नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ७३
अथ त्र्यंबकमाहात्म्यं प्रारभ्यते ।।
मोहिन्युवाच ।।
श्रुतं गुरो त्वया प्रोक्तं पुण्याख्यानं च गौतमम् ।।
त्र्यंबकस्य च माहात्म्यं गोदापंचवटीभवम् ।। ७३-१ ।।
अधुना श्रोतुमिच्छामि पुंडरीकपुरोद्भवम् ।।
यथा तत्र महादेवस्तांडवं नृत्यमाचरत् ।। ७३-२ ।।
तथा वद महीदेव पुण्यात्पुण्यतरं मम ।।
वसुरुवाच ।।
भक्तवश्यो महादेवः सद्यो वरद एव च ।। ७३-३ ।।
प्राकट्यं याति भक्तानां करोति च तदिच्छया ।।
एकदा जैमिनिर्नाम्रा व्यासशिष्यो मुनीश्वरः ।। ७३-४ ।।
अग्निवेशादिभिः शिष्यैः सार्द्धं तीर्थान्यटन्नगात् ।।
पुंडरीकपुरं साक्षाद्देवराजपुरोपमम् ।। ७३-५ ।।
सर्वतोऽलंकृतं श्रीमत्सर्वर्तुकुसुमद्रुमैः ।।
शोभितं शीतलच्छायैः शुभ्रवारिजलाशयैः ।। ७३-६ ।।
नानावयः कुलाकीर्णैः सुरम्यैः कमलाकरैः ।।
नारीभिरप्सरोभिश्च नृभिर्विद्याधरद्युभिः ।। ७३-७ ।।
विलसद्भवनैः शुभ्रैर्विमानमिव राजते ।।
दृष्ट्वा शोभां मुनिस्तस्य पुरस्य प्रीतिमान्भृशम् ।। ७३-८ ।।
बभूव च मनश्चक्रे स्नातुं तत्र सरोवरे ।।
स्निग्धच्छायैर्द्रुमैर्युक्ते नानापुष्पसुगंधिते ।। ७३-९ ।।
विश्रम्य तरुछायाढ्ये तटे तस्य क्षणं मुनिः ।।
स्नात्वा नित्याः क्रियाश्चक्रे देवर्षिपितृतर्पणम् ।। ७३-१० ।।
निर्माय पार्थिवं लिंगं विविधैरुपचारकैः ।।
पूजयामास विधिवत्पाद्यार्ध्याद्यैरनाकुलः ।। ७३-११ ।।
गंधैर्धूपैस्तथा दीपैर्नैवेद्यैर्विविधैरपि ।।
पुष्पैः सुगंधिभिः प्रार्च्य स्थितो यावदभून्मुनिः ।। ७३-१२ ।।
तावत्प्रसन्नो भगवान्साक्षात्कारमुपागतः ।।
तस्मिन्नेव च मृल्लिंगे नानारत्नप्रभोद्गमे ।। ७३-१३ ।।
ततः स जैमिनिर्द्दष्ट्वा साक्षाद्देवमुमापतिम् ।।
पपात दंडवद्भूमौ पुनरुत्थाय सांजलिः ।। ७३-१४ ।।
प्राह प्रपन्नार्तिहरं हरार्द्धांगं हरिं विभुम् ।।
जैमिनिरुवाच ।।
धन्योऽस्मि कृतकृत्योऽस्मि देवदेव जगत्पते ।। ७३-१५ ।।
यस्त्वं ब्रह्मादिभिर्ध्येयः साक्षान्मद्दृष्टिगोचरः ।।
ततः प्रसन्नः स विभुर्गिरीशोऽस्य निजं करम् ।। ७३-१६ ।।
शिरस्याधायागदत्तं ब्रूहि पुत्र किमिच्छसि ।।
तच्छ्रुत्वा वचनं शंभोर्जैमिनिः प्रत्युवाच ह ।। ७३-१७ ।।
देवं सांबं सविघ्नेशं सकुमारं विलोकये ।।
ततः सांबः सपुत्रोऽस्य शंकरो दर्शनं गतः ।। ७३-१८ ।।
पुनः प्राह प्रसन्नात्मा ब्रूहि पुत्र किमिच्छसि ।।
अथास्य जैमिनिर्वीक्ष्य कृपालुत्वं जगद्गुरोः ।। ७३-१९ ।।
स्मयन्नाह समीक्षे त्वां तांडवं नटनं गतम् ।।
अथ तद्वांछितं कर्तुं भगवानंबिकापतिः ।। ७३-२० ।।
सस्मार प्रमथान्सर्वान्नानाक्रीडाविशारदान् ।।
स्मृतमात्रास्तु ते सर्वे नंदिभृंगिपुरोगमाः ।। ७३-२१ ।।
समाजग्मुः प्रजल्पंतः कौतूहलसमन्विताः ।।
सविघ्नेशकुमारांबं ते नमस्कृत्य वाग्यताः ।।
तस्थुः प्रांजलयो देवदेवस्याज्ञासमीक्षकाः ।। ७३-२२ ।।
ततो हरो हराज्ञया विधाय रूपमद्भुतं प्रनर्तुमुद्यतो बभौ विचित्रवेषभूषणः ।।
विलोलनागवल्लरीद्धकक्षईषदुत्सिताननो ललाटशोभितेन्दुलेख ऊर्ध्वदोर्ध्वजः ।। ७३-२३ ।।
सुहृग्विलिप्तभस्मदेहरुग्जितेंदुचंद्रिको जटाकलापनिस्सरत्सुरापगार्द्रविग्रहः ।।
ललाटलोचनोज्ज्वलत्कृशानुतप्तशीतगुः स्रवत्सुधानुजीवितैणभूपकृत्तिहुंकृतः ।। ७३-२४ ।।
कुमारवाहकोकिचंचुकृष्टनागफुंकृतो गलत्सुधानुजीवदब्जयोनितुंडतुंकृतः ।।
फणिप्रभीतविघ्नराजवाहनाखुचुंकृतो मृगेंद्रनादभीषिताक्षताक्षन्महोक्षभांकृतः ।। ७३-२५ ।।
मुहुः पदांवुजप्रपातकंपितावनीतलः प्रकृष्टवाद्यहृष्टगात्ररोमरा जिकंटकः ।।
सुरासुरेन्द्रमौलिरत्नभासितांघ्रिंपकजो गणेशकार्तिकेयशैलपुत्रिवीक्षिताननः ।। ७३-२६ ।।
प्रवृद्धहर्षभक्तवृन्दसम्यगुक्तसंजयः प्रवृत्ततांडवैर्विभुर्बभौ दिशोऽवभासयन् ।। ७३-२७ ।।
अथानंदार्णवे मग्नो दृष्ट्वा नृत्यं महेशितुः ।।
जैमिनिर्वेदपादेन स्तवेनास्तौत्समाहितः ।। ७३-२८ ।।
विरिंचिविष्णुगिरिशप्रणतांघ्रिसरोरुहे ।।
जगत्सूते नमस्तुभ्यं देवि कांपिल्यवासिनि ।। ७३-२९ ।।
विघ्नेशविधिमार्तंडचंद्रेंद्रोपेंद्रवंदित ।।
नमो गणपते तुभ्यं ब्रह्मणां ब्रह्मणस्पते ।। ७३-३० ।।
उमाकोमलहस्ताब्जसंभावितललाटकम् ।।
हिरण्यकुंडलं वंदे कुमारं पुष्करस्रजम् ।। ७३-३१ ।।
शिवं ब्रह्मादिदुर्दर्शं नरः कः स्तोतुमर्हति ।।
दर्शनात्ते स्तुतिर्मे सा चाभ्राद्वृष्टिरिवाजनि ।। ७३-३२ ।।
नमः शिवाय सांबाय नमः शर्वाय शंभवे ।।
नमो नटाय रुद्राय सदसस्पतये नमः ।। ७३-३३ ।।
पादभिन्नाय लोकाय मौलिभिन्नांडभित्तये ।।
भुजभ्रांतदिगंताय भूतानां पतये नमः ।। ७३-३४ ।।
क्वणन्नूपुरयुग्माय विलसत्कृत्तिवाससे ।।
फणींद्रमेखलायास्तु पशूनां पतये नमः ।। ७३-३५ ।।
कालकालाय सोमाय योगिने शूलपाणये ।।
अस्थिभूषाय शुद्धाय जगतां पतये नमः ।। ७३-३६ ।।
पात्रे सर्वस्य जगतो नेत्रे सर्वदिवौकसाम् ।।
गोत्राणां पतये तुभ्यं क्षेत्राणां पतये नमः ।। ७३-३७ ।।
शंकराय नमस्तुभ्यं मंगलाय नमोनमः ।।
धनानां पतये तुभ्यमन्नानां पतये नमः ।।
आत्माधिपतये तुभ्यं नमो मीढुष्टमाय च ।। ७३-३८ ।।
अष्टाङ्गायातिहृद्याय क्लिष्टभक्तेष्टदायिने ।।
इष्टिघ्नाय सुतुष्टाय पुष्टानां पतये नमः ।। ७३-३९ ।।
पंचभूताधिपतये कालाधिपतये नमः ।।
नम आत्माधिपतये दिशां च पतये नमः ।। ७३-४० ।।
विश्वकर्त्रे महेशाय विश्वभर्त्रे पिनाकिने ।।
विश्वहर्त्रेऽग्निनेत्राय विश्वरूपाय वै नमः ।। ७३-४१ ।।
ईशान ते तत्पुरुप नमो घोराय ते सदा ।।
वामदेव नमस्तेऽस्तु सद्योजाताय वै नमः ।। ७३-४२ ।।
भूतिभूषाय भक्तानां भीतिभंगप्रदायिने ।।
नमो भवाय भर्गाय नमो रुद्राय मीढुषे ।। ७३-४३ ।।
सहस्रांबाय सांबाय सहस्राभीषवे नमः ।।
सहस्रबाहवे तुभ्यं सहस्राक्षाय मीढुषे ।। ७३-४४ ।।
सुकपोलाय सोमाय सुललाटाय सुभ्रुवे ।।
सुदेहाय नमस्तुभ्यं सुमृडीकाय मीढुषे ।। ७३-४५ ।।
भवक्लेशनिमित्तोरुभयच्छेदकृते सदा ।।
नमस्तुभ्यमषाढाय सहमानाय मीढुषे ।। ७३-४६ ।।
वंदेऽहं देवमानंदसंदोहं लास्यसुंदरम् ।।
समस्तजगतां नाथं सदसस्पतिमद्भुतम् ।। ७३-४७ ।।
सुजंघं सुंदरं क्षौमं रक्षोभूतक्षतिक्षमम् ।।
यक्षेशेष्टं नमामीशमक्षरं परमं प्रभुम् ।। ७३-४८ ।।
अर्द्धालकमवस्त्रार्द्धमस्थ्युत्पलदलस्रजम् ।।
अर्द्धपुंलक्षणं वंदे पुरुषं कृष्णपिंगलम् ।। ७३-४९ ।।
सकृत्प्रणतसंसारमहासागरतारकम् ।।
प्रणमामि तमीशानं जगतस्तस्थुषस्पतिम् ।। ७३-५० ।।
धातारं जगतामीशं दातारं सर्वसंपदाम् ।।
नेतारं मरुतां वंदे जेतारमपराजितम् ।। ७३-५१ ।।
तं त्वामंततकनेतारं वंदे मंदाकिनीधरम् ।।
दधाति विदधद्यो मामिमानि त्रीणि विष्टपा ।। ७३-५२ ।।
सर्वज्ञं सर्वगं सर्वं कविं वंदे तमीश्वरम् ।।
यतश्च यजुषा सार्द्धमृचः सामानि जज्ञिरे ।। ७३-५३ ।।
भवंतं सुदृशं वंदे भूतभव्यभवंति च ।।
त्यजंतीतरकर्माणि यो विश्वाभि विपश्यति ।। ७३-५४ ।।
हरं सुरनियंतारं हरंतमहमानतः ।।
यदाज्ञया जगत्सर्वं व्याप्य नारायणः स्थितः ।। ७३-५५ ।।
तं नमामि महादेवं यन्नियोगादिदं जगत् ।।
कल्पादौ भगवान्धाता यथापूर्वमकल्पयत् ।। ७३-५६ ।।
ईश्वरं तमहं देवं यस्य लिंगमहर्निशम् ।।
यजंते सह भार्याभिरिंद्रज्येष्ठा मरुद्गणाः ।। ७३-५७ ।।
नमामि तमिमं रुद्रं यमभ्यर्च्य सकृत्पुरा ।।
अवापुः स्वं स्वमैश्वर्यं देवासः पूषरातयः ।। ७३-५८ ।।
तं वंदे देवमीशानं यं शिवं हृदयांबुजे ।।
सततं यतयः शांताः संजानानाउपासते ।। ७३-५९ ।।
तदस्मै सततं कुर्मो नमः कमलकांतये ।।
उमाकुचपटोरस्कया ते रुद्रशिवा तनूः ।। ७३-६० ।।
नमस्ते रुद्रभावाय नमस्ते रुद्रकेलये ।।
नमस्ते रुद्रशांत्यै च नमस्ते रुद्रमन्यवे ।। ७३-६१ ।।
वेदाश्वरथनिष्ठाभ्यां पादाभ्यां त्रिपुरांतक ।।
बाणकार्मुकयुक्ताभ्यां बाहुभ्यामुत ते नमः ।। ७३-६२ ।।
नमस्ते वासुकिज्याय विष्किराय च शङ्करः ।।
महते मेरुरूपाय नमस्ते अस्तु धन्वने ।। ७३-६३ ।।
नमः परशवे तेऽस्तु शूलायातुलरोचिषे ।।
हयग्रीवात्मने तुभ्यमुतोत इषवे नमः ।। ७३-६४ ।।
सुरेतरवधू हारहारीणि हर यानि ते ।।
अन्यान्यस्त्राण्यहं तूण इदं तेभ्योऽकरं नमः ।। ७३-६५ ।।
धराधरसुतालीलासरोजाहतबाहवे ।।
तस्मै तुभ्यमघोराय नमो अस्मा श्रवस्य च ।। ७३-६६ ।।
रक्ष मामज्ञमक्षीणमशिक्षितमनन्यगम् ।।
अनार्थं दीनमापन्ने दरिद्रं नीललोहितम् ।। ७३-६७ ।।
दुर्मुखं दुष्क्रियं दुष्टं रक्षमामीश दुर्दशम् ।।
आदृशा तमहं न त्वदन्यं विंदामि राधसे ।। ७३-६८ ।।
भवाख्येनाग्निना शंभो रागद्वेषमदार्चिषा ।।
दयालो दह्यमानानामस्माकमविता भव ।। ७३-६९ ।।
परदारं परावासं परवस्त्रं पराश्रयम् ।।
हर पाहि परान्नं मां पुरुणामन्पुरुष्टुत ।। ७३-७० ।।
लौकिकैर्यत्कृतं दुष्टैर्नावमानं सहामहे ।।
देवेश तव दासेभ्यो भूरिदा भूरि देहि नः ।। ७३-७१ ।।
कुलोकानामयत्नानां गर्विणामीश पश्यताम् ।।
अस्मभ्यं क्षेत्रमायुश्च वसु स्पार्हं तदाभर ।। ७३-७२ ।।
याञ्चातो महतीं लज्जामस्मदीयां घृणानिधे ।।
त्वमेव वित्सि नस्तूर्णमिदं स्तोतृभ्य आभर ।। ७३-७३ ।।
जाया माता पिता चान्ये मां द्विषंत्यमितं कृशम् ।।
देहि मे महतीं विद्यां राया विश्वपुषा सह ।। ७३-७४ ।।
अदृष्टार्थेषु सर्वेषु दृष्टार्थेष्वपि कर्मसु ।।
मेरुधन्वन्नशक्तेभ्यो बलं धेहि तनूषु नः ।। ७३-७५ ।।
लब्धानिष्टसहस्रस्य नित्यमिष्टवियोगिनः ।।
हृद्रोगं मम देवेश हरिमाणं च नाशय ।। ७३-७६ ।।
ये ये रोगाः पिशाचा वा नरा देवाश्च मामिह ।।
बाधंते देवताः सर्वा निवाधस्व महानसि ।। ७३-७७ ।।
त्वमेव रक्षितास्माकमन्यः कश्चिन्न विद्यते ।।
तस्मात्स्वीकृत्य देवेश रक्षा णो ब्रह्मणस्पते ।। ७३-७८ ।।
त्वमेवोमापते माता त्वं पिता त्वं पितामहः ।।
त्वमायुस्त्वं मतिस्त्वं श्रिरुत भ्रातोत नः सखा ।। ७३-७९ ।।
यतस्त्वमेव देवेश कर्ता सर्वस्य कर्मणः ।।
ततः क्षमस्व तत्सर्वं यन्मया दुष्कृत कृतम् ।। ७३-८० ।।
त्वत्समो न प्रभुत्वेन फल्गुत्वेन च मत्समः ।।
ततो देव महादेव त्वमस्माकं तवस्मसि ।। ७३-८१ ।।
सुस्मितं भस्मगौरांगं तरुणादित्यविग्रहम् ।।
प्रसन्नवदनं सौर्म्य गाये त्वा नमसा गिरा ।। ७३-८२ ।।
एष एव वरोऽस्माकं नृत्यंतं त्वां सभापतिम् ।।
लोकयं तमुमापकांतं पश्येम शरदः शतम् ।। ७३-८३ ।।
अरोगिणो महाभाग विद्वांसश्च बहुश्रुताः ।।
भगवंस्त्वत्प्रसादेन जीवेम शरदः शतम् ।। ७३-८४ ।।
सदारा बंधुभिः सार्द्धं त्वदीयं ताण्डवामृतम् ।।
पिबंतः काममीशानं नंदाम शरदः शतम् ।। ७३-८५ ।।
देवदेव महादेव त्वदीयांघ्रिसरोरुहम् ।।
कामं मधुमयं पीत्वा मोदाम शरदः शतम् ।। ७३-८६ ।।
कीटा नागाः पिशाचा वा ये वा के वा भवेभवे ।।
तव दासा महादेव भवाम शरदः शतम् ।। ७३-८७ ।।
सभायामीश ते देव नृत्यवाद्यगलस्वनम् ।।
श्रवणाभ्यां महादेव श्रृणुयाम शरदः शतम् ।। ७३-८८ ।।
स्मृतिमात्रेण संसारविनाशनकराणि ते ।।
नामानि खलु दिव्यानि प्रब्रवाम शरदः शतम् ।। ७३-८९ ।।
इषुसंधानमात्रेण दग्धत्रिपुर घूर्जटे ।।
आधिभिर्व्याधिभिर्नित्यमजिताः स्याम शरदः शतम् ।। ७३-९० ।।
चारुचामीकराभासं गौरीकुचपटोरसम् ।।
कदा नु लोकयिष्यामि युवानं विश्पतिं कविम् ।। ७३-९१ ।।
प्रमथेंद्रावृतं प्रीतवदनं प्रियवाससम् ।।
सेविष्येऽहं कदा सांबं सुभासं शुक्रशोचिषम् ।। ७३-९२ ।।
बह्वेनसं मामकृतपुण्यलेशं च दुर्मतिम् ।।
स्वीकरिष्यति किं न्वीशो नीलग्रीवो विलोहितः ।। ७३-९३ ।।
कालशूलानलासक्तं भीतं व्याकुलमानसम् ।।
कदा नु द्रक्ष्यतीशो मां तुविग्रीवो अनानतः ।। ७३-९४ ।।
गायका यूयमायात यदि रागादिलिप्सवः ।।
धनदस्य सखायं तमुपास्मै गायता नरः ।। ७३-९५ ।।
स्वस्त्यस्तु सखि ते जिह्वे विद्यादातुरुमापतेः ।।
स्तवमुच्चतरं ब्रूहि जयतामिव दुंदुभिः ।। ७३-९६ ।।
चेतयाजन शान्तस्त्वं नेदं वेदाखिल जगत् ।।
अस्य तृप्त्याखिलं शभोर्गौरो न तृषितः पिब ।। ७३-९७ ।।
सुगंधिं च सुखस्पर्शं कामदं सोमभूषणम् ।।
गाढमालिंग मच्चित्तं योषा जारमिव प्रियम् ।। ७३-९८ ।।
महामयूखाय महाभुजाय महाशरीराय महाम्बराय ।।
महाकिरीटाय महेश्वराय महो महीं सुष्टुतिमीरयामि ।। ७३-९९ ।।
यथाकथंचिद्रचिताभिरीषत्प्रसन्नतश्चारुभिरादरेण ।।
प्रपूजयामि स्तुतिभिर्महेश मषाढमुग्रं सहमानमाभिः ।। ७३-१०० ।।
नमः शिवाय त्रिपुरांतकाय जगत्त्रयेशाय दिगंबराय ।।
नमोऽस्तु मुख्याय हराय भूयो नमो जघन्याय च बुध्नियाय ।। ७३-१०१ ।।
नमो विकाराय विकारिणे ते नमो भवायास्तु भवोद्भवाय ।।
बहुप्रजात्यंतविचित्ररूप यतः प्रसीता जगतः प्रसूतिः ।। ७३-१०२ ।।
तस्मै सुरेशोरुकिरीटनानारत्नावृत्ताष्टापदविष्टराय ।।
भस्मांनरागाय नमः परस्मै यस्मात्परं नापरमस्ति किंचित् ।। ७३-१०३ ।।
सर्पाधिराजोषधिनाथयुद्धक्षुभ्यज्जटामंडलगह्वराय ।।
तुभ्यं नमः सुंदरतांडवाय यस्मिन्निदं संचविचैति सर्वम् ।। ७३-१०४ ।।
मुरारिनेत्रार्चितपादपद्ममुमांघ्रिलाक्षापरिरक्तपाणिम् ।।
नमामि देवं वृषनीलकंठं हिरण्यदंदं शुचिवर्णमारात् ।। ७३-१०५ ।।
अनंतमव्यक्तमर्चित्यमेकं हरंतमाशांबरमंबरांगम् ।।
आजं पुराणं प्रणमामि यूपमणोरणीयान्महतो महीयान् ।। ७३-१०६ ।।
अतः स्थमात्मानमजं न दृष्ट्वा भ्रमंति मूढा गिरिगयह्वरेषु ।।
पश्चादुदग्दक्षिणतः पुरस्तादधः स्विदासी३दुपरि स्विदासी३त् ।। ७३-१०७ ।।
इमं नमामीश्वरमिंदुमौले शिवं महानंदमशोकदुःखम् ।।
हृदंबुजे तिष्ठति यः परात्मा यतश्च सर्वाः प्रदिशो दिशश्च ।। ७३-१०८ ।।
रागादिकापट्यसमुद्भवेन भान्तं भवाख्येन महामयेन ।।
विलोक्य मां पालय चन्द्रमौले भिषक्तमं त्वा भिषजां श्रृणोमि ।। ७३-१०९ ।।
दुःखांबुराशिं सुखलेश हीनमस्पृष्टपुण्यं बहुपातकं माम् ।।
मृत्योः करस्थं भव रक्ष भीतं पश्चात्पुरस्तादधरादुदक्तात् ।। ७३-११० ।।
गिरींद्रजाचारुमुखावलोकसुशी तया देव तवैव दृष्ट्या ।।
वयं दयापूरितयैव पूर्णमपो न नावा दुरिता तरेम ।। ७३-१११ ।।
अपारसंसारसमुद्रमध्ये निमग्नमुत्क्रोशमनल्परागम् ।।
मामक्षमं पाहि महेशजुष्टमोजिष्ठया दक्षिणयेव रातिम् ।। ७३-११२ ।।
स्मरन्पुरा संचितपातकानि खरं यमस्यापि मुखं यमारे ।।
बिभेमि मे देहि यथेष्टमायुर्यदि क्षितायुर्यदि वा परेतः ।। ७३-११३ ।।
सुगंधिभिः सुंदरभस्मगौरैरनंतभोगैर्मृदुलैरघोरैः ।।
इमं कदालिंगति मां पिनाकी स्थिरेभिरंगैः पुरुरूप उग्रः ।। ७३-११४ ।।
क्रोशंतमीशं पतितं भवाब्धौ नाकुस्थमंडूकमिवातिभीतम् ।।
कदा नु मां रक्षति देवदेवो हिरण्यरूपः स हिरण्यसंदृक् ।। ७३-११५ ।।
चारुस्मितं चंद्रकलावतंसं गौरीकटाक्षारुहयुग्मनेत्रम् ।।
आलोकयिष्यामि कदा नु सांबमादित्यवर्णं तमसः परस्तात् ।। ७३-११६ ।।
आगच्छतानादि मुमुक्षवो ये यूयं शिवं चिंतयतांतरेऽब्जे ।।
ध्यायंति मुक्त्यर्थममुं हि नित्यं वेदांतविज्ञानसुनिश्चितार्थाः ।। ७३-११७ ।।
आयात यूयं भवताधिपत्ये कामं गहेशं गिरिशं यजध्वम् ।।
एवं पुराब्यर्च्य हिरण्यगर्भो भूतस्य जातः पतिरेक आसीत् ।। ७३-११८ ।।
एकायनं ते विपुलां श्रियं ते श्रीकंठमेनं सुकृता नमंताम् ।।
श्रीमानयं श्रीपतिवंद्यपादः श्रीणामुदारो धरुणो रयीणाम् ।। ७३-११९ ।।
सुपुत्रकामा अपि ये मनुष्या युवानमेनं गिरिशं यजंताम् ।।
यतः स्वयंभूर्जगतो विधाता हिरण्यगर्भः समवर्ततार्गें ।। ७३-१२० ।।
अलं किमुक्तैर्बहुभिः समीहितं समस्तमस्याश्रयणेने सिध्यति ।।
पुरैनमाश्रित्य हि कुंभसंभवो दिवा न नक्तं पलितो युवाजनि ।। ७३-१२१ ।।
अन्यत्परित्यज्य ममाक्षिभृंगाः सर्वं सदैनं शिवमाश्रयध्वम् ।।
आमोदवानेष मृदुः शिवाय स्वादुःष्किलायं मधुमाँ उतायम् ।। ७३-१२२ ।।
भविष्यसि त्वं प्रतिमानहीनो विनिर्ज्जिताशेषनरामरश्च ।।
नमश्च ते वाणि महेशमेनं स्तुहि श्रुतं गर्तसदं युवानम् ।। ७३-१२३ ।।
यद्यन्मनश्चिंतयसि त्वमिष्टं तत्तद्भिविष्यत्यखिलं ध्रुवं ते ।।
दुःख्न वृत्तिं विषये कदाचिद्यक्ष्वामहे सौमनसाय रुद्रम् ।। ७३-१२४ ।।
अज्ञानयोगादपचारकर्म यत्पूर्वमस्माभिरनुष्ठितं ते ।।
तदेव सोढ्वा सकलं दयालो पितेवपुत्रान्प्रति नो जुषस्व ।। ७३-१२५ ।।
संसाराख्यक्रुद्धसर्पेण तीव्रै रागद्वेषोन्मादलोभादिदंतैः ।।
दष्टं दृष्ट्वा मां दयालुः पिनाकी देवस्त्राता त्रायतामप्रयुच्छन् ।। ७३-१२६ ।।
इत्युक्त्वांते ये समाधेर्नमंते रुद्र त्वां ते यांति जन्माहिदष्टाः ।।
संतो नीलग्रीवसूत्रात्मनाहं तत्त्वा यामि ब्रह्मणा वंदमानः ।। ७३-१२७ ।।
भवाधिभीषणज्वरेण पीडितान्महामयानशेषपातकालयानदूरकाललोचनान् ।।
अनाथनाथ ते करेण भेषजेन कालहा उदूषुणो वसो महे मृशस्व शूर राधसे ।। ७३-१२८ ।।
जयेम येन सर्वमेतदिष्टमष्टदिग्गणं भुवः स्थलं दिवः स्थलं नभःस्थलं च तद्गतम् ।।
य एष सर्वदेव दानवप्रभुः सभापतिः स नो ददातु तं रयिं पुरुं पिशंगसंदृशम् ।। ७३-१२९ ।।
नमो भवाय ते हराय भूतिभासितोरसे नमो भवाभिभूति भीतिसंगिने पिनाकिने ।।
नमः शिवाय विश्वताय हेलये न यस्य हन्यते सखा न जीयते कदाचन ।। ७३-१३० ।।
सुरपतिपतये नमोनमः प्रजापतिपतये नमोनमः ।।
क्षितिपतिपतये नमोनमोंऽबिकापतय उमापतये नमो नमः ।। ७३-१३१ ।।
विनायकं वंदनमस्तकाहतस्वनाद्यसंघृष्टकिरीटमस्तकम् ।।
नमामि नित्यं प्रणतार्तिनाशनं कविं कवीनामुपमश्रवस्तमम् ।। ७३-१३२ ।।
देवा युद्धे यागे विप्रास्त्रेप्याह्वयं? द्वयं विंदंति स्कंदम् ।।
वंदे सुब्रह्मण्यों सुब्रह्मण्यों सुब्रह्मण्योम् ।। ७३-१३३ ।।
नमः शिवायै जगदंबिकायै शिवप्रियायै शिवविग्रहायै ।।
समुद्ब्रभूवाद्रिपतेः सुता या चतुष्कपर्दा युवतिः सुपेशाः ।। ७३-१३४ ।।
हिरण्यवर्णां मणिनूपुरांघ्रिं प्रसन्नवक्त्रां शुकपद्महस्ताम् ।।
विशालनेत्रां प्रणमामि गौरीं वचोविदं वाचमुदीरयंतीम् ।। ७३-१३५ ।।
नमामि मेनातनयाममेयामिमामुमां कांतिमतीममेयाम् ।।
करोति या भूतिसितौ स्तनौ द्वौ प्रियं सखायं परिषस्वजाना ।। ७३-१३६ ।।
कांतामुमां कांतनिभांगकांतिभांतामुपात्तानतहर्यजेंद्राम् ।।
नतोऽस्मि यास्ते गिरिशस्य पार्श्वे विश्वानि देवी भुवनानि चष्टे ।। ७३-१३७ ।।
वंदे गौरीं तुंगपीनस्तनीं तां चंद्राचूडां क्लिष्टसर्वांगरागाम् ।।
यैषा दुःखिप्राणिनामात्मकांतिं देवीं देवीं राधसे चादयंतीम् ।। ७३-१३८ ।।
एनां वंदे दीनरक्षाविनोदां मेनाकन्यां मानदानंददात्रीम् ।।
या विद्यानां मंगलानां च वाचामेषा नेत्री राधसः सूनृतानाम् ।। ७३-१३९ ।।
संसारतापोरुभयापहंत्री भवानि भोज्याभरणैकभोगे ।।
धियं वरां देहि शिवे निरर्गलां ययाति विश्वादुरिता तरेम ।। ७३-१४० ।।
शिवे कथं त्वत्समता क्व दीयते जगत्कृतिः केलिरयं शिवः पतिः ।।
हरिस्तु दासोऽनुचरीन्दिरा शची सरस्वतीं वा सुभगा ददिर्वसु ।। ७३-१४१ ।।
वसुरुवाच ।।
इत्यनेन स्तवेनेशं स्तुत्वेत्थं स महामुनिः ।।
स्नेहाश्रुपूर्णनयनः प्रणनाम सभापतिम् ।। ७३-१४२ ।।
मुहुर्मुहुः पिबन्नीशं तांडवामृतमंगलम् ।।
सर्वान्कामानवाप्यांते गाणपत्यमवाप ह ।। ७३-१४३ ।।
इमं स्तवं जैमिनिना र्वचोदितं द्विजोत्तमो यः पठतीह भक्तितः ।।
तमिष्टवाक्सिद्धिमतिद्युतिश्रियः परिष्वजंते जनयो यथा पतिम् ।। ७३-१४४ ।।
महीपतिर्यस्तु युयुत्सुरादरादमुं पठत्यस्य तथैव सादरात् ।।
प्रयांति शीघ्रं प्रमदांतकांतिकं भियं दधाना हृदयेषु शत्रवः ।। ७३-१४५ ।।
त्रैवर्णिकेष्वन्यतमो य एनं नित्यं कदाचित्पठतीशभक्तितः ।।
कलेवरांते शिवपार्श्ववर्ती निरंजनः साम्यमुपैति दिव्यम् ।। ७३-१४६ ।।
लभंते पठंतो मतिं बुद्धिकामा लभंते तथैव श्रियं पुष्टिकामाः ।।
लभन्ते हि धान्यं नरा धान्यकामा लभन्ते ह पुत्रान्नराः पुत्रकामाः ।। ७३-१४७ ।।
पादं वाप्यर्द्धपादं वा श्लोकं श्लोकार्द्धमेव वा ।।
यस्तु धारयते नित्यं शिवलोकं स गच्छति ।। ७३-१४८ ।।
यत्र नृत्तं शिवश्चक्रे तांडवं तत्स्थलं शुभे ।।
पुण्यात्पुण्यतरं तीर्थं तत्र स्नात्वा विमुच्यते ।। ७३-१४९ ।।
यस्तत्र कुरुते श्राद्धं पितॄणां मनुजोत्तम ।।
पूर्वजान्स नयेत्स्वर्गं नात्र कार्या विचारणा ।। ७३-१५० ।।
गां सुवर्णं धरां शय्यां वस्त्रमातपवारणम् ।।
पानमन्नं द्विजे दद्यात्तत्र तत्सर्वमक्षयम् ।। ७३-१५१ ।।
एतदाख्यानकं पुण्यं पुंडरीकपुरोद्भवम् ।।
श्रृणुयाच्छ्रावयेद्वापि सोऽपि रुद्रप्रियो भवेत् ।। ७३-१५२ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणे बृहदुपाख्याने उत्तरभागे वसुमोहिनी संवादे त्र्यम्बके श्वरमाहात्म्ये वेदपादस्तवो नाम त्रिसप्ततितमोऽध्यायः ।। ७३ ।।
इति त्र्यम्बकेश्वरज्योतिर्लिंगमाहात्म्यं संपूर्णम् ।।