सामग्री पर जाएँ

महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-089

विकिस्रोतः तः
← आश्वमेधिकपर्व-088 महाभारतम्
चतुर्दशपर्व
महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-089
वेदव्यासः
आश्वमेधिकपर्व-090 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
  104. 104
  105. 105
  106. 106
  107. 107
  108. 108
  109. 109
  110. 110
  111. 111
  112. 112
  113. 113
  114. 114
  115. 115
  116. 116
  117. 117
  118. 118

बभ्रुवाहनेनोलूपीचित्राङ्गदाभ्यां सह यागदिदृक्ष्या हास्तिनपुरं प्रत्यागमनम्।। 1 ।। ततः स्वयं समागतव्यासाज्ञय युधिष्ठिरेण ऋत्विग्भिः सहाश्वमेधोपक्रमः।। 2 ।।

वैशम्पायन उवाच। 14-89-1x
एतस्मिन्नेव काले तु स राजा बभ्रुवाहनः।
मातृभ्यां सहितो धीमान्कुरूनभ्याजगाम ह।।
14-89-1a
14-89-1b
तत्र वृद्धान्यथावत्स कुरूनन्यांश्च पार्थिवान्।
अभिवाद्य महाबाहुस्तैश्चापि प्रतिनन्दितः।
प्रविवेश पितामह्याः कुन्त्या भवनमुत्तमम्।।
14-89-2a
14-89-2b
14-89-2c
स प्रविश्य महाबाहुः पाण्डवानां निवेशनम्।
पितामहीमभ्यवन्दत्साम्ना परमवल्गुना।।
14-89-3a
14-89-3b
तथा चित्राङ्गदा देवी कौरवस्यात्मजाऽपि च।
पृथां कृष्णां च सहिते विनयेनोपजग्मतुः।
सुभद्रां च यथान्यायं याश्चान्याः कुरुयोषितः।।
14-89-4a
14-89-4b
14-89-4c
ददौ कुन्ती ततस्ताभ्यां रत्नानि विविधानि च।
द्रौपदी च सुभद्रा च याश्चाप्यन्या यदुस्त्रियः।।
14-89-5a
14-89-5b
ऊषतुस्तत्र ते देव्यौ महार्ङशयनासने।
सुपूजिते स्वयं कुन्त्या पार्थस्य हितकाम्यया।।
14-89-6a
14-89-6b
स च राजा महातेजाः पूजितो बभ्रुवाहनः।
धूतराष्ट्रं महीपालमुपतस्थे यताविधि।।
14-89-7a
14-89-7b
युधिष्टिरं च राजानं भीमदींश्चापि पाण्डवान्।
उपागम्य महातेजा विनयेनाभ्यवादयत्।।
14-89-8a
14-89-8b
स तैः प्रेम्या परिष्वक्तः पूजितश्च यथाविधि।
धनं चास्मै ददुर्भूरि प्रीयमाणा महारथाः।।
14-89-9a
14-89-9b
तथैव च महीपालः कृष्णं चक्रगदाधरम्।
प्रद्युम्न इव गोविन्दं विनयेनोपतस्थिवान्।।
14-89-10a
14-89-10b
तस्मै कृष्णो ददौ राज्ञे महार्हमतिपूजितम्।
रथं हेमपरिष्कारं दिव्याश्वयुजमुत्तमम्।।
14-89-11a
14-89-11b
धर्मराजश्च भीमश्च फल्गुनश्च यमौ तथा।
पृथक्पृथक् च ते चैनं मानार्थाभ्यामयोजयन्।।
14-89-12a
14-89-12b
ततस्तृतीये दिवसे सत्यवत्यात्मजो मुनिः।
युधिष्ठिरं समभ्येत्य वाग्मी वचनमब्रवीत्।।
14-89-13a
14-89-13b
अद्यप्रभृति कौन्तेय यज्ञस्य समयो हि ते।
मुहूर्तो यज्ञियः प्राप्तश्चोदयन्तीह याजकाः।।
14-89-14a
14-89-14b
अहीनो नाम राजेन्द्र क्रतुस्तेऽयं विकल्पवान्।
बहुत्वात्काञ्चनस्यास्य ख्यातो बहुसुवर्णकः।।
14-89-15a
14-89-15b
एवमत्र महाराज दक्षिणाभिर्गुणीकुर।
श्रीस्त्वां व्रजतु ते राजन्ब्राह्मणा ह्यत्र कारणम्।।
14-89-16a
14-89-16b
त्रीनश्वमेधानत्र त्वं सम्प्राप्य बहुदक्षिणान्।
ज्ञातिवध्याकृतं पापं प्रहास्यति नराधिप।।
14-89-17a
14-89-17b
पवित्रं परमं चैतत्पावनानां च पावनम्।
यदश्वमेधावभृथं प्राप्स्यसे कुरुनन्दन।।
14-89-18a
14-89-18b
इत्युक्तः स तु तेजस्वी व्यासेनामितबुद्धिना।
दीक्षां विवेश धर्मात्मा वाजिमेधाप्तये ततः।।
14-89-19a
14-89-19b
ततो यज्ञं महाबाहुर्वाजिमेधं महाक्रतुम्।
बह्वन्नदक्षिणं राजा सर्वकामगुणान्वितम्।।
14-89-20a
14-89-20b
तत्र वेदविदो राजंश्चक्रुः कर्माणि याजकाः।
परिक्रामन्ति शास्त्रज्ञा यतावद्द्विजसत्तमाः।।
14-89-21a
14-89-21b
न तेषां स्खलितं किञ्चिदासीदपहुतं तथा।
क्रमयुक्तं च युक्तं च चक्रुस्तत्र द्विजर्षभाः।।
14-89-22a
14-89-22b
कृत्वा प्रवर्ग्यं धर्मज्ञा यथावद्द्विजसत्तमाः।
चक्रस्ते विधिवद्राजंस्तथैवाभिषवं द्विजाः।।
14-89-23a
14-89-23b
अभिषूय ततो राजन्सोमं सोमपसत्तमाः।
सवनान्यानुपूर्व्येण चक्रुः सास्त्रानुसारिणः।।
14-89-24a
14-89-24b
न तत्र कृपणः कश्चिन्न दरिद्रो बभूव ह।
क्षुधितो दुःखितो वाऽपि प्राकृतो वाऽपि मानवः।।
14-89-25a
14-89-25b
भोजनं भोजनार्थिभ्यो दापयामास शत्रुहा।
भीमसेनो महातेजाः सततं राजशासनात्।।
14-89-26a
14-89-26b
संस्तरे कुशलाश्चापि सर्वकार्याणि याजकाः।
दिवसेदिवसे चक्रुर्यथाशास्त्रानुदर्शात्।।
14-89-27a
14-89-27b
नाषडङ्गविदत्रासीत्सदस्यस्तस्य धीमतः।
नाव्रतो नानुपाध्यायो न च वादाविचक्षणः।।
14-89-28a
14-89-28b
ततो यूपोच्छ्रये प्राप्ते षड् बैल्वान्भरतर्षभ।
खादिरान्बिल्वसमितांस्तावतः सर्ववर्णिनः।।
14-89-29a
14-89-29b
देवदारुमयौ द्वौ तु यूपौ कुरुपतेर्मखे।
श्लेष्मातकमयं चैकं याजकाः समकल्पयन्।।
14-89-30a
14-89-30b
`सर्वानेतान्यथाशास्त्रं याजकाः समकारयन्।'
शोभार्थं चापरान्यूपान्काञ्चनान्भरतर्षभ।
स भीमः कारयामास धर्मराजस्य शासनात्।।
14-89-31a
14-89-31b
14-89-31c
ते व्यराजन्त राजर्षे वासोभिरुपशोभिताः।
महेन्द्रानुगता देवा यथा सप्तर्षिभिर्दिवि।।
14-89-32a
14-89-32b
इष्टकाः काञ्चनीश्चात्र चयनार्तं कृता विभो।
शुशुभे चयनं तच्च दक्षस्येव प्रजापतेः।।
14-89-33a
14-89-33b
चतुश्चित्यश्च तस्यासीदष्टादशकरात्मकः।
स रुक्मपक्षो निचितस्त्रिकोणो गरुडाकृतिः।।
14-89-34a
14-89-34b
ततो नियुक्ताः पशवो यथाशास्त्रं मनीषिभिः।
तं तं देवं समुद्दिश्य पक्षिणः पशवश्च ये।।
14-89-35a
14-89-35b
ऋषभाः शास्त्रपठितास्तथा जलचराश्च ये।
सर्वांस्तानभ्ययुञ्जंस्ते तत्राग्निचयकर्मणि।।
14-89-36a
14-89-36b
यूपेषु नियता चासीत्पशूनां त्रिशती तथा।
अश्वरत्नोत्तरा यज्ञे कौन्तेयस्य महात्मनः।।
14-89-37a
14-89-37b
स यज्ञः शुशुभे तस्य साक्षाद्देवर्षिसंकुलः।
गन्धर्वगणसंकीर्णः शोभितोऽप्सरसां गणैः।।
14-89-38a
14-89-38b
स किंपुरुषसंकीर्णः किंनरैश्चोपशोभितः।
सिद्धविप्रनिवासैश्च समन्तादभिसंवृतः।।
14-89-39a
14-89-39b
तस्मिन्सदसि नित्यास्तु व्यासशिष्या द्विजर्षभाः।
सर्वशास्त्रप्रणेतारः कुशला यज्ञकर्मसु।।
14-89-40a
14-89-40b
नारदश्च बभूवात्र तुंबुरुश्च महाद्युतिः।
विश्वावसुश्चित्रसेनस्तथाऽन्ये गीतकोविदाः।।
14-89-41a
14-89-41b
गन्धर्वा गीतकुशला नृत्येषु च विशारदाः।
रमयन्ति स्म तान्विप्रान्यज्ञकर्मान्तरेषु वै।।
14-89-42a
14-89-42b
।। इति श्रीमन्महाभारते आश्वमेधिकपर्वणि
अनुगीतापर्वणि एकोननवतितमोऽध्यायः।। 89 ।।

14-89-15 अहीनः अह्नां सोमयागानां बहूनां समूहोऽहीनः। न हीनः द्रव्यादिना इति वा।। 14-89-23 अभिषव सोमवल्ल्याः कण्डनम्।। 14-89-24 सोमं सोमवल्लीरसम्। सवनानि प्रातःसवनादीनि।। 14-89-27 संस्तरे इष्टकानां चयनाख्ये स्थण्डिलरचने।। 14-89-29 वर्णिनः पलाशकाष्ठमयाः।।

आश्वमेधिकपर्व-088 पुटाग्रे अल्लिखितम्। आश्वमेधिकपर्व-090