नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ३५
यम उवाच ।।
विबुधेश जगन्नाथ चराचरगुरो प्रभो ।।
मोहिनी निष्फला जाता वंध्या स्त्री जनने यथा ।। ३५-१ ।।
रुक्मांगदप्रणीतेन मार्गेण कुशलांछन ।।
लोकः प्रयाति वैकुंण्ठं न मां कश्चित्प्रपद्यते ।। ३५-२ ।।
गतेऽपि भूमिनाथेशे देहं देवस्य चक्रिणः ।।
तथापि सर्वभूतानां न बुद्धिः परिवर्तते ।। ३५-३ ।।
उपोष्य वासरं विष्णोराकुमारात्तु मानवाः ।।
प्रयांति परमं लोकं लुप्तपापाः पितामह ।। ३५-४ ।।
पुत्री ते व्रीडिता देवी मोहिनी मोहमागता ।।
नायाति तव सामीप्यं न भुंक्ते लोकगर्हिता ।। ३५-५ ।।
निर्व्यापारस्त्वहं जातः किं करोमि प्रशाधि माम् ।।
रविपुत्रवचः श्रुत्वा प्रोवाच कमलासनः ।। ३५-६ ।।
गच्छामः सहिताः सर्वे मोहिनीं प्रतिबोधितुम् ।।
मोहिन्यां प्रतिबुद्धायां करिष्यामो दिवाकरे ।। ३५-७ ।।
तव कार्यं न संदेहः संभ्रमस्त्यज्यतामयम् ।।
ततो देव गणाः सर्वे शतक्रतुपुरोगमाः ।। ३५-८ ।।
ब्रह्मणा सहिताः पृथ्वीं विमानैः सूर्यसप्रभैः ।।
समायाता महीपाल नारीं तां प्रतिबोधितुम् ।। ३५-९ ।।
ते विमानैः समंतात्तु परिवार्य शुभाननाम् ।।
तेजोहीनां निरानंदां शुष्कतोयां नदीमिव ।। ३५-१० ।।
शशिहीनां निशां भूप ऋत्विग्घीनां क्रियामिव ।।
पराजितो यथा मर्त्यः प्रम्लानकुसुमं यथा ।। ३५-११ ।।
निवृत्तोत्सववेदीव विद्रुमं धवलं यथा ।।
गतशालिस्तु केदारो निष्प्र यथा ।। ३५-१२ ।।
मंड वा गतोद्वा यथा सरः ।।
मंथानं नवनीते वा उद्धृते धरणीपते ।। ३५-१३ ।।
असंस्कृता यथा वाणी मर्दिता च यथा चमूम् ।।
हत नाथां तु युवतीं धान्यहीनां प्रजां यथा ।। ३५-१४ ।।
मंत्रहीनविधिं युद्धं धर्मं च दयया विना ।।
पृथ्वीं भूपालहीना वा मंत्रही नोयथा नृप ।। ३५-१५ ।।
धनधान्यविहीनं वा गृहं नृपवरोत्तम ।।
जलहीनं यथा कुंभं पंकस्थं गोपतिं यथा ।। ३५-१६ ।।
गृहस्थं भार्यया हीनं राष्ट्रभ्रष्टं च भूपतिम् ।।
भग्नक्रियं यथा वैद्यं भग्नशाखं यथा द्रुमम् ।। ३५-१७ ।।
तेजोहीनं यथागारं निर्जलं वा घनं यथा ।।
विधूम इव सप्तार्चिर्विरश्मिरिव भास्करः ।। ३५-१८ ।।
मतिभ्रष्टो यथा मर्त्यः पर्वसंगी यथा नरः ।।
अतृप्तः कांतया कांतः पन्नगश्च विषोज्झितः ।। ३५-१९ ।।
लूनपक्षो यथा पक्षी वृत्तिहीनो यथा द्विजः ।।
शिरोभ्रष्टा यथा माला पर्वतो धातुवर्जितः ।। ३५-२० ।।
प्रभ्रष्टलिपि शास्त्रं वा ऋग्यजुर्विस्वरं यथा ।।
स्वरहीनं यथा साम पद्महीनं यथा सरः ।। ३५-२१ ।।
यथा मार्गं तृणै रुद्धं पद्मं पत्रविवर्जितम् ।।
ज्ञानं ममत्वसंयुक्तं पुमांसं प्रकृतिं विना ।। ३५-२२ ।।
सांख्यानि तत्त्वहीनानि धर्मं दंभान्वितं यथा ।।
तेजोहीनां तथापश्यन् मोहिनीं ते दिवौकसः ।। ३५-२३ ।।
ध्यायमानां निरुत्साहां दृश्यमानां जनैः प्रभो ।।
आक्रोशवचनैः क्रूरैः पुत्रहत्यासमन्विताम् ।। ३५-२४ ।।
दुःशीलां धर्मसंत्यक्तां तद्वाक्यपरिमोषिताम् ।।
स्ववाक्यपालनां चंडामुचुर्देवाः समागताः ।। ३५-२५ ।।
मां शोकं कुरु वामोरु पौरुषं हि त्वया कृतम् ।।
नहि माधवभक्तानां विद्यते मानखण्डनम् ।। ३५-२६ ।।
सा त्वं हरिणशावाक्षि देवकार्यार्थमागता ।।
तन्न सिद्धं वरारोहे स प्रयातोऽधुनाभवम् ।। ३५-२७ ।।
विघ्नविध्वंसिनीं पूर्वं कृता रुक्मांगदेन हि ।।
एकादशी महापुण्या मोहिनी माधवे सिते ।। ३५-२८ ।।
संवत्सरं विशालाक्षि कृच्छ्रपादप्रपूजिता ।।
तस्यैवाध्युष्टिरतुला यत्सत्याचच्चलितो न हि ।। ३५-२९ ।।
विघ्नराज्ञी तु वै नारी लोकेषु परिगीयते ।।
कर्मणा मनसा वाचा पुत्रव्यापादने मतिम् ।। ३५-३० ।।
कृत्वा चोद्धृत्य खङ्गं च त्यक्त्वा स्नेहं सुदूरुरतः ।।
तादृशं निकषं प्रोक्ष्य भगवान्मधुसूदनः ।। ३५-३१ ।।
हनिष्यति प्रियं पुत्रं न भुङ्क्ते हरिवासरे ।।
पुत्रस्य च प्रियायाश्च भावं प्रेक्ष्य नृपस्य च ।। ३५-३२ ।।
विष्णुना परेतुष्टेन नीताः स्वभवने त्रयः ।।
सदेहाः क्षीणकर्माणोह्यंगारोऽग्निरिवाहितः ।। ३५-३३ ।।
फलं कर्मणि चारब्धे यदि देवी न सिद्ध्यति ।।
सर्वयत्नेन सुभगे दोषः कोऽत्र तवाधुना ।। ३५-३४ ।।
एतस्माद्वरदाः सर्वे संप्राप्ता विबुधाः शुभे ।।
सिद्धौ वाप्यथ वासिद्धौ कर्मकृत्स्याद्दृथा न हि ।। ३५-३५ ।।
भर्तव्यो भृत्यवर्गश्च भूभुजा धर्ममिच्छता ।।
सद्भावे घटमानस्य यदि कर्म न सिद्ध्यति ।। ३५-३६ ।।
देयं वेतनमात्रं तु न च तुष्टिफलं भवेत् ।।
यो न तस्मै प्रयच्छेत जीवनं जीवनाय वै ।। ३५-३७ ।।
गोवधं समवाप्नोति स नरो नात्र संशयः ।।
तस्माद्देयं वरारोहे अभीष्टं वरसुन्दरि ।। ३५-३८ ।।
सद्भावेन कृते सम्यग्विघ्नं कार्यं दिवौकसाम् ।।
किं न कुर्वंति विबुधास्त्वया सह वरानने ।। ३५-३९ ।।
द्वादश्यास्तेजसा भग्ना यामाहुर्विघ्रनाशिनीम् ।।
विबुधैरेवमुक्ता तु मोहिनी लोकमोहिनी ।। ३५-४० ।।
उवाच सा निरानन्दा पतिहीनातिदुःखिता ।।
धिगिदं जीवितं मह्यं येन कार्यं न साधितम् ।। ३५-४१ ।।
न कृतो जनसंबाधो यममार्गोऽमराधिपाः ।।
न तु लुप्तं हरिदिनं न भुक्तं हरिवासरे ।। ३५-४२ ।।
भूभुजा तेन वीरेण कृतः पुत्रवधो मुदा ।।
गतो मूर्ध्नि पदं दत्वा मम रुक्माङ्गदो हरिम् ।। ३५-४३ ।।
अप्रमेयगुणं विष्णुं निर्मलं निर्मलाश्रयम् ।।
हंसं शुचिपदं व्योम प्रणवं बीजमव्ययम् ।। ३५-४४ ।।
निराकारं निराभासं निष्प्रपंचं निरंजनम् ।।
शून्यं वियत्स्वरूपं च ध्येयध्यानविवर्जितम् ।। ३५-४५ ।।
अस्ति नास्तीति यं प्राहुर्न दूरे नापि चान्तिके ।।
परं धाम मनोग्राह्यं पुरुषाख्यं जगन्मयम् ।। ३५-४६ ।।
हृत्पंकजसमासीनं तेजोरूपंसनातनम् ।।
तस्मिँल्लयमनुप्राप्ते किं नु मे जीविते फलम् ।। ३५-४७ ।।
असाधिते तु यः कार्ये नरो गृह्णाति वेतनम् ।।
स्वामिनं तु परित्यज्य प्रयाति नरकं ध्रुवम् ।। ३५-४८ ।।
न साधयंति ये कार्यं स्वामिनां तु दिवौकसः ।।
भृत्या वेतनभोक्तारो जायंते भूतले हयाः ।। ३५-४९ ।।
असाधिनीयं कार्यस्य भर्तृपुत्रविनाशिनी ।।
कथं वरं तु गृह्णामि भवतां नाकवासिनाम् ।। ३५-५० ।।
देवा ऊचुः ।।
ब्रूहि मोहिनि दास्यामि यत्ते हृदि समीहितम् ।।
अनृणास्तु भविष्यामः कृत्वा चोपकृतिं तव ।। ३५-५१ ।।
परिश्रमः कृतो देवि त्वया राजप्रयोजने ।।
तस्य त्वं फलभाग्देवि तादृशार्थे कृतस्य तु ।। ३५-५२ ।।
एवमुच्चरमाणानां देवतानां महीपते ।।
नृपतेराजगामाथ पुरोधाः पावकप्रभः ।। ३५-५३ ।।
उषितो जलमध्ये तु प्राणायामरतो मुनिः ।।
द्वादशाब्दे ततः पूर्णे निर्गतो जलमध्यतः ।। ३५-५४ ।।
निर्गतेन श्रुतं तेन मोहिनीचेष्टितं नृप ।।
सक्रोधो मुनिशार्दूलो देववृंदमुपागतः ।। ३५-५५ ।।
उवाच विबुधान्सर्वान्मोहिनीवरदायिनः ।।
धिगिमां धिग्देवसंघं कर्म धिक्पापसंज्ञितम् ।। ३५-५६ ।।
भवतां भावनाशाय पुरुषार्थे प्ररोहकम् ।।
भवंतो यच्च दातारो मोहिन्या वांछितं वरम् ।। ३५-५७ ।।
हत्यायुता भर्तृसुतोपघातिनी विहिनवृत्तिश्च नराशिरूपा ।।
नास्या हि लोके भवतीह शुद्धिः समिद्धवह्नौ पतनेऽपि देवाः ।। ३५-५८ ।।
"हत्यायुतं भर्तृवधो निरर्थकमेतत्समं विप्रवरैः पुराकृतम् ।।
न चापि चास्या भवतीह शुद्धिः समिद्भवह्नौ पतनेऽपि देवाः" ।। ३५-५९ ।।
विमोयित्वा वचनैः सुधामयैरुक्माङ्गदं धर्मंविभूषणं च ।।
प्रियायुतं मोक्षपदं निहत्य चकार भूमिं नृपवर्जितां च ।। ३५-५९ ।।
न चापि वासो नरकेषु देवा अस्याः स्थितिः क्क त्रिदिवेऽल्पबुद्धेः ।।
न चापि राज्ञो निकटे च देवा नाप्येतु विष्णोः पदमव्ययं यत् ।। ३५-६० ।।
न लोकवादेन विदूषिताया लोकेषु कुत्रापि भवेच्च वासः ।।
धिग्रजीवनं कर्ग्मविगर्हिताया देवाः सदा पापसमारतायाः ।। ३५-६१ ।।
पतिं हत्वा सुतं हत्वा सपत्नीं जननीसमाम् ।।
हत्वा धरां समस्तां वा कां गतिं यास्यते सुराः ।। ३५-६२ ।।
इयं पापतरा देवा धर्मविध्वंसिनी हरेः ।।
सर्वदाप्यनया प्रोक्तं भुज्यतां हरिवासरे ।। ३५-६३ ।।
प्राणसंवर्द्धनार्थाय तेषामेवाप्यधोगतिः ।।
भुज्यतां वासरे विष्णोर्हन्यतां गौर्द्विजान्विता ।। ३५-६४ ।।
अपेयं पीयता मुक्त्वा कथं वासं लभेद्दिवि ।।
एतदज्ञानिनां प्रोक्तं ज्ञाननां तु न निर्णयः ।। ३५-६५ ।।
अज्ञानाव्द्याहृते वाक्ये भुज्यतां हरिवासरे ।।
तस्यापि शुद्धिर्गदिता प्राणायामशतेन हि ।। ३५-६६ ।।
अथवाप्युपवासेन एकादश्या दिवौकसः ।।
ऋक्षेण संयुतायास्तु ज्येष्ठकुंडाप्लवेन वा ।। ३५-६७ ।।
शौकरस्पर्शनाद्वापि नरो देवार्चनेन वा ।।
व्याहृते कथितं विप्रैः सेयमद्य सुनिष्ठुरा ।। ३५-६८ ।।
भोजने पापनिरता दिने विष्णोर्दुरासदे ।।
भर्तुर्वाक्यं व्यपोह्यैव घातयित्वा सुतं प्रियम् ।। ३५-६९ ।।
वाक्यज्ञं वाक्यनिरतं मातॄणां तु हिते रतम् ।।
विष्णुधर्मप्रलोप्त्रीयं बहुपापसमन्विता ।। ३५-७० ।।
नैषा स्पृश्यास्ति देवेशाः कथमस्या वरप्रदाः ।।
भवंतो न्याययुक्तेषु धर्मयुक्तेषु तत्पराः ।। ३५-७१ ।।
पालनं पापयुक्तस्य न कुर्वंति दिवौकसः ।।
धर्माधाराः स्मृता देवा धर्मो वेदेसमास्थितः ।। ३५-७२ ।।
वेदैः शुश्रूषणं भर्तुः स्त्रीणां धर्मः प्रकीर्तितः ।।
यद्ब्रवीति पतिः किंचित्तत्कार्यमाविशंकया ।। ३५-७३ ।।
शुक्लं शुक्लमिति ब्रूयात्कृष्णं कृष्णेति चामराः ।।
शुश्रूषा सा हि विज्ञेया न शुश्रूषा हि सेवनम् ।। ३५-७४ ।।
भर्तुराज्ञा हता देवा आत्माज्ञास्थापनेच्छया ।।
तस्मात्पापा न संदेहो मोहिनी सर्वयोषिताम् ।।
सत्यस्य साधनार्थाय शपथैर्यंत्रितो नृपः ।। ३५-७५ ।।
उवाच विविधं वाक्यं सा नैच्छत्पुत्रघातिनी ।।
तेन मोक्षं गतो राजा पापमस्यां विसृज्य च ।। ३५-७६ ।।
सेयं पापशरीरा हि हत्यायुतसमन्विता ।। ३५-७७ ।।
दातारं सर्वदानानां ब्रह्मण्यं हरिदैवतम् ।।
प्रजारंजनशीलं च हरिवासरसेविनम् ।। ३५-७८ ।।
परदारेषु निःस्नेहं विषये विगतस्पृहम् ।।
परार्थत्यक्तकामं च सदा मखनिषेविणम् ।। ३५-७९ ।।
सदैव दुष्टदमने वर्तमानं धरातले ।।
व्यसनैः सप्तभिर्घोरैरनाक्रांतं महीपतिम् ।। ३५-८० ।।
संनिरस्य दुराचारा वरयोग्या कथं भवेत् ।।
योऽस्याः पक्षेतु वर्तेत देवो वा दानवोऽपि वा ।। ३५-८१ ।।
तं चापि भस्मसात्कुर्यां क्षणेन सुरसत्तमाः ।।
मोहिन्या रक्षणे यस्तु प्रयत्नं कुरुते सुराः ।। ३५-८२ ।।
तस्य तज्जायते पापं यन्मोहिन्यां व्यवस्थितम् ।। ३५-८३ ।।
स एवमुक्त्वा नृपते द्विजेंद्रः संगृह्य पाणौ सलिलं च तीव्रम् ।।
क्रोधेन संवीक्ष्य विधिप्रसूतां चिक्षेप तन्मूर्घ्न्यनलप्रकाशम् ।। ३५-८४ ।।
निक्षिप्तमात्रे सलिले महीप सद्यः प्रजज्वाल च तच्छरीरम् ।।
संपश्यतां नाकनिवासिनां तु तृण्या यथा वह्निशिखावलीढा ।। ३५-८५ ।।
कोपं विभो संहर संहरेति यावद्गिरः खे मरुतां बभूवुः ।।
तावत्स वह्निर्द्विजवाक्यमृष्टो भस्मावशेषां प्रमदां चकार ।। ३५-८६ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणोत्तरभागे मोहिनी चरिते शापप्राप्तिर्नाम पञ्चत्रिंशोऽध्यायः ।। ३५ ।।