नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ५९
वसुरुवाच ।।
योऽसौ निरंजनो देवश्चित्स्वरूपी जनार्दनः ।।
ज्योतीरूपो महाभागे कृष्णस्तल्लक्षणं श्रृणु ।। ५९-१ ।।
गोलोके स विभुर्नित्यं ज्योतिरभ्यंतरे स्थितः ।।
एक एव परं ब्रह्म दृश्यादृष्यस्वरूपधृक् ।। ५९-२ ।।
तस्मिँल्लोके तु गावो हि गोपा गोप्यश्च मोहिनि ।।
वृन्दावनं पूर्वतश्च शतश्रृंगस्तथा सरित् ।। ५९-३ ।।
विरजा नाम वृक्षाश्च पक्षिणश्च पृथग्विधाः ।।
यावत्कालं तु प्रकृतिर्जागर्ति विधिनंदिनि ।। ५९-४ ।।
तावत्कालं तु गोलोके दृश्य एव विभुः स्थितः ।।
लये सुप्ता गवाद्यास्तु न जानंति विभुं परम् ।। ५९-५ ।।
ज्योतिःसमूहांतरतः कमनीयवपुर्द्धरः ।।
किशोरो जलदश्यामः पीतकौशांबरावृतः ।। ५९-६ ।।
द्विभुजो मुरलीहस्तः किरूटादिविभूषितः ।।
आस्ते कैवल्यनाथस्तु राधावक्षस्थलोज्ज्वलः ।। ५९-७ ।।
प्राणाधिकप्रियतमा सा राधाराधितो यया ।।
सुवर्णवर्णा देवी सा चिद्रूपा प्रकृतेः परा ।। ५९-८ ।।
तयोर्देहस्थयोर्नास्ति भेदो नित्यस्वरूपयोः ।।
धावल्यदुग्धयोर्यद्वत्पृथिवीगंधयोर्यथा ।। ५९-९ ।।
तत्कारणं कारणानां निर्द्देष्टुं नैव शक्यते ।।
वेदानिर्वचनीयं यत्तद्वक्तुं नैव शक्यते ।। ५९-१० ।।
ज्योतिरंतरतः प्रोक्तं यद्रूपं श्यामसुंदरम् ।।
शिवेन दृष्टं तद्रूपं कदाचिद्ध्यानगोचरम् ।। ५९-११ ।।
ततः प्रभृति जानंति गोलोकाख्यानमीप्सितम् ।।
नारदाद्या विधिसुते सनकाद्याश्च योगिनः ।। ५९-१२ ।।
श्रुतं ध्यायंति तं सर्वे न तैर्दृष्टं कदाचन ।।
साक्षाद्द्रष्टुं तु तपते शिवोऽद्यापि सनातनः ।। ५९-१३ ।।
नैव पश्यति तद्रूपं ध्यायति ध्यानगोचरम् ।।
कदाचित्क्रीडतोर्देवि राधामाधवयोर्वपुः ।। ५९-१४ ।।
द्विधाभूतमभूत्तत्र वामांगं तु चतुर्भुजम् ।।
समानरूपावयवं समानांबरभूषणम् ।। ५९-१५ ।।
तद्वद्राधास्वरूपं च द्विधारूपमभूत्सति ।।
ताभ्यां दृष्टं तत्स्वरूपं साक्षात्तावपि तत्समौ ।। ५९-१६ ।।
चतुर्भुजं तु यद्रूपं लक्ष्मीकांतं मनोहरम् ।।
तद्दृष्टं तु शिवाद्यैश्च भक्तवृन्दैरनेकशः ।। ५९-१७ ।।
सकृत्तु ब्रह्मणा दृष्टं देवि रूपं चतुर्भुजम् ।।
सृष्टिकार्यप्रमुग्धेन दर्शितं कृपया स्वयम् ।। ५९-१८ ।।
लक्ष्म्या सनात्कुमाराय वर्णितं विधिनंदिनि ।।
विष्वक्सेनाय तूद्दिष्टं स्वरूपं तत्त्वमूर्तये ।। ५९-१९ ।।
नारायणेन विधिजे ततो ध्यायंति सर्वशः ।।
धर्मपुत्रेण देवेशि नारदाय समीरितम् ।। ५९-२० ।।
गोलोकवर्णनं सर्वं राधाकृष्णमयं तथा ।।
या तु राधा विधिसुते देवी देववरार्चिता ।। ५९-२१ ।।
सा स्वयं शिवरूपाभूत्कौतुकेन वरानने ।।
तदृष्ट्वा सहसाश्चर्यं कृष्णो योगेश्वरेश्वरः ।। ५९-२२ ।।
मूलप्रकृतिरूपं तु दध्रे तत्समयोचितम् ।।
विपरीतं वपुर्धृत्वा वामदेवो मुदान्वितः ।। ५९-२३ ।।
ध्यायेदहर्निशं देवं दुर्गारूप धरं हरिम् ।।
या राधा सैव लक्ष्मीस्तु सावित्री च सरस्वती ।। ५९-२४ ।।
गंगा च ब्रह्मतनये नैव भेदोऽस्ति वस्तुतः ।।
पंचधा सा स्थिता विद्याकामधेनुस्वरूपिणी ।। ५९-२५ ।।
यः कृष्णो राधिकानाथः स लक्ष्मीशः प्रकीर्तितः ।।
स एव ब्रह्मरूपश्च धर्मो नारायणस्तथा ।। ५९-२६ ।।
एवं तु पंचधा रूपमास्थितो भगवानजः ।।
कार्यकारणरूपोऽसौ ध्यांयंति जगतीतले ।। ५९-२७ ।।
तेन वै प्रेमसंबद्धो विषयी यः शिवः स तु ।।
राधेशं राधिकारूपं स्वयं सच्चित्सुखात्मकम् ।। ५९-२८ ।।
देवतेजः समुद्भूता मूलप्रकृतिरीश्वरी ।।
कृष्णरूपा महाभागे दैत्यसंहारकारिणी ।। ५९-२९ ।।
सती दक्षसुता भूत्वा विषयेशं शिवं श्रिता ।।
भर्तुर्विनिंदनं श्रुत्वा सती त्यक्त्वा कलेवरम् ।। ५९-३० ।।
जज्ञे हिमवतः क्षेत्रे मेनायां पुनरेव च ।।
ततस्तप्त्वा तपो भद्रे शिवं प्राप शिवप्रदा ।। ५९-३१ ।।
वस्तुतः कृष्णराधासौ शिवमोहनतत्परा ।।
जगदंबास्वरूपा च यतो माया स्वयं विभुः ।। ५९-३२ ।।
अत एव ब्रह्मसुते स्कंदो गणपतिस्तथा ।।
स्वयं कृष्णो गणपतिः स्वयं स्कंदः शिवोऽभवत् ।। ५९-३३ ।।
शिवमेवं वदंत्येके राधारूपं समाश्रितम् ।।
कृष्णवक्षःस्थलस्थानं तयोर्भेदो न लक्ष्यते ।। ५९-३४ ।।
कृष्णो वा मूलप्रकृतिः शिवो वा राधिका स्वयम् ।।
एवं वा मिथुनं वापि न केनापीति निश्चितम् ।। ५९-३५ ।।
अनिर्देश्यं तु यद्वस्तु तन्निर्देष्टुं न च क्षमम् ।।
उपलक्षणमेतद्धि यन्निदेशनमैश्वरम् ।। ५९-३६ ।।
शास्त्रं वेदाश्च सुभगे वर्णयंति यदीश्वरम् ।।
तत्सर्वं प्राकृतं विद्धिनिर्देष्टुं शक्यमेव च ।। ५९-३७ ।।
अनिर्देश्यं तु यद्देवि तन्नेतीति निषिध्तयते ।।
निषेधशेषः स विभुः कीर्तितः शरणागतैः ।। ५९-३८ ।।
शास्त्रं नियामकं भद्रे सर्वेषां कर्मणां भवेत् ।।
कर्मी तु जीवः कथित ईश्वरांशो विभुः स्वयम् ।। ५९-३९ ।।
प्रकृतेस्तु परो नित्यो मायया मोहितः शुभे ।।
यस्तु साक्षी स्वयं पूर्णः सहानुशयिता स्थितः ।। ५९-४० ।।
न वेत्ति तं चानुशयी वेदानुशयिनं स तु ।।
शंखचक्रगदापद्मैरलंकृतभुजद्वयाः ।। ५९-४१ ।।
प्रपन्नास्ते तु विज्ञेयाः द्विविधा विधिनंदिनि ।।
आर्तदृप्तविभेदेन तत्रार्ता असहा मताः ।। ५९-४२ ।।
दृप्ता जन्मांतरसहा निर्भयाः सदसज्जनाः ।।
ये प्रपन्ना महालक्ष्म्यां सखिभावं समाश्रिताः ।। ५९-४३ ।।
तेषां मंत्रं प्रवक्ष्यामि प्रयांति विधिबोधितम् ।।
गोपीजनपदस्यांते वल्लभेति समुच्चरेत् ।। ५९-४४ ।।
चरणञ्च्छरणं पश्चात्प्रपद्ये पदमीरयेत् ।।
षोडशार्णो मंत्रराजः साक्षाल्लक्ष्म्या प्रकाशितः ।। ५९-४५ ।।
पूर्वं सनत्कुमाराय शंभवे तदनंतरम् ।।
सखिभावं समाश्रित्य गोपिकावृंदमध्यगम् ।। ५९-४६ ।।
आत्मानं चिंतयेद्भद्रे राधामाधवसंज्ञकम् ।।
गुरुष्वीश्वरभावेन वर्त्तेत प्रणतः सदा ।। ५९-४७ ।।
वैष्णवेषेु च सत्कृत्य तथा समतयान्यतः ।।
दिवानिशं चिंतनं च स्वामिनोः प्रेमबंधनात् ।।
कुर्यांत्पर्वस्वपि सदा यात्रापर्वमहोत्सवान् ।। ५९-४८ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणोत्तरभागे वसुमोहिनीसंवादे पुरुषोत्तममाहात्म्यं नाम एकोनषष्टितमोऽध्यायः ।। ५९ ।।