रामायणम्/अरण्यकाण्डम्/सर्गः ४२
< रामायणम् | अरण्यकाण्डम्
Jump to navigation
Jump to search
| ← सर्गः ४१ | रामायणम्/अरण्यकाण्डम् अरण्यकाण्डम् वाल्मीकिः |
सर्गः ४३ → |
|
|
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अरण्यकाण्डे द्विचत्वारिंशः सर्गः ॥३-४२॥ एवम् उक्त्वा तु परुषम् मारीचो रावणम् ततः । गच्छावः इति अब्रवीत् दीनो भयात् रात्रिम् चर प्रभोः ॥३-४२-१॥ दृष्टाः च अहम् पुनः तेन शर चाप असि धारिणा । मद्वधो उद्यत शस्त्रेण विनष्टम् जीवितम् च मे ॥३-४२-२॥ न हि रामम् पराक्रम्य जीवन् प्रति निवर्तते । वर्तते प्रति रूपो असौ यम दण्ड हतस्य ते ॥३-४२-३॥ किम् नु कर्तुम् मया शक्यम् एवम् त्वयि दुरात्मनि । एष गच्छामि अहम् तात स्वस्ति ते अस्तु निशाचरः ॥३-४२-४॥ प्रहृष्टः तु अभवत् तेन वचनेन स राक्षसः । परिष्वज्य सुसंश्लिष्टम् इदम् वचनम् अब्रवीत् ॥३-४२-५॥ एतत् शौण्डीर्य - चौत्तिर्य -न्युक्तम् ते मत् च्छंद वश वर्तिनः । इदानीम् असि मारीचः पूर्वम् अन्यो निशाचरः ॥३-४२-६॥ आरुह्यताम् शीघ्रम् खगो रत्न विभूषितः । मया सह रथो युक्तः पिशाच वदनैः खरैः ॥३-४२-७॥ प्रलोभयित्वा वैदेहीम् यथा इष्टम् गन्तुम् अर्हसि । ताम् शून्ये प्रसभम् सीताम् आनयिष्यामि मैथिलीम् ॥३-४२-८॥ तथा इति उवाच एनम् रावणम् ताटका सुतः । ततो रावण मारीचौ विमानम् इव तम् रथम् ॥३-४२-९॥ आरुह्य ययतुः शीघ्रम् तस्मात् आश्रम मण्डलात् । तथैव तत्र पश्यन्तौ पत्तनानि वनानि च ॥३-४२-१०॥ गिरीम् च सरिताः सर्वा राष्ट्राणि नगराणि च । समेत्य दण्डक अरण्यम् राघवस्य आश्रमम् ततः ॥३-४२-११॥ ददर्श सह मरीचो रावणो राक्षसाधिपः । अवतीर्य रथात् तस्मात् ततः कांचन भूषणात् ॥३-४२-१२॥ हस्ते गृहीत्वा मारीचम् रावणो वाक्यम् अब्रवीत् । एतत् राम आश्रम पदम् दृश्यते कदली वृतम् ॥३-४२-१३॥ क्रियताम् तत् सखे शीघ्रम् यत् अर्थम् वयम् आगताः । स रावण वचः श्रुत्वा मारीचो राक्षसः तदा ॥३-४२-१४॥ मृगो भूत्वा आश्रम द्वारि रामस्य विचचार ह । स तु रूपम् समास्थाय महत् अद्भुत दर्शनम् ॥३-४२-१५॥ मणिप्रवर शृंगाग्रः सित असित मुखाकृतिः । रक्तपद्मोत्पल मुख इन्द्रनीलोत्पल श्रवाः ॥३-४२-१६॥ किम्चित् अभ्युन्नत ग्रीव इन्द्रनील निभ उदरः । मधूक निभ पार्श्वः च कंज किंजल्क सम्निभः ॥३-४२-१७॥ वैदूर्य संकाश खुरः तनु जंघः सुसंहतः । इन्द्र आयुध सवर्णेन पुच्छेन ऊर्ध्वम् विराजितः ॥३-४२-१८॥ मनोहर स्निग्ध वर्णो रत्नैः नाना विधैः वृतः । क्षणेन राक्षसो जातो मृगः परम शोभनः ॥३-४२-१९॥ वनम् प्रज्वलयन् रम्यम् राम आश्रम पदम् च तत् । मनोहरम् दर्शनीयम् रूपम् कृत्वा स राक्षसः ॥३-४२-२०॥ प्रलोभनार्थम् वैदेह्या नाना धातु विचित्रितम् । विचरन् गच्छते सम्यक् शाद्वलानि समंततः ॥३-४२-२१॥ रोप्यैः बिन्दु शतैः चित्रो भूत्वा च प्रिय दर्शनः । विटपीनाम् किसलयान् भक्षयन् विचचार ह ॥३-४२-२२॥ कदली गृहकम् गत्वा कर्णिकारानि ततः ततः । समाश्रयन् मंदगतिः सीता संदर्शनम् ततः ॥३-४२-२३॥ राजीव चित्र पृष्ठः स विरराज महामृगः । राम आश्रम पद अभ्याशे विचचार यथा सुखम् ॥३-४२-२४॥ पुनर् गत्वा निवृत्तः च विचचार मृगोत्तमः । गत्वा मुहूर्तम् त्वरया पुनः प्रति निवर्तते ॥३-४२-२५॥ विक्रीडन् च पुनर् भूमौ पुनर् एव निषीदति । आश्रम द्वारम् आगम्य मृग यूथानि गच्छति ॥३-४२-२६॥ मृग यूथैः अनुगतः पुनर् एव निवर्तते । सीता दर्शनम् आकांक्षन् राक्षसो मृगताम् गतः ॥३-४२-२७॥ परिभ्रमति चित्राणि मण्डलानि विनिष्पतन् । समुद्वीक्ष्य च सर्वे तम् मृगा ये अन्ये वनेचराः ॥३-४२-२८॥ उपगम्य समाघ्राय विद्रवन्ति दिशो दश । राक्षसः सो अपि तान् वन्यान् मृगान् मृगवधे रतः ॥३-४२-२९॥ प्रच्छादनार्थम् भावस्य न भक्षयति संस्पृशन् । तस्मिन् एव ततः काले वैदेही शुभलोचना ॥३-४२-३०॥ कुसुम अपचये व्यग्रा पादपान् अभ्यवर्तत । कर्णिकारान् अशोकान् च चूताम् च मदिरेक्षणा ॥३-४२-३१॥ कुसुमानि अपचिन्वन्ती चचार रुचिरानना । अनर्हा अरण्य वासस्य सा तम् रत्नमयम् मृगम् ॥३-४२-३२॥ मुक्ता मणि विचित्र अंगम् ददर्श परम अंगना । तम् वै रुचिर दंत ओष्ठम् रूप्य धातु तनू रुहम् ॥३-४२-३३॥ विस्मयात् उत्फुल्ल नयना स स्नेहम् समुदैक्षत । स च ताम् राम दयिताम् पश्यन् मायामयो मृगः ॥३-४२-३४॥ विचचार ततः तत्र दीपयन् इव तत् वनम् । अदृष्ट पूर्वम् दृष्ट्वा तम् नाना रत्नमयम् मृगम् । विस्मयम् परमम् सीता जगाम जनक आत्मजा ॥३-४२-३५॥ इति वाल्मीकि रामायणे आदि काव्ये अरण्यकाण्डे द्विचत्वारिंशः सर्गः ॥३-४२॥