महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-093

विकिस्रोतः तः
नेविगेशन पर जाएँ खोज पर जाएँ
← आश्वमेधिकपर्व-092 महाभारतम्
चतुर्दशपर्व
महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-093
वेदव्यासः
आश्वमेधिकपर्व-094 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118

जनमेजयेन नकुलेन यज्ञनिन्दाकारणं पृष्टेन वैशंपायनेन तंप्रति सत्यदानतपोभिरेव स्वर्गादिसिद्धौ पशुहिंसाहेतुयज्ञस्य नातिप्रशस्ततरत्वमिति नकुलाभिप्रायवर्णनम्।। 1 ।।

जनमेजय उवाच। 14-93-1x
यज्ञे सक्ता नृपतयस्तपःसका महर्षयः।
शान्तिव्यवस्थिता विप्राः शमे दम इति प्रभो।।
14-93-1a
14-93-1b
तस्माद्यज्ञफलैस्तुल्यं न किञ्चिदिह दृश्यते।
इति मे वर्तते बुद्धिस्तथा चैतदसंशयम्।।
14-93-2a
14-93-2b
यज्ञैरिष्ट्वा तु बहवो राजानो द्विजसत्तमाः।
इह कीर्ति परां प्राप्य प्रेत्य स्वर्गमितो गताः।।
14-93-3a
14-93-3b
देवराजः सहस्राक्षः क्रतुभिर्भूरिदक्षिणैः।
देवराज्यं महातेजाःक प्राप्तवानखिलं विभुः।।
14-93-4a
14-93-4b
अतो युधिष्ठिरो राजा भीमार्जुनपुरःसरः।
सदृशो देवराजेन समृद्ध्या विक्रमेण च।।
14-93-5a
14-93-5b
अथ कस्मात्स नकुलो गर्हयामास तं क्रतुम्।
अश्वमेधं महायज्ञं राज्ञस्तस्य महात्मनः।।
14-93-6a
14-93-6b
वैशम्पायन उवाच। 14-93-7x
यज्ञस्य विधिमग्र्यं वै फलं चापि नराधिप।
गदतः शृणु मे राजन्यथावदिह भारत।।
14-93-7a
14-93-7b
पुरा शक्रस्य यजतः सर्व ऊचुर्महर्षयः।
ऋत्विक्षु कर्मव्यग्रेषु वितते यज्ञकर्मणि।।
14-93-8a
14-93-8b
हूयमाने तथा वह्नौ होत्रा गुणसमन्विते।
देवष्वाहूयमानेषु स्थितेषु परमर्षिषु।।
14-93-9a
14-93-9b
सुप्रतीतैस्तथा विप्रैः स्वागमैः सुस्वरैर्नृप।
अश्रान्तैश्चापि लघुभिरध्वर्युवृषभैस्तथा।।
14-93-10a
14-93-10b
आलम्भसमये तस्मिन्गृहीतेषु पशुष्वथ।
महर्षयो महाराज बभूवुः कृपयाऽन्विताः।।
14-93-11a
14-93-11b
ततो दीनान्पशून्दृष्ट्वा ऋषयस्ते तपोधनाः।
ऊचुः शक्रं समागम्य नायं यज्ञविधिः शुभः।।
14-93-12a
14-93-12b
अपरिज्ञानमेतत्ते महान्तं धर्ममिच्छतः।
सन्ति यज्ञे बहुगुणा विधिदृष्टाः पुरंदर।।
14-93-13a
14-93-13b
धर्मोपघातकस्त्वेष समारंभस्तव प्रभो।
नायं धर्मकृतो यज्ञो न हिंसा धर्म उच्यते।।
14-93-14a
14-93-14b
आगमेनैव ते यज्ञं कुर्वन्तु यदि चेच्छसि।
विधिदृष्टेन यज्ञेन धर्मस्ते सुमहान्भवेत्।।
14-93-15a
14-93-15b
यज्ञं बीजैः सहस्राक्ष त्रिवर्षपरमोषितेः।
एष धर्मो महाञ्शक्र चिन्तयानोसि गम्यते।।
14-93-16a
14-93-16b
शतक्रतुस्तु तद्वाक्यमृषिभिस्तत्त्वदर्शिभिः।
उक्तं न प्रतिजग्राह मानमोहवशं गतः।।
14-93-17a
14-93-17b
तेषां विवादः सुमहाञ्शक्रयज्ञे तपस्विनाम्।
जङ्गमैः स्थावरैर्वाऽपि यष्टव्यमिति भारत।।
14-93-18a
14-93-18b
ते तु खिन्ना विवादेन ऋषयस्तत्त्वदर्शिनः।
अभिसंधाय शक्रेण पप्रच्छुर्नृपतिं वसुम्।।
14-93-19a
14-93-19b
धर्मसंशयमापन्नान्सत्यं ब्रूहि महामते।
महाभाग कथं यज्ञेष्वागमो नृपसत्तम।
यष्टव्यं पशुभिर्मेध्यैरथो बीजैरजैरिति।।
14-93-20a
14-93-20b
14-93-20c
तच्छ्रुत्वा तु वसुस्तेषामविचार्य बलाबलम्।
यथोपनीतैर्यष्टव्यमिति प्रोवाच पार्थिवः।।
14-93-21a
14-93-21b
एवमुक्त्वा स नृपतिः प्रविवेश रसातलम्।
उक्त्वेह वितथं राजंश्चेदीनामीश्वरः प्रभुः।।
14-93-22a
14-93-22b
तस्मान्नि वाच्यं ह्येकेन बहुज्ञेनापि संशये।
प्रजापतिमपाहाय स्वयंभुवमृते प्रभुम्।।
14-93-23a
14-93-23b
तेन दत्तानि दानानि पापेनाशुद्धबुद्धिना।
तानि सर्वाण्यनादृत्य नश्यन्ति विपुलान्यपि।।
14-93-24a
14-93-24b
तस्याधर्मप्रवृत्तस्य हिंसकस्य दुरात्मनः।
दानेन कीर्तिर्भवति न प्रेत्येह च दुर्मतेः।।
14-93-25a
14-93-25b
अन्यायोपगतं द्रव्यमभीक्ष्णं यो ह्यपण्डितः।
धर्माभिकाङ्क्षी त्यजति न स धर्मफलं लभेत्।।
14-93-26a
14-93-26b
धर्मवैतंसिको यस्तु पापात्मा पुरुषाधमः।
ददाति दानं विप्रेभ्यो लोकविश्वासकारणम्।।
14-93-27a
14-93-27b
पापेन कर्मणा विप्रो धनं प्राप्य निरङ्कुशः।
रागमोहान्वितः सोन्ते कलुषां गतिमश्नुते।।
14-93-28a
14-93-28b
अपि संचयबुद्धिर्हि लोभमोहवशं गतः।
यज्ञं करोति भूतानि पापेनाशुद्धबुद्धिना।।
14-93-29a
14-93-29b
एवं लब्ध्वा धनं मोहाद्यो हि दद्याद्यजेत वा।
न तस्य स फलं प्रेत्य भुंक्ते पापधनागमात्।।
14-93-30a
14-93-30b
उञ्छं मूलं फलं शाकमुदपात्रं तपोधनाः।
दानं विभवतो दत्त्वा नराः स्वर्यान्ति धार्मिकाः।।
14-93-31a
14-93-31b
एष धर्मो महायोगो दानं भूतदया तथा।
ब्रह्मचर्यं तथा सत्यमनुक्रोशो धृतिः क्षमा।।
14-93-32a
14-93-32b
सनातनस्य धर्मस्य फलमेतत्सनातनम्।
श्रूयन्ते हि पुरावृत्ता विश्वामित्रादयो नृपाः।।
14-93-33a
14-93-33b
विश्वामित्रोसितश्चैवं जनसश्च महीपतिः।
कक्षसेनार्ष्टिसेनौ च सिन्धुद्वीपश्च पार्थिवः।।
14-93-34a
14-93-34b
एते चान्ये च बहवः सिद्धिं परमिकां गताः।
नृपाः सत्यैश्च दानैश्च न्यायलब्धैस्तपोधनाः।।
14-93-35a
14-93-35b
ब्राह्मणाः क्षत्रिया वैश्याः शूद्रा ये चाश्रितास्तपः।
दानधर्माग्निना शुद्धास्ते स्वर्गं यान्ति भारत।।
14-93-36a
14-93-36b
।। इती श्रीमन्महाभारते आश्वमेधिकपर्वणि
अनुगीतापर्वणि त्रिनवतितमोऽध्यायः।। 93 ।।

[सम्पाद्यताम्]

14-93-13 नहि यज्ञे पशुगणाः इति झ.पाठः।। 14-93-16 त्रिवर्षपरमोषितैः पुराणैः।। 14-93-20 बीजै रसैरिति झ. पाठः।।

आश्वमेधिकपर्व-092 पुटाग्रे अल्लिखितम्। आश्वमेधिकपर्व-094