महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-058
दिखावट
← भीष्मपर्व-057 | महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-058 वेदव्यासः |
भीष्मपर्व-059 → |
|
अर्जुनादियुद्धवर्णनम् ।। 1 ।।
सञ्जय उवाच। | 6-58-1x |
ततस्ते पार्थिवाः क्रुद्धाः फल्गुनं वीक्ष्य संयुगे। रथैरनेकसाहस्रैः समन्तात्पर्यवारयन् ।। | 6-58-1a 6-58-1b |
अथैनं रथबृन्देन कोष्ठकीकृत्य भारत। शरैः सुबहुसाहस्रैः समन्तादभ्यवारयन् ।। | 6-58-2a 6-58-2b |
शक्तीश्च विमलाकस्तीक्ष्णा गदाश्च परिघैः सह । प्रासान्परश्वथांश्चैव मुद्गरान्मुसलानपि ।। | 6-58-3a 6-58-3b |
चिक्षिषुः समरे क्रुद्धाः फल्गुनस्य रथं प्रति। शस्त्राणामथ तां वृष्टिं शलभानामिवायतिम् ।। | 6-58-4a 6-58-4b |
रुरोध सर्वतः पार्थः शरैः कनकभूषणैः । तत्र तल्लाघवं दृष्ट्वा बीभत्सोरतिमानुषम् ।। | 6-58-5a 6-58-5b |
देवदानवगन्धर्वाः पिशाचोरगराक्षसाः । साधुसाध्विति राजेन्द्र फल्गुनं प्रत्यपूजयन् ।। | 6-58-6a 6-58-6b |
सात्यकिश्चाभिमन्युश्च महत्या सेकनया वृतौ । गान्धारान्समरे शूराञ्जग्मतुः सहसौबलान् ।। | 6-58-7a 6-58-7b |
तत्र सौबलकाः क्रुद्धा वार्ष्णेयस्य रथोत्तमम् । तिशलश्चिच्छिदुः क्रोधाच्छस्त्रैर्नानाविधैर्युधि ।। | 6-58-8a 6-58-8b |
सात्यकिस्तु रथं त्यक्त्वा वर्तमाने भयावहे । अभिमन्यो रथं तूर्णमारुरोह परंतपः ।। | 6-58-9a 6-58-9b |
तावेकरथसंयुक्तौ सौबलेयस्य वाहिनीम् । व्यधमेतां शितैस्तूर्णं शरैःक सन्नतपर्वभिः ।। | 6-58-10a 6-58-10b |
द्रोणभीष्मौ रणे यत्तौ धर्मराजस्य वाहिनीम् । नाशयेतां शरैस्तीक्ष्णैः कङ्कपत्रपरिच्छदैः ।। | 6-58-11a 6-58-11b |
ततो धर्मसुतोक राजा माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ । मिषतां सर्वसैन्यानां द्रोणानीकमुपाद्रवन् ।। | 6-58-12a 6-58-12b |
तत्रासीत्सुमहद्युद्धं तुमुलं रोमहर्षणम् । यथा देवासुरं युद्धं पूर्वमासीत्सुदारुणम् ।। | 6-58-13a 6-58-13b |
कुर्वाणौ सुमहत्कर्म भीमसेनघटोत्कचौ। दुर्योधनस्ततोऽभ्येत्य तावुभावप्यवारयत् ।। | 6-58-14a 6-58-14b |
तत्राद्भुतमपश्याम हैडिम्बस्य पराक्रमम्। अतीत्य पीतरं युद्धे यदयुध्यत भारत ।। | 6-58-15a 6-58-15b |
भीमसेनस्तु संक्रुद्धो दुर्योधनममर्षणम्। हृद्यविध्यत्पृषत्केन प्रहसन्निव पाण्डवः ।। | 6-58-16a 6-58-16b |
ततो दुर्योधननो राजा प्रहारवरपीडितः। निषसाद रथोपस्थे कश्मलं च जगाम ह ।। | 6-58-17a 6-58-17b |
तं विसंज्ञं विदित्वा तु त्वरमाणोऽस्य सारथिः । अपोवाह रणाद्राजंस्ततः सैन्यमभज्यत ।। | 6-58-18a 6-58-18b |
ततस्तां कौरवीं सेनां द्रवमाणां समन्ततः। निघ्नन्भीमः शरैस्तीक्ष्णैरनुवव्राज पृष्ठतः ।। | 6-58-19a 6-58-19b |
पार्षतश्च रथश्रोष्ठो धर्मपुत्रश्च पाण्डवः। द्रोणस्य पश्यतः सैन्यं गाङ्गेयस्य च पश्यतः ।। | 6-58-20a 6-58-20b |
जघ्नतुर्विशिकैस्तीक्ष्णैः परानीकविनाशनैः । द्रवमाणं तु तत्सैन्यं तव पुत्रस्य संयुगे ।। | 6-58-21a 6-58-21b |
नाशक्नुतां वारयितुं भीष्मद्रोणौ महारथौ । वार्यमाणं च भीष्मेण द्रोणेन च महात्मना ।। | 6-58-22a 6-58-22b |
विद्रवत्येव तत्सैन्यं पश्यतोर्द्रोणभीष्मयोः। ततो रथसहस्रेषु विद्रवत्सु ततस्ततःक ।। | 6-58-23a 6-58-23b |
तावास्थितावेकरथं सौभद्रशिनिपुङ्गवौ । सौबलीं समरे सेनां शातयेतां समन्ततः ।। | 6-58-24a 6-58-24b |
शुशुभाते तदा तौ तु शैनेयकुरुपुङ्गवौ। अमावास्यां गतौ यद्वत्सोमसूर्यौ नभस्तले ।। | 6-58-25a 6-58-25b |
अर्जुनस्तु ततः क्रुद्धस्तव सैन्यं विशांपते । ववर्ष शरवर्षेण धाराभिरिव तोयदः ।। | 6-58-26a 6-58-26b |
वध्यमानं ततस्तत्र शरैः पार्थस्य संयुगे। दुद्राव कौरवं सैन्यं विषादभयकम्पितम् ।। | 6-58-27a 6-58-27b |
द्रवतस्तान्समालक्ष्य भीष्मद्रोणौ महारथौ । न्यवारयेतां संरब्धौ दुर्योधनहितैषिणौ ।। | 6-58-28a 6-58-28b |
ततो दुर्योधनो राजा समाश्वस्य विशांपते । न्यवर्तयत तत्सैन्यं द्रवमाणां समन्ततः ।। | 6-58-29a 6-58-29b |
यत्र यत्र हि पुत्रं ते ये ये पश्यन्ति भारत। तत्र तत्र न्यवर्तन्त क्षत्रियाणां महरथाः ।। | 6-58-30a 6-58-30b |
तान्निवृत्तान्समीक्ष्यैव ततोऽन्येऽपीतरे जनाः। अन्योन्यस्पर्धया राजँल्लज्जया चावतस्थिरे ।। | 6-58-31a 6-58-31b |
पुनरावर्ततां तेषां वेग आसीद्विशांपते। पूर्यतः सागरस्येव चन्द्रस्योदयनं प्रति ।। | 6-58-32a 6-58-32b |
अन्निवृत्तांस्ततस्तांस्तु दृष्ट्वा राजा सुयोधनः। अब्रवीत्त्वरितो गत्वा भीष्मं शान्तनवं वचः ।। | 6-58-33a 6-58-33b |
पितामह निबोधेदं यत्त्वां वक्ष्यामि भारत। नानुरूपमहं मन्ये त्वयि जीवति कौरव ।। | 6-58-34a 6-58-34b |
द्रोणो चास्त्रविदां श्रेष्ठे सपुत्रे ससुहृञ्जने। कृपे चैव महेष्वासे द्रवते यद्वरूथिनी ।। | 6-58-35a 6-58-35b |
न पाण्डवान्प्रतिलांस्तव मन्ये कथंचन । तथा द्रोणस्य सङ्ग्रमे द्रौमेश्चैव कृपस्य च ।। | 6-58-36a 6-58-36b |
अनुग्राह्याः पाण्डुसुतास्तव नूनं पितामह । यथेमां क्षमसे वीर वध्यमानां वरूथिनीम् ।। | 6-58-37a 6-58-37b |
सोऽस्मि वाच्यस्त्वया राजन्पूर्वमेव समागमे। न योत्स्ये पाण्डवान्सङ्ख्ये नापि पार्षतसात्यकी ।। | 6-58-38a 6-58-38b |
श्रुत्वा तु वचनं तुभ्यमाचार्यस्य कृपस्य च। कर्णेन सहितः कृत्यं चिन्तयानस्तदैव हि ।। | 6-58-39a 6-58-39b |
यदि नाहं परित्याज्यो युवाभ्यामिह संयुगे । विक्रमेणानुरूपेण युध्येतां पुरुषर्षभौ ।। | 6-58-40a 6-58-40b |
एतच्छ्रुत्वा वचो भीष्मः प्रहसन्वै मुहुर्मुहुः । अब्रवीत्तनयं तुभ्यं क्रोधादुद्वृत्य चक्षुषी ।। | 6-58-41a 6-58-41b |
बहुशोऽसि मया राजंस्तथ्यमुक्तो हितं वचः। अजेयाः पाण्डवा युद्धे देवैरपि सवासवैः ।। | 6-58-42a 6-58-42b |
यत्तु शक्यं मया कर्तुं वृद्धेनाद्य गतायुषा। करिष्यामि यथाशक्ति पश्येदानीं सबान्धवः ।। | 6-58-43a 6-58-43b |
अद्य पाण्डुसुतानेकः ससैन्यान्सह बन्धुभिः । सोऽहं निवारयिष्यामि सर्वलोकस्य पश्यतः ।। | 6-58-44a 6-58-44b |
एवमुक्ते तु भीष्मेण पुत्रास्तव जनेश्वर । दध्मुः शङ्खान्मुदा युक्ता भेरीः संजघ्निरे भृशम् ।। | 6-58-45a 6-58-45b |
पाण्डवा हि ततो राजञ्श्रुत्वा तं निनदं महत्। दध्मुः शङ्खांश्च भेरीश्च मुरजांश्चाप्यनादयन् ।। | 6-58-46a 6-58-46b |
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भीष्मवधपर्वणि तृतीयदिवसयुद्धे अष्टपञ्चाशोऽध्यायः ।। |
6-58-2 कोष्ठकीकृत्य वेष्टयित्वा ।। 6-58-39 चिन्तयानः अभविष्यमिति शेषः ।।
भीष्मपर्व-057 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | भीष्मपर्व-059 |