नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ३७
मोहिन्युवाच ।।
एकादशीसमं देवाः पावनं नापरं भवेत् ।।
यया पूता महापापा गच्छंति हरिमंदिरम् ।। ३७-१ ।।
तत्समीपे मम स्थानं युक्तं भाति विचार्यताम् ।।
देवा ऊचुः ।।
वेधो निशीथे देवानामुपकाराय मोहिनी ।। ३७-२ ।।
सूर्योदये सुराणां च हरिणा परिकल्पितः ।।
पारणं च त्रयोदश्यामुपवासविनाशनम् ।। ३७-३ ।।
महाद्वादशिका ह्यष्टौ याः स्मृता वैष्णवागमे ।।
तास्तु ह्येकादशीभिन्ना उपोष्यंते च वैष्णवैः ।। ३७-४ ।।
एकादशीव्रतं भिन्नं वैष्णवानां महात्मनाम् ।।
नित्यं पक्षद्वये प्रोक्तं विधिना त्रिदिनात्मके ।। ३७-५ ।।
सायं प्रातस्त्यजेद्भुक्तिं क्रमात्पूर्वापराह्णयोः ।।
एकादशी यदा भिन्ना उपोष्या हि परेऽहनि ।।
द्वादश्यां हि व्रतं कार्यं निरंबु समुपोषणम् ।। ३७-६ ।।
लंघने त्वसमर्थानां जलं शाकं फलं पयः ।।
नैवेद्यं वा हरेः प्रोक्तं स्वाहारात्पादसंमितम् ।। ३७-७ ।।
स्वाती सूर्योदये विद्धो त्यजंत्यकादशीं सति ।।
निष्कामा मध्यरात्रे च विद्धां मुंचन्ति याम्यया ।। ३७-८ ।।
सर्वेष्वपि तु लोकेषु विदिता दशमी तिथिः ।।
यमस्य तस्याः प्रांति तु स्थितिः कार्या त्वयानघे ।। ३७-९ ।।
एतेन देवकार्यं च सिद्धं भवति शोभने ।।
सूर्येन्दुचारा तिथ्यास्तु दशम्याः प्रांतगामिनी ।। ३७-१० ।।
भुवि तीर्थानि चैव त्वं स्वाघनाशाय संचर ।।
अरुणोदयमारभ्य यावत्सूर्योदयो भवेत् ।। ३७-११ ।।
तदंतस्त्वं व्रते प्राप्ता लभस्वैकादशीफलम् ।।
यः कश्चित्कुरुते विद्धं त्वया ह्येकादशीव्रतम् ।। ३७-१२ ।।
स तीपकारकस्तुभ्यं भविष्यति सुरप्रिये ।।
मुहूर्तद्वयमात्रं तु ज्ञेयं चात्रारुणोदयम् ।। ३७-१३ ।।
मूहूर्ताः पंचदश च स्मृता रात्रेर्दिनस्य च ।।
ज्ञेयास्ते ह्रस्वदीर्घत्वे त्रैराशिक विधानतः ।। ३७-१४ ।।
त्रयोदशान्मुहूर्तांत्तु रात्रैरूर्द्ध्वा समागता ।।
सब्ध्वोपवासिनां पुण्यं स्वस्था भव शुचिस्मिते ।। ३७-१५ ।।
यमसंस्थापनार्थाय वैकुण्ठध्वंसनाय च ।।
पाखण्डानां विवृद्ध्यर्थँ पापसंचनाय च ।। ३७-१६ ।।
दत्तं ते मोहिनि स्थानं प्रत्यूषसमयांकितम् ।। ३७-१७ ।।
विद्धं त्वयैकादशिकाव्रतं ये कुर्वंति कर्तार इह प्रयत्नात् ।।
तेषां भवेद्यत्सुकृतं शुभे फलं भुंक्ष्व प्रसन्ना भव भूसुरे त्वम् ।। ३७-१८ ।।
एवं प्रदिष्टा कमलासनाद्यैः सा मोहिनी हृष्टतरा बभूव ।।
मेने कृतार्थं निजजीवितं च स्वपापतीर्थाभिनिषेवणेन ।। ३७-१९ ।।
संसाधितं कार्यमिदं सुराणां भस्मावशेषं हि गतेऽपि देहे ।।
चैतन्यमात्रे पवनात्मकेऽस्मिन् संमार्जितो भूपकृतस्तु पंथाः ।। ३७-२० ।।
नीतं मया चात्मकृतं हि वाक्यं प्रहृष्टया वै यदुदाहृतं हि ।।
एवं विमृश्य क्षिप्तिपालदेवान्प्रणम्य हृष्टा च पुरोधसं स्वम् ।। ३७-२१ ।।
प्रांते स्थिता सूर्यविहीनसंज्ञे काले दशम्या जनमोहनाय ।।
कृच्छ्रांतरूपा च दिनं च भुंक्ते प्रकृष्टरूपा नरकाय नॄणाम् ।।। ३७-२२ ।।
प्रांतस्थितां तां रविजो निरीक्ष्य प्रहृष्टवक्त्रो वचनं जगाद ।।
त्वया प्रतिष्ठा मम चारुनेत्रे कृतात्र लोके पुनरेव सम्यक् ।।
विभोदितो रुक्मविभूषणस्य मत्तेभसंस्थः पटहः सुघोषः ।। ३७-२३ ।।
दृष्टे कार्ये जनः सर्वः प्रत्ययं कुरुते त्विति ।। ३७-२४ ।।
सूर्योदय स्पृशा ह्येषा दशमी गर्हिता सदा ।।
अस्पृष्टमुदयं नॄणां मोहनाय भविष्यति ।। ३७-२५ ।।
विहाय तां यत्प्रिययोगभुक्तिं पादस्थिता सापि ह्यदृष्यरूपा ।।
सत्यं हि ते नाम विशालनेत्रे यन्मोहिनीत्येव जनो ब्रवीति ।। ३७-२६ ।।
विमोहयित्वा हि जनं समस्तं पटे मदीये लिखितं करोषि ।।
इत्येवमुक्त्वा तनयो विवस्वतः प्रणम्य तां ब्रह्मसुतां प्रहृष्टः ।। ३७-२७ ।।
जगाम देवैः सह नाकलोकं करे गृहीत्वा लिपिलेखितारम् ।।
गतेषु देवेषु विमोहिनी सा ब्रह्माणमासाद्य सुरासुरेशम् ।। ३७-२८ ।।
विज्ञापयामास पितः पुरोधा ममायमत्युग्रतरश्च कोपात् ।।
दग्धं शरीरं मम लोकनाथ पुनः प्रपत्स्येऽथ तथा कुरुष्व ।। ३७-२९ ।।
विमोहितं चैव जगन्मयेदं प्रांते समास्थाय यमस्य तिथ्याः ।।
जितो हि राज्ञा शमनः पुराद्य कृतो जयी तात तव प्रभावात् ।। ३७-३० ।।
तव कृत्यमिदं तात यत्पुनर्देहधारिणी ।।
भूयामहं जगन्नाथ ब्रह्मणं सांत्ययस्व भोः ।। ३७-३१ ।।
तच्छ्रुत्वा मोहिनीवाक्यं ब्रह्मा लोकविधानकृत् ।।
ब्राह्मणं सांत्वयामास पुनरेव सुताकृते ।। ३७-३२ ।।
वसो तात निबोधेदं यद्ब्रवीमि हितावहम् ।।
तव चास्या महाभाग सर्वलोकहिताय च ।। ३७-३३ ।।
त्वयेयं मोहिनी कोपात्कृता भस्मावशेषिता ।।
पुनः शरीरं याचेत तदाज्ञां देहि मानद । ३७-३४ ।।
मत्पुत्री तव याज्येयं दुर्गतिं तात गच्छति ।।
त्वया मया च सपाल्या कृतकार्या तपस्विनी ।। ३७-३५ ।।
यदि त्वं शुद्धभावेन मां ज्ञापयसि मानद ।।
तातोऽहमस्या भूयोऽपि देहमुत्पादयाम्यहम् ।। ३७-३६ ।।
किंतु विष्णुदिनस्यैषा वैरिणी पापकारिणी ।।
यथा शुद्ध्येति विप्रेंद्र तथैवाशु विधीयताम् ।। ३७-३७ ।।
तच्छ्रुत्वा वचनं तस्य ब्रह्मणः स पुरोहितः ।।
याज्याया देहयोगार्थमादिदेश मुदान्वितः ।। ३७-३८ ।।
विप्रवाक्यं समाकर्ण्य ब्रह्मा लोकपितामहः ।।
कमंडलुजलेनौक्षन्मोहिन्या देहभस्म तत् ।। ३७-३९ ।।
समुक्षिते ब्रह्मणा लोककर्त्रा सा मोहिनी देहयुता बभूव ।।
प्रणम्य तातं च वसोः पुरोधसो जग्राह पादौ विनयेन नत्वा ।। ३७-४० ।।
ततो वसुर्याजक एव राज्ञो मुदान्वितो याज्यनितंबिनीं ताम् ।।
विमोहिनीं स्वामिसुतोंज्झितां च जगाद वाक्यं विदुतामवीराम् ।। ३७-४१ ।।
वसुरुवाच ।।
क्रोधस्त्यक्तो मया देवि ब्रह्मणो वचनादथ ।।
गतिं ते कारयिष्यामि तीर्थस्नानादिकर्मणा ।। ३७-४२ ।।
इत्युक्त्वा मोहिनीं विप्रो ब्रह्माणां जगतां पतिम् ।।
विससर्ज नमस्कृत्य मोहिनीपितरं मुदा ।। ३७-४३ ।।
मोहिन्या वसुना चैव प्रीत्या ब्रह्मा विसर्जितः ।।
जगाम लोकं तमसः परमव्यक्तवर्त्मना ।। ३७-४४ ।।
स वसुर्ब्राह्मणश्रेष्ठो रुक्मांगदपुरोहितः ।।
मोहिनीं समनुग्राह्यां मत्वा हृदि विचारयन् ।। ३७-४५ ।।
मुहूर्त्तं ध्यानमापन्नो बुबुधे कारणं गतेः ।। ३७-४६ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणोत्तरभागे मोहिनीचरिते सप्तत्रिंशोऽध्यायः ।। ३७ ।।