ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः ५४
| ← अध्यायः ५३ | ब्रह्मपुराणम् अध्यायः ५४ वेदव्यासः |
अध्यायः ५५ → |
मार्कण्डेयाख्यानम्
ब्रह्मोवाच
स प्रविश्योदरे तस्य बालस्य मुनिसत्त्मः।
ददर्श पृथवीं कृत्स्नां नानाजनपदैर्वृताम्॥ ५४.१ ॥
लवणेक्षुसुरासर्पिर्दधिदुग्धजलोदधीन्।
ददर्श तान्समुद्रांश्च जम्बु प्लक्षं च शाल्मलम्॥ ५४.२ ॥
कुशं क्रौञ्चंचशाकं च पुष्करं च ददर्श सः।
भारतादीनि वर्षाणि तथा सर्वंश्च पर्वतान्॥ ५४.३ ॥
मेरुं च सर्वरत्नाढ्यमपश्यत्कनकाचलम्।
नानारत्नान्वितैः श्रृङ्गैर्भूषितं बहुकन्दरम्॥ ५४.४ ॥
नानामुनिजनाकीर्णं नानावृक्षवनाकुलम्।
नानासत्त्वसमायुक्तं नानाशचर्यसमन्वितम्॥ ५४.५ ॥
व्याघ्रैः सिंहर्वराहैस्च चामरेर्महिषैर्गजै।
मृगैः शाखामृगैश्चान्यैर्भूषितं सुमनोहरम्॥ ५४.६ ॥
शक्राद्यैर्विविधैर्देवैः सिद्धचारणपन्नगैः।
मुनियक्षाप्सरोभिश्च वृतैश्चान्यैः सुरालयैः॥ ५४.७ ॥
ब्रह्मोवाच
एवं सुमेरुं श्रीमन्तमपश्यन्मुनिसत्तमः।
पर्यटन्स तदा विप्रस्तस्य बालस्य चोदरे॥ ५४.८ ॥
हिमवन्तं हेमकूटं निषधं गन्धमादनम्।
श्वेतं च दुर्धरं नीलं कैलासं मन्दरं गिरिम्॥ ५४.९ ॥
महेन्द्रं मलयं विन्ध्यं पारियात्रं तथाऽर्बुदम्।
सह्यं च शुक्तिमन्तं च मैनाकं वक्रपर्वतम्॥ ५४.१० ॥
एताश्चान्यास्च बहवो यावन्तः पृथिवीधराः।
ततस्तांस्तु मनिश्रेष्ठाः सोऽपश्यद्रत्नभूषितान्॥ ५४.११ ॥
कुरुक्षेत्रं च पाञ्चालान्मत्स्यान्मद्रान्सकेकयान्।
वाह्लीकान्शूरसेनांश्च काश्मीरांस्तङ्गणान्खसान्॥ ५४.१२ ॥
पार्वतीयान्किरातांश्च कर्णप्रावरणान्मरून्।
अन्त्यजान्त्यजातींस्च सोऽपश्यत्तस्य चोदरे॥ ५४.१३ ॥
मृगाच्छाखामृगान्सिंहान्वराहन्सृमराञ्छशान्।
गजांश्चान्यांस्तथा सत्त्वान्सोऽपस्यत्तस्य चोदरे॥ ५४.१४ ॥
पृथिव्यां यानि तीर्थानि ग्रामश्च नगराणि च।
कृषिगोरक्षवाणिज्यं क्रयविक्रयणं तथा॥ ५४.१५ ॥
शक्रादीन्विबुधाञ्छेष्ठांस्तथाऽन्यांश्च दिवौकसः।
गन्धर्वाप्सरसो यक्षानृषींश्चैव सनातनान्॥ ५४.१६ ॥
दैत्यदानवसंघांश्च नागांश्च मुनिसत्तमाः।
सिंहिकातनयांश्चैव ये चान्ये सुरशत्रवः॥ ५४.१७ ॥
यत्किंचित्तेन लोकेऽस्मिन्दृष्टपूर्वं चराचरम्।
अपश्यत्स तदा सर्वं तस्य कुक्षौ द्विजोत्तमाः॥ ५४.१८ ॥
अथवा किं बहूक्तेन कीर्तितेन पुनः पुनः।
ब्रह्मादिस्तम्बपर्यन्तं यत्किंचित्सचराचरम्॥ ५४.१९ ॥
भूर्लोकं च भुवर्लोकं स्वर्लोकं च द्विजोत्तमाः।
महर्जनस्तपः सत्यमतलं वितलं तथा॥ ५४.२० ॥
पातालं सुतलं चैव वितलं च रसातलम्।
महातलं च ब्रह्माण्डमपश्यत्त्स्य चोदरे॥ ५४.२१ ॥
अव्याहता गतिस्तस्य तदाऽभूद्द्विजसत्तमाः।
प्रसादात्तस्य देवस्य स्मृतिलोपश्च नाभवत्॥ ५४.२२ ॥
भ्रममाणस्तदा कुक्षौ कृत्स्नं जगदिदं द्विजाः।
नान्तं जगाम देहस्य तस्य विष्णोः कदाचन॥ ५४.२३ ॥
यदाऽसौ नाऽऽगतश्चान्तं तस्य देहस्य भो द्विजाः।
तदा तं वरदं देवं शरणं गतवान्मुनिः॥ ५४.२४ ॥
ततोऽसौ सहसा विप्रा वायुवेगेन निःसृतः।
महात्मनो मुखात्तस्य विवृतात्पुरुषस्य सः॥ ५४.२५ ॥
इति श्रीमहापुराणे आदिब्राह्मे स्वयंभ्वृषिसंवादे मार्कण्डेयस्य भगवत्कुक्षिपरिवर्तनं नाम चतुष्पश्चाशत्त्मोध्यायः॥ ५४ ॥