रामायणम्/किष्किन्धाकाण्डम्/सर्गः ४६
| ← सर्गः ४५ | रामायणम्/किष्किन्धाकाण्डम् किष्किन्धाकाण्डम् वाल्मीकिः |
सर्गः ४७ → |
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे किष्किन्धाकाण्डे षट्चत्वारिंशः सर्गः ॥४-४६॥
गतेषु वानरेन्द्रेषु रामः सुग्रीवमब्रवीत्। कथं भवान् विजानीते सर्वं वै मण्डलं भुवः॥ १॥ सुग्रीवश्च ततो राममुवाच प्रणतात्मवान्। श्रूयतां सर्वमाख्यास्ये विस्तरेण वचो मम॥ २॥ यदा तु दुन्दुभिं नाम दानवं महिषाकृतिम्। प्रतिकालयते वाली मलयं प्रति पर्वतम्॥ ३॥ तदा विवेश महिषो मलयस्य गुहां प्रति। विवेश वाली तत्रापि मलयं तज्जिघांसया॥ ४॥ ततोऽहं तत्र निक्षिप्तो गुहाद्वारि विनीतवत्। न च निष्क्रामते वाली तदा संवत्सरे गते॥ ५॥ ततः क्षतजवेगेन आपुपूरे तदा बिलम्। तदहं विस्मितो दृष्ट्वा भ्रातुः शोकविषार्दितः॥ ६॥ अथाहं गतबुद्धिस्तु सुव्यक्तं निहतो गुरुः। शिला पर्वतसंकाशा बिलद्वारि मया कृता॥ ७॥ अशक्नुवन्निष्क्रमितुं महिषो विनशिष्यति। ततोऽहमागां किष्किन्धां निराशस्तस्य जीविते॥ ८॥ राज्यं च सुमहत् प्राप्य तारां च रुमया सह। मित्रैश्च सहितस्तत्र वसामि विगतज्वरः॥ ९॥ आजगाम ततो वाली हत्वा तं वानरर्षभः। ततोऽहमददां राज्यं गौरवाद् भययन्त्रितः॥ १०॥ स मां जिघांसुर्दुष्टात्मा वाली प्रव्यथितेन्द्रियः। परिकालयते वाली धावन्तं सचिवैः सह॥ ११॥ ततोऽहं वालिना तेन सोऽनुबद्धः प्रधावितः। नदीश्च विविधाः पश्यन् वनानि नगराणि च॥ १२॥ आदर्शतलसंकाशा ततो वै पृथिवी मया। अलातचक्रप्रतिमा दृष्टा गोष्पदवत् कृता॥ १३॥ पूर्वां दिशं ततो गत्वा पश्यामि विविधान् द्रुमान्। पर्वतान् सदरीन् रम्यान् सरांसि विविधानि च॥ १४॥ उदयं तत्र पश्यामि पर्वतं धातुमण्डितम्। क्षीरोदं सागरं चैव नित्यमप्सरसालयम्॥ १५॥ परिकाल्यमानस्तु तदा वालिनाभिद्रुतो ह्यहम्। पुनरावृत्य सहसा प्रस्थितोऽहं तदा विभो॥ १६॥ दिशस्तस्यास्ततो भूयः प्रस्थितो दक्षिणां दिशम्। विन्ध्यपादपसंकीर्णां चन्दनद्रुमशोभिताम्॥ १७॥ द्रुमशैलान्तरे पश्यन् भूयो दक्षिणतोऽपराम्। अपरां च दिशं प्राप्तो वालिना समभिद्रुतः॥ १८॥ स पश्यन् विविधान् देशानस्तं च गिरिसत्तमम्। प्राप्य चास्तं गिरिश्रेष्ठमुत्तरं सम्प्रधावितः॥ १९॥ हिमवन्तं च मेरुं च समुद्रं च तथोत्तरम्। यदा न विन्दे शरणं वालिना समभिद्रुतः॥ २०॥ ततो मां बुद्धिसम्पन्नो हनुमान् वाक्यमब्रवीत्। इदानीं मे स्मृतं राजन् यथा वाली हरीश्वरः॥ २१॥ मतङ्गेन तदा शप्तो ह्यस्मिन्नाश्रममण्डले। प्रविशेद् यदि वै वाली मूर्धास्य शतधा भवेत्॥ २२॥ तत्र वासः सुखोऽस्माकं निरुद्विग्नो भविष्यति। ततः पर्वतमासाद्य ऋष्यमूकं नृपात्मज॥ २३॥ न विवेश तदा वाली मतङ्गस्य भयात् तदा। एवं मया तदा राजन् प्रत्यक्षमुपलक्षितम्। पृथिवीमण्डलं सर्वं गुहामस्म्यागतस्ततः॥ २४॥
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे षट्चत्वारिंशः सर्गः ॥४-४६॥
स्रोतः
[सम्पाद्यताम्]पाठकौ घनपाठी वि.श्रीरामः, घनपाठी हरिसीताराममूर्तिः च । अत्र उपलभ्यते ।