नारदपुराणम्- पूर्वार्धः/अध्यायः ७२
सनत्कुमार उवाच ।।
प्रणवो हृदयं विष्णुर्नेन्तः सुरपतिस्तथा ।।
महाबलाय स्वाहांतो मंत्रो वसुधराक्षरः ।। ७२-१ ।।
मुनिरिंन्दुर्विराट् छन्दो देवता दधिवामनः ।।
तारो बीजं तथा शक्तिर्वह्निजाया प्रकीर्तिता ।। ७१-२ ।।
चंद्राक्षिरामबाणेंषु नेत्रसंख्यैर्मनूद्भवैः ।।
वर्णैः षडंगं कृत्वा च मूर्ध्नि भाले च नेत्रयोः ।। ७२-३ ।।
कर्णयोर्घ्राणयोरोष्टतालुकण्ठभुजेषु च ।।
पृष्टे हृद्युदरे नाभौ गुह्ये चोरुस्थले पुनः ।। ७२-४ ।।
जानुद्वयं जङ्घयोश्च पादयोर्विन्यसेत्क्रमात् ।।
अष्टादशैव मंत्रोत्थास्ततो देवं विचिंन्तयेत् ।। ७२-५ ।।
मुक्तागौरं रत्नभूषं चन्द्रस्थं भृङ्गसन्निभैः ।।
अलकैर्विलसद्वक्त्रं कुम्भं शुद्धांबुपूरितम् ।। ७२-६ ।।
दध्यन्नपूर्णचषकं दोर्भ्यां संदधतं भजेत् ।।
लक्षत्रयं जपेन्मन्त्रं तद्दशांशं घृतप्लुतैः ।। ७२-७ ।।
पायसान्नैः प्रजुहुयाद्दध्यन्नेन यथाविधि ।।
चन्द्रांते कल्पिते पीठे पूर्वोक्तें पूजयेच्च तम् ।। ७२-८ ।।
संकल्पमूर्तिमूलेन संपूज्य च विधानतः ।।
केसरेषु षडंगानि संपूज्य दिग्दलेषु च ।। ७२-९ ।।
वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नमनिरुद्धकम् ।।
कोणपत्रेषु शांतिं च श्रियं सरस्वतीं रतिम् ।। ७२-१0 ।।
ध्वजं च वैनतेयं च कौस्तुभं वनमालिकम् ।।
शंखं चक्रं गदां शार्ङ्गं दलेष्वष्टसु पूजयेत् ।। ७२-११ ।।
दलाग्रेषु केशवादीन्दिक्पालांस्तदनंतरम् ।।
तदस्त्राणि च सम्पूज्य गजानष्टौ समर्चयेत् ।। ७२-१२ ।।
ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदोंऽजनः ।।
पुष्पदंतः सार्वभौमः सुप्रतीकश्च दिग्गजाः ।। ७२-१३ ।।
करिण्योऽभ्रमुकपिलोपिंगलानुपमाः क्रमात् ।।
ताम्रकर्णी शुभ्रदंती चांगना ह्यंजना वती ।। ७२-१४ ।।
एवमाराधितो मंत्री दद्यादिष्टानि मंत्रिणे ।।
श्रीकामः पायसाज्येन सहस्रं जुहुयात्सुधीः ।। ७२-१५ ।।
महतीं श्रियमाप्नोति धान्याप्तिर्धान्य होमतः ।।
शतपुष्पासमुत्थैश्च बीजैर्हुत्वा सहस्रतः ।। ७२-१६ ।।
महाभयं नाशयेद्धि नात्र कार्या विचारणा ।।
दद्ध्योदनेन शुद्धेन हुत्वा मुच्यते दुर्गतेः ।। ७२-१७ ।।
ध्यात्वा त्रैविक्रमं रूपं जपेन्मंत्रं समाहितः ।।
कारागृहाद्भवन्मुक्तो बद्धो मंत्रप्रभावतः ।। ७२-१८ ।।
भित्तौ संपाद्य देवेशं फलके वा प्रपूजयेत् ।।
नित्यं सुगंधकुसुमैर्महतीं श्रियमाप्नुयात् ।। ७२-१९ ।।
हुत्वा रक्तोत्पलैर्मंत्री वशयेत्सकलं जगत् ।।
अन्नाज्यैर्जुहुयान्नित्यमष्टाविंशतिसंख्यया ।। ७२-२0 ।।
सिताज्यान्नं च विधिवत्प्राप्नुयादन्नमक्षयम् ।।
अपूपैः षड्रसोपेतैर्हुनेद्वसुसहस्रकम् ।। ७२-२१ ।।
अलक्ष्मीं च पराभूय महतीं श्रियमाप्नुयात् ।।
जुहुयादयुतं मंत्री दध्यन्नं च सितान्वितम् ।। ७२-२२ ।।
यत्र यत्र वसेत्सोऽपि तत्रान्नगिरिमाप्नुयात् ।।
पद्माक्षरैर्युतं बिल्वांतिकस्थो जुहुयान्नरः ।। ७२-२३ ।।
महालक्ष्मीं स लभते तत्र तत्र न संशयः ।।
जुहुयात्पायसैर्लक्षं वाचस्पतिसमो भवेत् ।। ७२-२४ ।।
लक्षं जप्त्वा तद्दशांशं पुत्रजीवफलैर्हुनेत् ।।
तत्काष्टैरेधिते वह्नौ श्रेष्टं पुत्रमवाप्नुयात् ।। ७२-२५ ।।
ससाध्यतारं विलसत्कर्णिकं च सुवर्णकैः ।।
विलसत्केसरं मंत्राक्षरद्वंद्वाष्टपत्रकम् ।। ७२-२६ ।।
शेषयुग्मार्णांत्यपत्रं द्वादशाक्षरवेष्टितम् ।।
तद्बहिर्मातृकावर्णैर्यंत्रं सम्पत्प्रदं नृणाम् ।। ७२-२७ ।।
रक्तं त्रिविक्रमं ध्यात्वा प्रसूनै रक्तवर्णकैः ।।
जुहुयादयुतं मंत्री सर्वत्र विजयी भवेत् ।। ७२-२८ ।।
ध्यायेञ्चंद्रासनगतं पद्मानामयुतं हुनेत् ।।
लभेदकंटकं राज्यं सर्वलक्षणसंयुतम् ।। ७२-२९ ।।
हुत्वा लवंगैर्मध्वाक्तैरपामार्गदलैस्तु वा ।।
अयुतं साध्यनामाढ्यं स वश्यो जायते ध्रुवम् ।। ७२-३0 ।।
अष्टोत्तरशतं हुत्वा ह्यपामार्गदलैः शुभैः ।।
तावज्जप्त्वा च सप्ताहान्महारोगात्प्रमुच्यते ।। ७२-३१ ।।
उहिरत्पदमाभाष्य प्रणवोहीय शब्दतः ।।
सर्ववार्गीश्वरेत्यंते प्रवदेदीश्वरेत्यथ ।। ७२-३२ ।।
सर्ववेदमयाचिंत्यपदान्ते सर्वमीरयेत् ।।
बोधयद्वितवांतोऽयं मन्त्रस्तारादिरीरितः ।। ७२-३३ ।।
ऋषिर्ब्रह्मास्य निर्दिष्टश्छंदोऽनुष्टुबुदाहृतम् ।।
देवता स्याद्धयग्रीवो वागैश्वर्यप्रदो विभुः ।। ७२-३४ ।।
तारेण पादैर्मंत्रस्य पञ्चांगानि प्रकल्पयेत् ।।
तुषाराद्रिसमच्छायं तुलसीदामभूषितम् ।। ७२-३५ ।।
तुरंगवदनं वंदे तुंगसारस्वतः पदम् ।।
ध्यात्वैवं प्रजपेन्मंत्रमयुतं तद्दशांशतः ।। ७२-३६ ।।
मध्वक्तैः पायसैर्हुत्वा विमलादिसमन्विते ।।
पूजयेद्वेष्णवे पीठे मूर्तिं संकल्प्य मूलतः ।। ७२-३७ ।।
कर्णिकायां चतुर्दिक्षु यजेत्पूर्वादितः क्रमात् ।।
सनंदनं च सनकं श्रियं च पृथिवीं तथा ।। ७२-३८ ।।
तद्वहिर्दिक्षु वेदाश्च षट्कोणेषु ततोऽर्चयेत् ।।
निरुक्तं ज्योतिषं पश्चाद्यजेद्व्याकरणं ततः ।। ७२-३९ ।।
कल्पं शिक्षां च छंदांसि वेदांगानि त्विमानि वै ।।
ततोऽष्टदलमूले तु मातरोऽष्टौ समर्चयेत् ।। ७२-४0 ।।
वक्रतुंडादिकानष्टो दलमध्ये प्रपूजयेत् ।।
दलाग्रेष्यर्चयेत्पश्चात्साधकश्चाष्टभैरवान् ।। ७२-४१ ।।
असितांगं रुरुं चैव भीषणं रक्तकनेत्रकम् ।।
बटुकं कालदमनं दंतुरं विकटं तथा ।। ७२-४२ ।।
तद्बहिः षोडशदलेष्ववतारान्हरेर्दश ।।
शंखं चक्रं गदां पद्मं नंदकं शार्ङ्गमेव च ।। ७२-४३ ।।
तद्बहिर्भूगृहे शक्रमुखान्दश दिगीश्वरान् ।।
वज्राद्यांस्तद्बहिश्चेष्ट्वाद्वारेषु च ततः क्रमात् ।। ७२-४४ ।।
महागणपतिं दुर्गां क्षेत्रेशं बटुकं तथा ।।
समस्तप्रकटाद्याश्च योगिन्यस्तद्बहिर्भवेत् ।। ७२-४५ ।।
तद्बहिः सप्त नद्यश्च तद्बाह्ये तु ग्रहान्नव ।।
तद्बाह्ये पर्वतानष्टौ नक्षत्राणि च तद्बहिः ।। ७२-४६ ।।
एवं पंचदशावृत्त्या संपूज्य तुरगाननम् ।।
वागीश्वरसमो वाचि धनैर्धनपतिर्भवेत् ।। ७२-४७ ।।
एवं सिद्धे मनौ मंत्री प्रयोगान्कर्तुमर्हति ।।
अष्टोत्तरसहस्रं तु शुद्धं वार्यभिमंत्रितम् ।। ७२-४८ ।।
बीजेन मासमात्रं यः पिबेद्धीमान् जितेन्द्रियः ।।
जन्ममूकोऽपि स नरो वाक्सिद्धिं लभते ध्रुवम् ।। ७२-४९ ।।
वियद्भुगुस्थमर्धीराबिंदुमद्बीजमीरितम् ।।
चंद्रसूर्योपरागे तु पात्रे रुक्ममये क्षिपेत् ।। ७२-५0 ।।
दुग्धं वचां ततो मंत्री कंठमात्रोदके स्थितः ।।
स्पर्शाद्विमोक्षपर्यंतं प्रजपेन्मंत्रमादरात् ।। ७२-५१ ।।
पिबेत्तत्सर्वमचिरात्तस्य सारस्वतं भवेत् ।।
ज्योतिष्मतीलताबीजं दिनेष्वेकैकवर्द्धितम् ।। ७२-५२ ।।
अष्टोत्तरशतं यावद्भक्षयेदभिमंत्रितम् ।।
सरस्वत्यवतारोऽसौ सत्यं स्याद्भुवि मानवः ।। ७२-५३ ।।
किं बहूक्तेन विप्रेंद्र मनोरस्य प्रसादतः ।।
सर्ववेदागमादीनां व्याख्याता ज्ञानवान् भवेत् ।। ७२-५४ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणे पूर्वभागे बृहदुपाख्याने सनत्कुमारविभागे तृतीयपादे हयग्रीवोपासनानिरूपणं नाम द्विसप्ततितमोऽध्यायः ।। ७२ ।।