महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-086

by वेदव्यासः

← आश्वमेधिकपर्व-085

महाभारतम् चतुर्दशपर्व महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-086 वेदव्यासः

आश्वमेधिकपर्व-087 →

महाभारतम्/आश्वमेधिकपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118

चारमुखादर्जुनस्य तुरगसंचारणात्पुनर्नगरं प्रत्यागमनश्रवणहृष्टस्य युधिष्ठिरस्य निदेशाद्भीमेन यज्ञशालादिनिर्मापणम्।। 1 ।। तथा नानादेशेभ्यो ब्राह्मणाद्यानयनपूर्वकं तेषामन्नदानादिव्यवस्थाकरणम्।। 2 ।।

वैशम्पायन उवाच।	14-86-1x
न्यवर्तत ततो वाजी येन नागाह्वयं पुरम्। तं निवृत्तं तु शुश्राव चारेणैव युधिष्ठिरः। श्रुत्वाऽर्जुनं कुशलिनं स च हृष्टमनाऽभवत्।।	14-86-1a 14-86-1b 14-86-1c
विजयस्य च तत्कर्म गान्धारविषये तदा। श्रुत्वा चान्येषु देशेषु स सुप्रीतोऽभवत्तदा।।	14-86-2a 14-86-2b
एतस्मिन्नेव काले तु द्वादशीं माघमासिकीम्। इष्टं गृहीत्वा नक्षत्रं धर्मराजो युधिष्ठिरः।।	14-86-3a 14-86-3b
समानीय महातेजाः सर्वान्भ्रातॄन्महीपतिः। भीमं च नकुलं चैव सहदेवं च कौरव।।	14-86-4a 14-86-4b
प्रोवाचेदं वचः काले तदा धर्मभृतांवरः। आमन्त्र्य वदतां श्रेष्ठो भीमं प्रहरतां वरम्।।	14-86-5a 14-86-5b
आयाति भीमसेनासौ सहाश्वेन तवानुजः। यथा मे पुरुषाः प्राहुर्ये धनंजयसारिणः।।	14-86-6a 14-86-6b
उपस्थितश्च कालोऽयमभितो वर्तते हयः। माघी च पौर्णमासीयं मासः शेषो वृकोदर।।	14-86-7a 14-86-7b
तत्प्रस्थाप्यन्तु विद्वांसो ब्राह्मणा वेदपारगाः। वाजिमेधार्थसिद्ध्यर्थं देशं पश्यन्तु यज्ञियम्।।	14-86-8a 14-86-8b
इत्युक्तः स तु तच्चक्रे भीमो नृपतिशासनम्। हृष्टः श्रुत्वा गुडोकेशमायान्तं पुरुषर्षभम्।।	14-86-9a 14-86-9b
ततो ययौ भीमसेनः प्राज्ञैः स्थपतिभिः सह। ब्राह्मणानग्रतः कृत्वा कुशलान्यज्ञकर्मणि।।	14-86-10a 14-86-10b
तं ससालचयं श्रीमत्सप्रतोलीसुघट्टितम्। मापयामास कौरव्यो यज्ञवाटं यताविधि।।	14-86-11a 14-86-11b
प्रासादशतसम्बन्धं मणिप्रवरकुट्टिमम्। `सदः स पत्नीसदनं साग्नीध्रमपि चोत्तरम्।' कारयामास विदिवद्धेमरत्नविभूषितम्।।	14-86-12a 14-86-12b 14-86-12c
स्तंभान्कनकचित्रांश्च तोरणानि बृहन्ति च। यज्ञायतनदेशेशु दत्त्वा शुद्धं च काञ्चनम्।।	14-86-13a 14-86-13b
अन्तःपुराणां राज्ञां च नानादेशसमीयुषाम्। कारयामास धर्मात्मा तत्रतत्र यथाविधि।।	14-86-14a 14-86-14b
ब्राह्मणानां न वेश्मानि नानादेशसमीयुषाम्। कारयामास कौन्तेयो विधिवत्तान्यनेकशः।।	14-86-15a 14-86-15b
तथा सम्प्रेषयामास दूतान्नृपतिशासनात्। भीमसेनो महाबाहो राज्ञामक्लिष्टकर्मणाम्।।	14-86-16a 14-86-16b
ते प्रियार्थं कुरुपतेराययुर्नृपसत्तम। रत्नान्यनेकान्यादाय स्त्रियोऽश्वानायुधानि च।।	14-86-17a 14-86-17b
तेषां निर्विशतां तेषु शिबिरेषु महात्मनाम्। नर्दतः सागरस्येव दिवस्पृगभवत्स्वनः।।	14-86-18a 14-86-18b
`प्रत्युद्गम्य नमस्कृत्य ब्राह्मणांश्च न्यवेदयत्।।'	14-86-19a
तेषामभ्यागतानां च स राजा कुरुवर्धनः। व्यादिदेशान्नपानानि शय्याश्चाप्यतिमानुषाः।।	14-86-20a 14-86-20b
वाहनानां च विविधाः शालाः शालीक्षुगोरसैः। उपेता भरतश्रेष्ठो व्यादिदेश स धर्मराट्।।	14-86-21a 14-86-21b
`वर्णाः पृथक्सन्निविष्टा ह्युत्तरोत्तरपूजिताः'। तथा तस्मिन्महायज्ञे धर्मराजस्य धीमतः। समाजग्मुर्मुनिगणा बहवो ब्रह्मवादिनः।।	14-86-22a 14-86-22b 14-86-22c
ये च द्विजातिप्रवरास्तत्रासन्पृथिवीपते। समाजग्मुः सशिष्यांस्तान्प्रतिजग्राह कौरवः।।	14-86-23a 14-86-23b
सर्वांश्च ताननुययौ यावदावसथान्प्रति। स्वयमेव महातेजा दंभं त्यक्त्वा युधिष्ठिरः।।	14-86-24a 14-86-24b
ततः कृत्वा स्थपतयः शिल्पिनोऽन्ये च ये तदा। कृत्स्नं यज्ञविधिं राजन्धर्मराजे न्यवेदयन।।	14-86-25a 14-86-25b
तच्छ्रुत्वा धर्मराजस्तु कृतं सर्वमतन्द्रितः। हृष्टरूपोऽभवद्राजन्सह भ्रातृभिरादृतः।।	14-86-26a 14-86-26b
तस्मिन्यज्ञे प्रवृत्ते तु वाग्मिनो हेतुवादिनः। हेतुवादान्बहूनाहुः परस्परजिगीषवः।।	14-86-27a 14-86-27b
ददृशुस्तं नृपतयो यज्ञस्य विधिमुत्तमम्। देवेन्द्रस्येव विहितं भीमसेनेन भारत।।	14-86-28a 14-86-28b
ददृशुस्तोरणान्यत्र शातकुंभमयानि ते। शय्यासनविहारांश्च सुबहून्रत्नसंचयान्।।	14-86-29a 14-86-29b
घटान्पात्रीः कटाहानि कलशान्वर्धमानकान्। न हि किञ्चिदसौवर्णमपश्यन्वसुधाधिपाः।।	14-86-30a 14-86-30b
यूपांश्च शास्त्रपठितान्दारवान्हेमभूषितान्। उपक्लृप्तान्यथाकालं विधिवद्भूरिवर्चसः।।	14-86-31a 14-86-31b
स्थलजाक जलजा ये च पशवः केचन प्रभो। सर्वानेव समानीतानपश्यंस्तत्र ते नृपाः।।	14-86-32a 14-86-32b
गाश्चैव महिषीश्चैव तथा वृद्धस्त्रियोपि च। औदकानि च सत्वानि श्वापदानि वयांसि च।।	14-86-33a 14-86-33b
जरायुजाण्डजातानि स्वेदजान्युद्भिदानि च। पर्वतानूपजातानि भूतानि ददृशुश्च ते।।	14-86-34a 14-86-34b
एवं प्रमुदितं सर्वं पशुगोधनधान्यतः। यज्ञवाटं नृपा दृष्ट्वा परं विस्मयमागताः।।	14-86-35a 14-86-35b
`अनिशं दीयते च स्म तत्र भोज्यं पृथग्विधम्।।' ब्राह्मणानां विशां चैव बहुमृष्टान्नमृद्धिमत्।।	14-86-36a 14-86-36b
पूर्णे शतसहस्रे तु विप्राणां तत्रि भुञ्जताम्। दुन्दुभिर्मेघनिर्घोषो मुहुर्मुहुरताड्यत। विननादासकृच्चापि दिवसेदिवसे गते।।	14-86-37a 14-86-37b 14-86-37c
एवं स ववृते यज्ञो धर्मराजस्य धीमतः। अन्नस्य सुबहून्राजन्नुत्सर्गान्पर्वतोपमान्। दधिकुल्याशअच ददृशुः सर्पिषश्च ह्रदाञ्जनाः।।	14-86-38a 14-86-38b 14-86-38c
जंबूद्वीपो हि सकलो नानजनपदायुतः। राजन्नदृस्यतैकस्थो राज्ञस्तस्य महामखे।।	14-86-39a 14-86-39b
तत्र जातिसहस्राणि पुरुषाणां ततस्ततः। गृहीत्वा धमाजग्मुर्बहूनि भरतर्षभ।।	14-86-40a 14-86-40b
स्रग्विणश्तापि ते सर्वे सुमुष्टमणिकुण्डलाः। पर्यवेषन्द्विजातींस्ताञ्शतशोऽथ सहस्रशः।।	14-86-41a 14-86-41b
विविधान्यन्नपानानि पुरुषा येऽनुयायिनः। ते वै नृपोपभोज्यानि ब्राह्मणानां ददुश्च ह।।	14-86-42a 14-86-42b
।। इति श्रीमन्महाभारते आश्वमेधिकपर्वणि अनुगीतापर्वणि षडशीतितमोऽध्यायः।। 86 ।।

14-86-3 इष्टं नक्षत्रं पुष्यम्।। 14-86-8 प्रस्थाप्यन्तु प्रस्थापयन्तु। स्वार्थे णिच्। प्रतिष्ठन्त्वित्यर्थः।।

आश्वमेधिकपर्व-085

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

आश्वमेधिकपर्व-087