ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः १९
| ← अध्यायः १८ | ब्रह्मपुराणम् अध्यायः १९ वेदव्यासः |
अध्यायः २० → |
जम्बूद्वीपवर्मनम्
लोमहर्षण उवाच
उत्तरं यत् समुद्रस्य हिमाद्रेश्चैव दक्षिणम्।
वर्षं तद्भारतं नाम भारती यत्र सन्ततिः॥ १९.१ ॥
नवयोजनसाहस्रो विस्तारश्च द्विजोत्तमाः।
कर्म्मभूमिरियं स्वर्गमपवर्गञ्च इच्छताम्र॥ १९.२ ॥
महेन्द्रो मलयः सह्यः शुक्तिमानृक्षपर्व्वतः।
विन्ध्यश्च पारियात्रश्च सप्तात्र कुलर्व्वताः॥ १९.३ ॥
अतः सम्प्राण्यते स्वर्गो मुक्तिमस्मात् प्रयाति वै।
तिर्य्यवत्वं नरकं चापि यान्त्यतः पुरुषा द्विजाः॥ १९.४ ॥
इतः स्वर्गश्च मोभश्च मध्यं चान्ते च गच्छति।
न खल्वन्यत्र मर्त्त्यानां कर्म्मभूमौ विधीयते॥ १९.५ ॥
भारतस्यास्य वर्षस्य नव भेदान्निशामय।
इन्द्रद्वीपः कसेतुमांस्ताम्रपर्णो गभस्तिमान्॥ १९.६ ॥
नागद्वीपस्तथा सौम्यो गन्धर्व्वस्त्वथ वारुणः।
अयं तु नवमस्तेषां द्वीपः सागरसंवृतः। १९.७ ॥
योजनानां सहस्रं च द्वीपोऽयं दक्षिणोत्तरात्।
पूर्व्व किरातास्तिष्ठन्ति पश्चिमे यवनाः स्थिताः॥ १९.८ ॥
ब्राह्मणाःक्षत्रिया वैश्या मध्ये शूद्राश्च भागशः।
इज्यायुद्धवणिज्याद्यवृत्तिमन्तो व्यावस्थिताः॥ १९.९ ॥
शतद्रुचन्द्रभागाद्या हिमवत्पादनिःसृताः।
वेदस्मृतिसुखाश्चान्याः पारियात्रोद्भवा मुने॥ १९.१० ॥
नर्म्मदासुरामाद्यास्च नद्यो विन्ध्यविनिःसृताः।
तापीपयोष्णीनिर्व्विन्ध्याकावेरीप्रमुखा नदीः॥ १९.११ ॥
ऋक्षपादोद्भवा ह्येता श्रुताः पापं हरन्ति याः।
गोदावरीभीमरथीकृष्णावेण्यादिकास्तथा॥ १९.१२ ॥
सह्यपादोद्भवा नद्यः स्मृताः पापभयापहाः।
कृतमालाताम्रर्णोप्रमुखा मलयोद्भवाः॥ १९.१३ ॥
त्रिसान्ध्यऋषिकुल्याद्याः महेन्द्रप्रभवाः स्मृताः।
ऋषिकुल्याकुमाराद्याः शुक्तिमत्पादसम्भवाः॥ १९.१४ ॥
आसां नद्युपनद्यश्च सन्त्यन्यास्तु सहस्रशः।
तास्विमे कुरुपञ्चालमध्यदेशादयो जनाः॥ १९.१५ ॥
पूर्व्वदेशादिकाश्चैव कामरूपनिवासिनः।
प्रोण्ड्राः कलिङ्गा मगधा दाक्षिणात्याश्च सर्व्वशः॥ १९.१६ ॥
तथआपरान्त्याः सौराष्ट्राः शूद्राभीरास्तथाऽर्व्वुदाः।
मारुका मालवाश्चैव पारियात्रनिवासिनः॥ १९.१७ ॥
सौवीराः सौन्धवापन्नाः शाल्वाः शाकलवासिनः।
मद्रारामास्तताम्बष्ठाः पारसीकादयस्तथा॥ १९.१८ ॥
आसां पिबन्ति सलिलं वसन्ति सरितां सदा।
समोपेता महाभागा हष्टपुष्टजनाकुलाः॥ १९.१९ ॥
वसन्ति भारते वर्षे युगान्यत्र महामुने।
कृतं त्रेता द्वापरं च कलिश्चाप्यत्र न क्वचित्॥ १९.२० ॥
तपस्तप्यन्ति यतयो जुह्वते चात्र यज्विनः।
दानानि चात्र दीयन्ते परलोकार्थमादरात्॥ १९.२१ ॥
पूरुषैर्यज्ञपुरुषो जम्बूद्वीपे सदेज्यते।
यज्ञेर्यज्ञमयो विष्णुरन्यद्वीपेषु चान्यथा॥ १९.२२ ॥
अत्रापि भारतं श्रेष्ठं जम्बूद्वीपे महामुने।
यतो हि कर्म्मभूरेषा यतोऽन्या भोगभूमयः॥ १९.२३ ॥
अत्र जन्मसहस्राणां सहस्रैरपि सत्तम।
कदाचिल्लभते जन्तुर्मानुष्यं पुण्यसंचयात्॥ १९.२४ ॥
गायन्ति देवाः किल गीतकानि, धन्यास्तु ये भारतभूमिभागे।
स्वर्गापवर्गास्पदहेतुभूते, भवन्ति भूयः पुरषा मनुष्याः॥ १९.२५ ॥
कर्म्माण्यसंकल्पिततत्फलानि, संन्यस्य विष्णौ परमात्मरूपे।
अवाप्य तां कर्म्ममहीमनन्ते, तस्मिंल्लयं ये त्वमलाः प्रयान्ति॥ १९.२६ ॥
जानीम नो तत्तु वयं विलीने, स्वर्गप्रदे कर्म्मणि देहबन्धम्।
प्राप्स्यन्ति धन्याः खलु ते मनुष्या, ये भारते नेन्द्रियविप्रहीनाः॥ १९.२७ ॥
नववर्षञ्च भो विप्रा जम्बूद्वीपमिदं मया।
लक्षयोजनविस्तारं संक्षेपात् कथितं द्विजाः॥ १९.२८ ॥
जम्बूद्वीपं समावृत्य लक्षयोजनविस्तरः।
भो द्विजा वलयाकारः स्थितः श्रीरोदधिर्बहिः॥ १९.२९ ॥
इति श्रीब्राह्मे महापुराणे जम्बूद्वीपनिरुपणं नामैकोनविंशोऽध्यायः॥ १९ ॥