11b
अभिज्ञानानि सर्वेषां संज्ञाश्चाभरणानि च ।6-1-12a
योजयामास कौरव्यो युध्दकाल उपस्थिते ॥6-1-12b
दृष्ट्वा ध्वजाग्रं पार्थस्य धार्तराष्ट्रो महामनाः ।6-1-13a
सहसर्वैर्महीपालैः प्रत्यव्यूहत पाण्डवम् ॥6-1-13b
पाण्डरेणातपत्रेण धियमाणेन मूर्धनि ।6-1-14a
मध्ये नागसहस्रस्य भ्रातृभिः परिवारितः ॥6-1-14b
दृष्ट्वा दुर्योधनं हृष्टाः पाञ्चाला युध्दनन्दिनः ।6-1-15a
दध्मुः प्रीता महाशङ्खान्भेरीर्जध्रुः सहस्रशः ॥6-1-15b
ततः प्रहृष्टां स्वां सेनामभिवीक्ष्याथ पाण्डवाः ।6-1-16a
वभूवुर्हृष्टमनसो वासुदेवश्च वीर्यवान् ॥6-1-16b
स्वयोधान्हर्षयन्तौ च वासुदेवघनञ्चयौ ।6-1-17a
दध्मतुः पुरुषव्याघ्रौ दिव्यौ शङ्खौ रथे स्थितौ ॥6-1-17b
पाञ्चजन्यस्य शङ्खस्य देवदत्तस्य चोभयोः ।6-1-18a
श्रुत्वा तु निनदं योघाः शकृन्मूत्रं प्रसुस्त्रुवुः ॥6-1-18b
यथा सिंहस्य नदतः स्वनं श्रुत्वेतरे मृगाः ।6-1-19a
त्रसेयुर्निनदं श्रुत्वा तथाऽसीदत तद्लम् ॥6-1-19b
उदतिष्ठद्रजो भौमं न प्राज्ञायत किंचन ।6-1-20a
असं गत इवादित्यः सैन्येन रजसा वृतः ॥6-1-20b
ववर्प तत्र पर्जन्यो मांसशोणितवृष्टिमान् ।6-1-21a
व्युक्षन्सर्वाणि सैन्यानि तदद्भुतमिवाभवत् ॥6-1-21b
वायुस्ततः प्रादुरभून्नीचैः शर्करकर्षणः ।6-1-22a
विनिध्नंस्तान्यनीकानि शतशोऽथ सहस्रशः ॥6-1-22b
उभे सैन्ये च राजेन्द्र युध्दाय मुदिते भृशम् ।6-1-23a
कुरुक्षेत्रे स्थिते यत्ते सागरक्षुभितोपमे ॥6-1-23b
तयोस्तु सेनयोरासीदद्भुतः स तु संगमः ।6-1-24a
युगान्ते समनुप्राप्ते द्वयोः सागरयोरिव ॥6-1-24b
शून्याऽऽसीत्पृथिवी सर्वा वृध्दबालावशेषिता ।6-1-25a
निरश्वपुरुषेवासीद्रथकुञ्चरवर्जिता ।6-1-25b
तेन सेनासमूहेन समानीतेन कौरवैः ॥6-1-25c
ततस्ते समयं चक्रुः कुरुपाण्डावसोमकाः ।6-1-26a
धर्मन्संस्थापयामासुर्युध्दानां भरतर्षभ ॥6-1-26b
निवृत्ते विहिते युध्दे स्यात्प्रीतिर्नः परस्परम् ।6-1-27a
यथापरं यथायोगं न च स्यात्कस्याचित्पुनः ॥6-1-27b
वाचा युध्दे प्रव्रुत्तानां वाचैव प्रतियोधनम् ।6-1-28a
निष्क्रान्ताः पृतनामध्यान्नहन्तव्याः कदाचन ॥6-1-28b
रथी च रथिना योध्यो गजेन गक्षधूर्गतः ।6-1-29a
अश्वेनाश्वी पदातिश्च पादातेनैव भारत ॥6-1-29b
यथायोगं यथाकामं यथोत्साहं यथाबलम् ।6-1-30a
समाभाप्य प्रहर्तव्यं न विश्वस्ते न विह्वले ॥6-1-30b
परेण सह संयुक्तः प्रमत्तो विमुखस्तथा ।6-1-31a
क्षीणशस्त्रो विवर्मा च न हन्तव्यः कदाचन ॥6-1-31b
न सूतेषु न धुर्येषु न च शस्त्रोपनायिषु ।6-1-32a
न भेरीशङ्खवादेषु प्रहर्तव्यं कथंचन ॥6-1-32b
एवं ते समयं कृत्वा कुरुपाण्डवसोमकाः ।6-1-33a
विस्मयं परमं जग्मुः प्रेक्षमाणाः परस्परम् ॥6-1-33b
निविश्य च महात्मानस्ततस्ते पुरुषर्षभाः ।6-1-34a
हृष्टरुपाःसृमनसोबभूवुःसहसैनिकाः॥6-1-34b