ऋग्वेदः सूक्तं ९.५३
| ← सूक्तं ९.५२ | ऋग्वेदः - मण्डल ९ सूक्तं ९.५३ अवत्सारः काश्यपः |
सूक्तं ९.५४ → |
| दे. पवमानः सोमः। गायत्री |
उत्ते शुष्मासो अस्थू रक्षो भिन्दन्तो अद्रिवः ।
नुदस्व याः परिस्पृधः ॥१॥
अया निजघ्निरोजसा रथसंगे धने हिते ।
स्तवा अबिभ्युषा हृदा ॥२॥
अस्य व्रतानि नाधृषे पवमानस्य दूढ्या ।
रुज यस्त्वा पृतन्यति ॥३॥
तं हिन्वन्ति मदच्युतं हरिं नदीषु वाजिनम् ।
इन्दुमिन्द्राय मत्सरम् ॥४॥
सायणभाष्यम्
‘उत्ते' इति चतुर्ऋचमेकोनत्रिंशं सूक्तं काश्यपस्यावत्सारस्यार्षं गायत्रं पवमानसोमदेवताकम् । तथा चानुकान्तम्-- उत्ते चतुष्कमवत्सारः' इति । उक्तो विनियोगः ॥
उत्ते॒ शुष्मा॑सो अस्थू॒ रक्षो॑ भिं॒दंतो॑ अद्रिवः ।
नु॒दस्व॒ याः प॑रि॒स्पृधः॑ ॥१
उत् । ते॒ । शुष्मा॑सः । अ॒स्थुः॒ । रक्षः॑ । भि॒न्दन्तः॑ । अ॒द्रि॒ऽवः॒ ।
नु॒दस्व॑ । याः । प॒रि॒ऽस्पृधः॑ ॥१
उत् । ते । शुष्मासः । अस्थुः । रक्षः । भिन्दन्तः । अद्रिऽवः ।
नुदस्व । याः । परिऽस्पृधः ॥१
हे “अद्रिवः ग्राववन् सोम “ते तव “शुष्मासः शुष्मा वेगाः “रक्षः राक्षसान् “भिन्दन्तः विदारयन्तः “उत “अस्थुः उत्तिष्ठन्ति । "याः “स्पृधः स्पर्धमानाः शत्रुसेना अस्मान् प्रतिबाधन्ते तास्त्वं “नुदस्व प्रेरय । बाधस्वेत्यर्थः ॥
अ॒या नि॑ज॒घ्निरोज॑सा रथसं॒गे धने॑ हि॒ते ।
स्तवा॒ अबि॑भ्युषा हृ॒दा ॥२
अ॒या । नि॒ऽज॒घ्निः । ओज॑सा । र॒थ॒ऽस॒ङ्गे । धने॑ । हि॒ते ।
स्तवै॑ । अबि॑भ्युषा । हृ॒दा ॥२
अया । निऽजघ्निः । ओजसा । रथऽसङ्गे । धने । हिते ।
स्तवै । अबिभ्युषा । हृदा ॥२
हे सोम त्वम् “अया अनेन कृतेन “ओजसा बलेन “निजघ्निः शत्रून् हन्तुं शीलवान् । तं त्वाम् “अबिभ्युषा अभीतेन “हृदा मनसा युक्तोऽहं “रथसङ्गे अस्माकं रथानां सङ्गे “हिते शत्रुषु निहिते “धने च निमित्ते “स्तवै स्तौमि ॥
अस्य॑ व्र॒तानि॒ नाधृषे॒ पव॑मानस्य दू॒ढ्या॑ ।
रु॒ज यस्त्वा॑ पृत॒न्यति॑ ॥३
अस्य॑ । व्र॒तानि॑ । न । आ॒ऽधृषे॑ । पव॑मानस्य । दुः॒ऽध्या॑ ।
रु॒ज । यः । त्वा॒ । पृ॒त॒न्यति॑ ॥३
अस्य । व्रतानि । न । आऽधृषे । पवमानस्य । दुःऽध्या ।
रुज । यः । त्वा । पृतन्यति ॥३
हे सोम “पवमानस्य क्षरतो यस्य “अस्य तव “व्रतानि कर्माणि “दूढ्या दुर्बुद्धिना राक्षसेन “नाधृषे आधर्षयितुमशक्यानि स त्वं त्वां “यः दुर्बुद्धिः शत्रुः “पृतन्यति योद्भुमिच्छति तं "रुज बाधस्व।।
तं हि॑न्वंति मद॒च्युतं॒ हरिं॑ न॒दीषु॑ वा॒जिनं॑ ।
इंदु॒मिंद्रा॑य मत्स॒रं ॥४
तम् । हि॒न्व॒न्ति॒ । म॒द॒ऽच्युत॑म् । हरि॑म् । न॒दीषु॑ । वा॒जिन॑म् ।
इन्दु॑म् । इन्द्रा॑य । म॒त्स॒रम् ॥४
तम् । हिन्वन्ति । मदऽच्युतम् । हरिम् । नदीषु । वाजिनम् ।
इन्दुम् । इन्द्राय । मत्सरम् ॥४
“मदच्युतं मदस्य च्यावयितारं “हरिं हरितवर्णं “वाजिनं बलिनं “मत्सरं मदकरं “तम् “इन्दुं सोमं “नदीषु वसतीवरीषु “इन्द्राय इन्द्रार्थं “हिन्वन्ति ऋत्विजः प्रेरयन्ति ॥ ॥ १० ॥
| मण्डल ९ | |||
|---|---|---|---|