ऋग्वेदः सूक्तं ७.८९
| ← सूक्तं ७.८८ | ऋग्वेदः - मण्डल ७ सूक्तं ७.८९ मैत्रावरुणिर्वसिष्ठः। |
सूक्तं ७.९० → |
| दे. वरुणः। गायत्री, ५ जगती । |
मो षु वरुण मृन्मयं गृहं राजन्नहं गमम् ।
मृळा सुक्षत्र मृळय ॥१॥
यदेमि प्रस्फुरन्निव दृतिर्न ध्मातो अद्रिवः ।
मृळा सुक्षत्र मृळय ॥२॥
क्रत्वः समह दीनता प्रतीपं जगमा शुचे ।
मृळा सुक्षत्र मृळय ॥३॥
अपां मध्ये तस्थिवांसं तृष्णाविदज्जरितारम् ।
मृळा सुक्षत्र मृळय ॥४॥
यत्किं चेदं वरुण दैव्ये जनेऽभिद्रोहं मनुष्याश्चरामसि ।
अचित्ती यत्तव धर्मा युयोपिम मा नस्तस्मादेनसो देव रीरिषः ॥५॥
सायणभाष्यम्
मो षु वरुण' इति पञ्चर्चमेकोनविंशं सूक्तं वारुणम् । अन्त्या जगती शिष्टाश्चतस्रो गायत्र्यः । तथा चानुक्रान्तं -- मो षु पञ्च गायत्रं जगत्यन्तम् ' इति । गतो विनियोगः ॥
मो षु व॑रुण मृ॒न्मयं॑ गृ॒हं रा॑जन्न॒हं ग॑मम् ।
मृ॒ळा सु॑क्षत्र मृ॒ळय॑ ॥१
मो इति॑ । सु । व॒रु॒ण॒ । मृ॒त्ऽमय॑म् । गृ॒हम् । रा॒ज॒न् । अ॒हम् । ग॒म॒म् ।
मृ॒ळ । सु॒ऽक्ष॒त्र॒ । मृ॒ळय॑ ॥१
मो इति । सु । वरुण । मृत्ऽमयम् । गृहम् । राजन् । अहम् । गमम् ।
मृळ । सुऽक्षत्र । मृळय ॥१
हे "राजन् ईश्वर "वरुण त्वदीयं "मृन्मयं मृदादिभिर्निर्मितं "गृहं “मो मा उ मैव “अहं “गमं गतोऽस्मि । अपि तु "सु शोभनं सुवर्णमयमेव त्वदीयं गृहं प्राप्नवानि । स त्वं मां "मृळ सुखय । हे "सुक्षत्र शोभनधन वरुण “मृळय उपदयां च कुरु॥
यदेमि॑ प्रस्फु॒रन्नि॑व॒ दृति॒र्न ध्मा॒तो अ॑द्रिवः ।
मृ॒ळा सु॑क्षत्र मृ॒ळय॑ ॥२
यत् । एमि॑ । प्र॒स्फु॒रन्ऽइ॑व । दृतिः॑ । न । ध्मा॒तः । अ॒द्रि॒ऽवः॒ ।
मृ॒ळ । सु॒ऽक्ष॒त्र॒ । मृ॒ळय॑ ॥२
यत् । एमि । प्रस्फुरन्ऽइव । दृतिः । न । ध्मातः । अद्रिऽवः ।
मृळ । सुऽक्षत्र । मृळय ॥२
हे “अद्रिवः आयुधवन् वरुण "यत् यदा “प्रस्फुरन्निव शैत्येन प्रविचलन्निव त्वद्भयाद्वेपमानः “दृतिर्न दृतिरिव “ध्मातः वायुना पूर्णः संस्त्वया बद्धोऽहम् “एमि गच्छामि तदानीं "मृळ सुखय । हे "सुक्षत्र सुधन "मृळय उपदयां कुरु ॥
क्रत्व॑ः समह दी॒नता॑ प्रती॒पं ज॑गमा शुचे ।
मृ॒ळा सु॑क्षत्र मृ॒ळय॑ ॥३
क्रत्वः॑ । स॒म॒ह॒ । दी॒नता॑ । प्र॒ति॒ऽई॒पम् । ज॒ग॒म॒ । शु॒चे॒ ।
मृ॒ळ । सु॒ऽक्ष॒त्र॒ । मृ॒ळय॑ ॥३
क्रत्वः । समह । दीनता । प्रतिऽईपम् । जगम । शुचे ।
मृळ । सुऽक्षत्र । मृळय ॥३
हे "समह सधन "शुचे स्वभावतो निर्मल वरुण “दीनता दीनतयाशक्ततया "क्रत्वः कर्मणः कर्तव्यत्वेन विहितस्य श्रौतस्मार्तादिलक्षणस्य "प्रतीपं प्रतिकूलमननुष्ठानं "जगम प्राप्तवानस्मि । अत एव त्वया बद्धः । तादृशं मां "मृळ सुखय । अन्यद्गतम् ॥
अ॒पां मध्ये॑ तस्थि॒वांसं॒ तृष्णा॑विदज्जरि॒तार॑म् ।
मृ॒ळा सु॑क्षत्र मृ॒ळय॑ ॥४
अ॒पाम् । मध्ये॑ । त॒स्थि॒ऽवांस॑म् । तृष्णा॑ । अ॒वि॒द॒त् । ज॒रि॒तार॑म् ।
मृ॒ळ । सु॒ऽक्ष॒त्र॒ । मृ॒ळय॑ ॥४
अपाम् । मध्ये । तस्थिऽवांसम् । तृष्णा । अविदत् । जरितारम् ।
मृळ । सुऽक्षत्र । मृळय ॥४
“अपां समुद्राणामुदकानां "मध्ये "तस्थिवांसं स्थितवन्तमपि "जरितारं तव स्तोतारं मां “तृष्णा पिपासा “अविदत् आप्तवती । लवणोत्कटस्य सामुद्रजलस्य पानानर्हत्वात्। अतस्तादृशं मां "मृळ सुखय । अन्यद्गतम् ॥
देवसुवां हविःषु वारुणस्य हविषः ‘यत्किं चेदम्' इति याज्या। सूत्रितं च --- ‘ यत्किं चेदं वरुण दैव्ये जन उप ते स्तोमान्पशुपा इवाकरमिति द्वे ' (आश्व. श्रौ. ४. ११) इति ॥
यत्किं चे॒दं व॑रुण॒ दैव्ये॒ जने॑ऽभिद्रो॒हं म॑नु॒ष्या॒३॒॑श्चरा॑मसि ।
अचि॑त्ती॒ यत्तव॒ धर्मा॑ युयोपि॒म मा न॒स्तस्मा॒देन॑सो देव रीरिषः ॥५
यत् । किम् । च॒ । इ॒दम् । व॒रु॒ण॒ । दैव्ये॑ । जने॑ । अ॒भि॒ऽद्रो॒हम् । म॒नु॒ष्याः॑ । चरा॑मसि ।
अचि॑त्ती । यत् । तव॑ । धर्म॑ । यु॒यो॒पि॒म । मा । नः॒ । तस्मा॑त् । एन॑सः । दे॒व॒ । रि॒रि॒षः॒ ॥५
यत् । किम् । च । इदम् । वरुण । दैव्ये । जने । अभिऽद्रोहम् । मनुष्याः । चरामसि ।
अचित्ती । यत् । तव । धर्म । युयोपिम । मा । नः । तस्मात् । एनसः । देव । रिरिषः ॥५
हे "वरुण "दैव्ये देवसमूहरूपे “जने "यत् "इदं किंचन “अभिद्रोहम अपकारजातं "मनुष्याः वयं “चरामसि चरामः निर्वर्तयामः । तथा "अचित्ती अचित्त्याज्ञानेन "तव त्वदीयं “यत् “धर्म धारकं कर्म “युयोपिम वयं विमोहितवन्तः । हे "देव “तस्मादेनसः पापात् "नः अस्मान "मा “रीरिषः मा हिंसीः ॥ ॥ ११ ॥ ॥५॥
| मण्डल ७ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|