महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-084
पठन सेटिंग्स
← भीष्मपर्व-083 | महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-084 वेदव्यासः |
भीष्मपर्व-085 → |
|
युधिष्ठिरादियुद्धवर्णनम् ।। 1 ।।
सञ्जय उवाच। | 6-84-1x |
ततो युधिष्ठिरो राजा मध्यं प्राप्ते दिवाकरे। श्रुतायुपमभिप्रेक्ष्य प्रेषयामास वाजिनः ।। | 6-84-1a 6-84-1b |
ततस्तु त्वरितो राजञ्श्रुतायुषमरिन्दमन् । निजघ्ने सायकैस्तीक्ष्णैर्नवभिर्नतपर्वभिःक ।। | 6-84-2a 6-84-2b |
स संवार्य रमे राजा प्रेषितान्धर्मसूनुना । शरान्सप्त महेष्वासः कौन्तेयाया समार्षयत्।। | 6-84-3a 6-84-3b |
ते तस्व कवचं भित्त्वा पपुः शोणितमाहवे। असूनिव विचिन्वन्तो देहे तस्य महात्मनः ।। | 6-84-4a 6-84-4b |
पाण्डवस्तु भृशं क्रुद्धो विद्धस्तेन महात्मना । रणे वराहकर्णेन राजानं हृद्यविध्यता ।। | 6-84-5a 6-84-5b |
अथापरेण भल्लेन केतुं तस्य महात्मनः । रथश्रेष्ठो रथात्तूर्णं भूमौ पार्थो न्यपातयत् ।। | 6-84-6a 6-84-6b |
केतु निपतितं दृष्ट्वा श्रुतायुः स तु पार्थिवः । पाण्डवं विशिखैतीक्ष्णै राजन्विव्याध सप्तभिः ।। | 6-84-7a 6-84-7b |
ततः क्रोघात्प्रजज्वल धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः । यथा युगान्ते भूतानि दिधक्षुरिव पावकः ।। | 6-84-8a 6-84-8b |
क्रुद्धं तु पाण्डवं दृष्ट्वा देवगन्धर्वराक्षसाः । प्रविव्यधुर्महाराज व्याकुलं जाप्यभूज्जगत् ।। | 6-84-9a 6-84-9b |
सर्वेषां चैव भूतानामिदमासीन्मनोगतम् । त्रींल्लोकान्म संक्रुद्धो नृपोऽयं धक्ष्यतीति वै ।। | 6-84-10a 6-84-10b |
ऋष..... देवाश्च चक्रुः स्वस्त्ययनं महत्। लोकानां नृपाशान्त्यर्थं क्रोधिते पाण्डवे तदा ।। | 6-84-11a 6-84-11b |
स च क्रोधसमाविष्टः सृक्विणी परिसंलिहन । इवारात्सवपुर्घोरं युगान्तादित्यसन्निभम् ।। | 6-84-12a 6-84-12b |
ततः सैन्यानि सर्वाणि तावकानि विशांपते । निराशान्यभवंस्तत्र जीवितं प्रति भारत ।। | 6-84-13a 6-84-13b |
स तु धैर्येण तं कोपं सन्निवार्य महायशाः । श्रुतायुषः प्रचिच्छेद मुष्टिदेशे महाधनुः ।। | 6-84-14a 6-84-14b |
अथैनं छिन्नधन्वानं नाराचेन स्तनान्तरे । निर्बिभेद रणे राजा सर्वसैन्यस्य पश्यतः ।। | 6-84-15a 6-84-15b |
सत्वरं च रणे राजंस्तस्य वाहान्महात्मनः । निजघान शरैः क्षिप्रं सूतं च सुमहाबलः ।। | 6-84-16a 6-84-16b |
हताश्वं तु रथं त्यक्त्वा दृष्ट्वा राज्ञोऽस्य पौरुषम् । विप्रदुद्राव वेगेन श्रुतायुः समरे तदा।। | 6-84-17a 6-84-17b |
तस्मिञ्जिते महेष्वासे धर्मपुत्रेण संयुगे। दुर्योधनबलं राजन्सर्वमासीत्पराङ्भुखम् ।। | 6-84-18a 6-84-18b |
एवं जित्वा महाराज धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः । व्यात्ताननो यथा कालस्तव सैन्यं जघान ह ।। | 6-84-19a 6-84-19b |
चेकितानस्तु वार्ष्णेयो गौतमं रथिनां वरम् । प्रेक्षतां सर्वसैन्यानां छादयामास सायकैः ।। | 6-84-20a 6-84-20b |
संनिवार्य शरांस्तांस्तु कृपः शारद्वतो युधि। चेकितानां रणे यत्तं राजन्विव्याध पत्रिभिः ।। | 6-84-21a 6-84-21b |
अथापरेण भल्लेन धनुश्चिच्छेद मारिष । सारथिं चास्य समरे क्षिप्रहस्तो न्यपातयत् ।। | 6-84-22a 6-84-22b |
अश्वांस्छास्यावधीद्राजन्नुभौ तौ पार्ष्णिसारथी । अवप्लुत्य रथात्तूर्णं गदां जग्राह सात्वतः ।। | 6-84-23a 6-84-23b |
स तया वीरघातिन्या गदया गदिनां वरः । गौतमस्य हयान्हत्वा सारथिं च न्यपातयत् ।। | 6-84-24a 6-84-24b |
भूमिष्ठो गौतमस्तस्य शरांश्चिक्षेप षोडशक । शरास्ते सात्वतं भित्त्वा प्राविशन्धरणीतलम् ।। | 6-84-25a 6-84-25b |
चेकितानस्ततः क्रुद्धः पुनश्चिक्षेप तां गदाम् । गौतमस्य वधाकाङ्क्षी वृत्रस्येव पुरन्दरः ।। | 6-84-26a 6-84-26b |
तामापतन्तीं विमलामश्यमगर्भां महागदाम्। शरैरनेकसाहस्त्रैर्वारयामास गौतमः ।। | 6-84-27a 6-84-27b |
चेकितानस्ततः खङ्गं क्रोधादुद्धृत्य भारत। लाघवं परमास्थाय गौतमं समुपाद्रवत् ।। | 6-84-28a 6-84-28b |
गौतमोऽपि धनुस्त्यक्त्वा प्रगृह्यासिं सुसंयतः । वेगेन महता राजंश्चेकितानमुपाद्रवत् ।। | 6-84-29a 6-84-29b |
तावुभौ बलसंपन्नौ निस्त्रिंशवरधारिणौ । निस्त्रिंशाभ्यां सुतीक्ष्णाभ्यामन्योन्यं संततक्षतुः ।। | 6-84-30a 6-84-30b |
निस्त्रिंशवेगाभिहतौ ततस्तौ पुरुषर्षभौ । धरणीं समनुप्राप्तौ सर्वभूतनिषेविताम् ।। | 6-84-31a 6-84-31b |
मूर्छयाऽभिपरीताङ्गौ व्यायामेन तु मोहितौ । ततोऽभ्यधावद्वेगेन भीमसेनः सुहृत्तया ।। | 6-84-32a 6-84-32b |
चेकितानं तथाभूतं दृष्ट्वा समरदुर्मदः । रथमारोपयच्चैनं सर्वसैकन्यस्य पश्यतः ।। | 6-84-33a 6-84-33b |
तथैव शकुनि शूरः स्यालस्तव विशांपतेक । आरोपयद्रथं तूर्णं गौतमं रथिनां वरम् ।। | 6-84-34a 6-84-34b |
सौमदत्तिं ततः क्रुद्धो धृष्टकेतुर्महाबलः । नवत्या सायकैः क्षिप्रं राजन्विव्याध वक्षसि ।। | 6-84-35a 6-84-35b |
सौमदत्तिरुरस्थैस्तैर्भृशं बाणैरशोभत । मध्यंदिने महाराज रश्मिभिस्तपनो यथा ।। | 6-84-36a 6-84-36b |
भूरिश्रवास्तु समरे धृष्टकेतुं महारथम् । हतसूतहयं चक्रे विरथं सायकोत्तमैः ।। | 6-84-37a 6-84-37b |
विरथं तं समालोक्य हताश्वं हतसारथिम् । महता शरवर्षेण च्छादयामास संयुगे ।। | 6-84-38a 6-84-38b |
स तु तं रथमुत्सृज्य धृष्टकेतुर्महामनाः । आरुरोह ततो यानं शतानीकस्य मारिष ।। | 6-84-39a 6-84-39b |
चित्रसेनो विकर्णश्च राजन्दुर्मर्षणस्तथा। रथिनो हेमसन्नाहाः सौभद्रमभिदुद्रुवुः ।। | 6-84-40a 6-84-40b |
अभिमन्योस्ततस्तैस्तु घोरं युद्धमवर्तत। शरीरस्य यथा राजन्वातपित्तकफैस्त्रिभिः ।। | 6-84-41a 6-84-41b |
विरथांस्तव पुत्रांस्तु कृत्वा राजन्महाहवे । न जघान नरव्याघ्रः स्मरन्भीमवचस्तदा ।। | 6-84-42a 6-84-42b |
ततो राज्ञां बहुशतैर्गजाश्वरथयायिभिः । संवृतं समरे भीष्मं देवैरपि दुरासदम् ।। | 6-84-43a 6-84-43b |
प्रयान्तं शीघ्रमुद्वीक्ष्य परित्रातुं सुतांस्तव । अभिमन्युं समुद्दिश्य बालमेकं महारथम् ।। | 6-84-44a 6-84-44b |
वासुदेवमुवाचेदं कौन्तेयः श्वेतवाहनः । चोदयाश्वान्हृषीकेश यत्रैते बहुला रथाः ।। | 6-84-45a 6-84-45b |
एते हि बहवः शूराः कृतास्त्रा युद्धदुर्मदाः। यथा हन्युर्न नः सेनां तथा माधव चोदय ।। | 6-84-46a 6-84-46b |
एवमुक्तः स वार्ष्णेयः कौन्तेयेनामितौजसा । रथं श्वेतहयैर्युक्तं प्रेषयामास संयुगे ।। | 6-84-47a 6-84-47b |
निष्ठानको महानासीत्तव सैन्यस्य मारिष । यदर्जुनो रणे क्रुद्धः संयातस्तावकान्प्रति ।। | 6-84-48a 6-84-48b |
समासाद्य तु कौन्तेयो राज्ञस्तान्भीष्मरक्षिणः । सुशर्माणमथो राजन्निदं वचनमब्रवीत् ।। | 6-84-49a 6-84-49b |
जानामि त्वां युधां श्रेष्ठमत्यन्तं पूर्ववैरिणम् । अनयस्याद्य संप्राप्तं फलं पश्य सुदारुणम् ।। | 6-84-50a 6-84-50b |
अद्य ते दर्शयिष्यामि पूर्वप्रेतान्पितामहान् । एवं संजल्पतस्तस्य बीभत्सोः शत्रुघातिनः ।। | 6-84-51a 6-84-51b |
श्रुत्वापि परुषं वाक्यं सुशर्मा रथयूथपः । न चैनमब्रवीत्किंचिच्छुभं वा यदि वाऽशुभम् ।। | 6-84-52a 6-84-52b |
अभिगम्यार्जुनं वीरं राजभिर्बहुभिर्वृतः। पुरस्तात्पृष्ठतश्चैव पार्श्वतश्चैव सर्वतः ।। | 6-84-53a 6-84-53b |
परिवार्यार्जुनं सङ्ख्ये तव पुत्रैर्महारथः । शरैः संछादयामास मेघैरिव दिवाकरम् ।। | 6-84-54a 6-84-54b |
ततः प्रवृत्तः सुमहान्संग्रामः शोणितोदकः। तावकानां च समरे पाण्डवानां च भारत ।। | 6-84-55a 6-84-55b |
भीष्मपर्व-083 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | भीष्मपर्व-085 |