रामायणम्/अरण्यकाण्डम्/सर्गः ३५
< रामायणम् | अरण्यकाण्डम्
| ← सर्गः ३४ | रामायणम्/अरण्यकाण्डम् अरण्यकाण्डम् वाल्मीकिः |
सर्गः ३६ → |
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अरण्यकाण्डे पञ्चत्रिंशः सर्गः ॥३-३५॥
ततः शूर्पणखावाक्यं तच्छ्रुत्वा रोमहर्षणम्। सचिवानभ्यनुज्ञाय कार्यं बुद्ध्वा जगाम ह॥ १॥ तत् कार्यमनुगम्यान्तर्यथावदुपलभ्य च। दोषाणां च गुणानां च सम्प्रधार्य बलाबलम्॥ २॥ इति कर्तव्यमित्येव कृत्वा निश्चयमात्मनः। स्थिरबुद्धिस्ततो रम्यां यानशालां जगाम ह॥ ३॥ यानशालां ततो गत्वा प्रच्छन्नं राक्षसाधिपः। सूतं संचोदयामास रथः संयुज्यतामिति॥ ४॥ एवमुक्तः क्षणेनैव सारथिर्लघुविक्रमः। रथं संयोजयामास तस्याभिमतमुत्तमम्॥ ५॥ कामगं रथमास्थाय काञ्चनं रत्नभूषितम्। पिशाचवदनैर्युक्तं खरैः कनकभूषणैः॥ ६॥ मेघप्रतिमनादेन स तेन धनदानुजः। राक्षसाधिपतिः श्रीमान् ययौ नदनदीपतिम्॥ ७॥ स श्वेतवालव्यजनः श्वेतच्छत्रो दशाननः। स्निग्धवैदूर्यसंकाशस्तप्तकाञ्चनभूषणः॥ ८॥ दशग्रीवो विंशतिभुजो दर्शनीयपरिच्छदः। त्रिदशारिर्मुनीन्द्रघ्नो दशशीर्ष इवाद्रिराट्॥ ९॥ कामगं रथमास्थाय शुशुभे राक्षसाधिपः। विद्युन्मण्डलवान् मेघः सबलाक इवाम्बरे॥ १०॥ सशैलसागरानूपं वीर्यवानवलोकयन्। नानापुष्पफलैर्वृक्षैरनुकीर्णं सहस्रशः॥ ११॥ शीतमङ्गलतोयाभिः पद्मिनीभिः समन्ततः। विशालैराश्रमपदैर्वेदिमद्भिरलंकृतम्॥ १२॥ कदल्यटविसंशोभं नारिकेलोपशोभितम्। सालैस्तालैस्तमालैश्च तरुभिश्च सुपुष्पितैः॥ १३॥ अत्यन्तनियताहारैः शोभितं परमर्षिभिः। नागैः सुपर्णैर्गन्धर्वैः किंनरैश्च सहस्रशः॥ १४॥ जितकामैश्च सिद्धैश्च चारणैश्चोपशोभितम्। आजैर्वैखानसैर्माषैर्वालखिल्यैर्मरीचिपैः॥ १५॥ दिव्याभरणमाल्याभिर्दिव्यरूपाभिरावृतम्। क्रीडारतविधिज्ञाभिरप्सरोभिः सहस्रशः॥ १६॥ सेवितं देवपत्नीभिः श्रीमतीभिरुपासितम्। देवदानवसङ्घैश्च चरितं त्वमृताशिभिः॥ १७॥ हंसक्रौञ्चप्लवाकीर्णं सारसैः सम्प्रसादितम्। वैदूर्यप्रस्तरं स्निग्धं सान्द्रं सागरतेजसा॥ १८॥ पाण्डुराणि विशालानि दिव्यमाल्ययुतानि च। तूर्यगीताभिजुष्टानि विमानानि समन्ततः॥ १९॥ तपसा जितलोकानां कामगान्यभिसम्पतन्। गन्धर्वाप्सरसश्चैव ददर्श धनदानुजः॥ २०॥ निर्यासरसमूलानां चन्दनानां सहस्रशः। वनानि पश्यन् सौम्यानि घ्राणतृप्तिकराणि च॥ २१॥ अगुरूणां च मुख्यानां वनान्युपवनानि च। तक्कोलानां च जात्यानां फलिनां च सुगन्धिनाम्॥ २२॥ पुष्पाणि च तमालस्य गुल्मानि मरिचस्य च। मुक्तानां च समूहानि शुष्यमाणानि तीरतः॥ २३॥ शैलानि प्रवरांश्चैव प्रवालनिचयांस्तथा। काञ्चनानि च शृङ्गाणि राजतानि तथैव च॥ २४॥ प्रस्रवाणि मनोज्ञानि प्रसन्नान्यद्भुतानि च। धनधान्योपपन्नानि स्त्रीरत्नैरावृतानि च॥ २५॥ हस्त्यश्वरथगाढानि नगराणि विलोकयन्। तं समं सर्वतः स्निग्धं मृदुसंस्पर्शमारुतम्॥ २६॥ अनूपे सिन्धुराजस्य ददर्श त्रिदिवोपमम्। तत्रापश्यत् स मेघाभं न्यग्रोधं मुनिभिर्वृतम्॥ २७॥ समन्ताद् यस्य ताः शाखाः शतयोजनमायताः। यस्य हस्तिनमादाय महाकायं च कच्छपम्॥ २८॥ भक्षार्थं गरुडः शाखामाजगाम महाबलः। तस्य तां सहसा शाखां भारेण पतगोत्तमः॥ २९॥ सुपर्णः पर्णबहुलां बभञ्जाथ महाबलः। तत्र वैखानसा माषा वालखिल्या मरीचिपाः॥ ३०॥ आजा बभूवुर्धूम्राश्च संगताः परमर्षयः। तेषां दयार्थं गरुडस्तां शाखां शतयोजनाम्॥ ३१॥ भग्नामादाय वेगेन तौ चोभौ गजकच्छपौ। एकपादेन धर्मात्मा भक्षयित्वा तदामिषम्॥ ३२॥ निषादविषयं हत्वा शाखया पतगोत्तमः। प्रहर्षमतुलं लेभे मोक्षयित्वा महामुनीन्॥ ३३॥ स तु तेन प्रहर्षेण द्विगुणीकृतविक्रमः। अमृतानयनार्थं वै चकार मतिमान् मतिम्॥ ३४॥ अयोजालानि निर्मथ्य भित्त्वा रत्नगृहं वरम्। महेन्द्रभवनाद् गुप्तमाजहारामृतं ततः॥ ३५॥ तं महर्षिगणैर्जुष्टं सुपर्णकृतलक्षणम्। नाम्ना सुभद्रं न्यग्रोधं ददर्श धनदानुजः॥ ३६॥ तं तु गत्वा परं पारं समुद्रस्य नदीपतेः। ददर्शाश्रममेकान्ते पुण्ये रम्ये वनान्तरे॥ ३७॥ तत्र कृष्णाजिनधरं जटामण्डलधारिणम्। ददर्श नियताहारं मारीचं नाम राक्षसम्॥ ३८॥ स रावणः समागम्य विधिवत् तेन रक्षसा। मारीचेनार्चितो राजा सर्वकामैरमानुषैः॥ ३९॥ तं स्वयं पूजयित्वा च भोजनेनोदकेन च। अर्थोपहितया वाचा मारीचो वाक्यमब्रवीत्॥ ४०॥ कच्चित्ते कुशलं राजन् लङ्कायां राक्षसेश्वर। केनार्थेन पुनस्त्वं वै तूर्णमेव इहागतः॥ ४१॥ एवमुक्तो महातेजा मारीचेन स रावणः। ततः पश्चादिदं वाक्यमब्रवीद् वाक्यकोविदः॥ ४२॥
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये अरण्यकाण्डे पञ्चत्रिंशः सर्गः ॥३-३५॥
स्रोतः
[सम्पाद्यताम्]पाठकौ घनपाठी वि.श्रीरामः, घनपाठी हरिसीताराममूर्तिः च । अत्र