ऋग्वेदः सूक्तं ५.७२

ऋग्वेदः - मण्डल ५
सूक्तं ५.७२
बाहुवृक्त आत्रेयः ।

दे. मित्रावरुणौ। उष्णिक् ।

आ मित्रे वरुणे वयं गीर्भिर्जुहुमो अत्रिवत् ।
नि बर्हिषि सदतं सोमपीतये ॥१॥
व्रतेन स्थो ध्रुवक्षेमा धर्मणा यातयज्जना ।
नि बर्हिषि सदतं सोमपीतये ॥२॥
मित्रश्च नो वरुणश्च जुषेतां यज्ञमिष्टये ।
नि बर्हिषि सदतां सोमपीतये ॥३॥

सायणभाष्यम्

‘ आ मित्रे वरुणे ' इति तृचात्मकं षोडशं सूक्तं बाहुवृक्तस्यार्षमौष्णिहं मैत्रावरुणम् । आ मित्र औष्णिहम् ' इत्यनुक्रमणिका । दशरात्रे तृतीयेऽहनि प्रउगशस्त्रेऽयं मैत्रावरुणस्य तृचः । सूत्रितं च -- आ मित्रे वरुणे वयमश्विनावेह गच्छतम् ( आश्व. श्रौ. ७. १० ) इति ॥

आ मि॒त्रे वरु॑णे व॒यं गी॒र्भिर्जु॑हुमो अत्रि॒वत् ।

नि ब॒र्हिषि॑ सदतं॒ सोम॑पीतये ॥१

आ । मि॒त्रे । वरु॑णे । व॒यम् । गीः॒ऽभिः । जु॒हु॒मः॒ । अ॒त्रि॒ऽवत् ।

नि । ब॒र्हिषि॑ । स॒द॒त॒म् । सोम॑ऽपीतये ॥१

आ । मित्रे । वरुणे । वयम् । गीःऽभिः । जुहुमः । अत्रिऽवत् ।

नि । बर्हिषि । सदतम् । सोमऽपीतये ॥१

“वयम् आत्रेयाः “मित्रे "वरुणे मित्रावरुणयोः अर्थाय “गीर्भिः मन्त्रैः “आ “जुहुमः “अत्रिवत् अस्मद्गोत्रप्रवर्तकोऽत्रिरिव । तस्मात् हे मित्रावरुणौ सोमपीतये “बर्हिषि “नि “सदतं निषीदतम् ॥

व्र॒तेन॑ स्थो ध्रु॒वक्षे॑मा॒ धर्म॑णा यात॒यज्ज॑ना ।

नि ब॒र्हिषि॑ सदतं॒ सोम॑पीतये ॥२

व्र॒तेन॑ । स्थः॒ । ध्रु॒वऽक्षे॑मा । धर्म॑णा । या॒त॒यत्ऽज॑ना ।

नि । ब॒र्हिषि॑ । स॒द॒त॒म् । सोम॑ऽपीतये ॥२

व्रतेन । स्थः । ध्रुवऽक्षेमा । धर्मणा । यातयत्ऽजना ।

नि । बर्हिषि । सदतम् । सोमऽपीतये ॥२

हे मित्रावरुणौ युवां “धर्मणा जगद्धारकेण “व्रतेन कर्मणा योगेन “ध्रुवक्षेमा “स्थः अविचलितस्थानौ भवथः । “यातयज्जना । यातयन्तः कर्मसु प्रवर्तयन्तो जना ऋत्विजो ययोस्तौ यातयज्जनौ । अथवा यातयन्तः शत्रून् हिंसन्तो जना भृत्या ययोस्तौ । शिष्टं गतम् ॥

मि॒त्रश्च॑ नो॒ वरु॑णश्च जु॒षेतां॑ य॒ज्ञमि॒ष्टये॑ ।

नि ब॒र्हिषि॑ सदतां॒ सोम॑पीतये ॥३

मि॒त्रः । च॒ । नः॒ । वरु॑णः । च॒ । जु॒षेता॑म् । य॒ज्ञम् । इ॒ष्टये॑ ।

नि । ब॒र्हिषि॑ । स॒द॒त॒म् । सोम॑ऽपीतये ॥३

मित्रः । च । नः । वरुणः । च । जुषेताम् । यज्ञम् । इष्टये ।

नि । बर्हिषि । सदतम् । सोमऽपीतये ॥३

“मित्रश्च वरुणश्च उभौ “नः अस्माकं “यज्ञम् “इष्टये अभीष्टाय “जुषेतां सेवेताम् । आगत्य च “बर्हिषि “नि “सदतां निषीदतां सोमपानाय ।। ॥ १० ॥ ॥ ५ ॥