नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ६१
वसुरुवाच ।।
एवं तदा विधिसुते कृष्णं रामेण संगतम् ।।
सुभद्रां च महाभागाः संस्तुवंति मुदान्विताः ।। ६१-१ ।।
देवो ऊचुः ।।
जय जय लोकपाल जय पद्मनाभ भूधरणा ।।
जय जय चादिदेव बहुकारणा ।। ६१-२ ।।
जय जय वासुदेव जय सच्चरण सत्करण ।।
जय जय दिव्यमीन जयत्रिदशवर ।। ६१-३ ।।
जय जय जलधिशयन जय जय योगेश जय देवधरा ।।
जय जय विश्वमूर्ते जय चक्रधरा ।। ६१-४ ।।
जय जय भूतनाथ जय श्रीनिवास जय जय योगिवर ।।
जय जय सूर्यनेत्र जय देव वराह ।। ६१-५ ।।
जय जय कैटभारे जय जय वेदवर ।।
जय जय कूर्मरूप जय यज्ञवर ।। ६१-६ ।।
जय जय कमलनाभ जय शैलधर ।।
जय जय योगेश जय वेगधर ।। ६१-७ ।।
जय जय विश्वमूर्ते जय चक्रधर ।।
जय जय भूतनाथ जय धरणीधर ।। ६१-८ ।।
जय जय शेषशायिञ्जय पीतवास ।।
जय सोमकान्त जय योगवास जय जय ।। ६१-९ ।।
दहनचक्र जय धर्मवास जय जय ।।
गुणनिधान जय श्रीनिवास जय जय ।। ६१-१० ।।
गरुडासन जय सुखनिवास जय जय ।।
जय जय धर्मकांत जय जय मतिनिवास ।। ६१-११ ।।
जय जय गहनगेहनिवास ।।
जय जय योगिगम्य जय मखनिवास ।। ६१-१२ ।।
जय जय वेदवेद्य जय शांतिकर ।।
जय जय योकिचिंत्य जय पुष्टिकर ।। ६१-१३ ।।
जय जय ज्ञानमूर्ते जय कमलाकर ।।
जय जय भाववेद्य जय मुक्तिकर ।। ६१-१४ ।।
जय विमलदेह जय जय सत्त्वनिलय ।।
जय जय गुणसमूह जय जय यज्ञकर ।। ६१-१५ ।।
जय जय गुणविहीन जय जय मोक्षकर ।।
जय जय भूहिरण्य जय जय कांतियुत ।। ६१-१६ ।।
जय लोकशरण जय जय लक्ष्मीपते ।।
जय पंकजाक्ष जय जय सृष्टिकर ।। ६१-१७ ।।
जय योगयुत जयातसीकुसुमश्यामदेह ।।
जय जय समुद्राविष्टदेह जय लक्ष्मीपंकजभोगदेह ।। ६१-१८ ।।
जय जय भक्तिभावन लोकगेय ।।
जय लोककांत जय परमशांत ।। ६१-१९ ।।
जय जय परमसार जयचक्रधर ।।
जय भोगियुत जय नीलांबर ।। ६१-२० ।।
जय सांख्यनुत जय कलुषहर ।।
जय कृष्ण जगन्नाथ जय संकर्षणानुज ।। ६१-२१ ।।
जय जय पद्मपलाशाक्ष जय वांछितफलप्रद ।।
जय मालावृतोरस्क जय चक्रगदाधर ।। ६१-२२ ।।
जय पद्मालयाकांत जय विष्णो नमोऽस्तु ते ।।
एवं स्तुत्वा तदा देवाः शक्राद्या दृष्टमानसाः ।। ६१-२३ ।।
सिद्धचारणगंधर्वा ये चान्ये स्वर्गवासिनः ।।
दृष्ट्वा स्तुत्वा नमस्कृत्य तद्गतेनान्तरात्मना ।। ६१-२४ ।।
कृष्णं रामं सुभद्रां च यांति स्वं स्वं निवेशनम् ।।
कपिलाशतदानेन यत्फलं पुष्करे स्मृतम् ।। ६१-२५ ।।
तत्फलं कृष्णमालोक्य मंचस्थं सहलायुधम् ।।
कन्याशतप्रदानेन यत्फलं समुदाहृतम् ।। ६१-२६ ।।
तत्फलं कृष्णमालोक्य मंचस्थँ लभते नरः ।।
शतनिष्कसुवर्णेन भूमिदानेन यत्फलम् ।। ६१-२७ ।।
तत्फलं चान्नदानेन सर्वातिथ्येन यत्फलम् ।।
वृषोत्सर्गेण विधिवद् ग्रीष्मे तोयप्रदानतः ।। ६१-२८ ।।
तिलधेनुप्रदानेन गजाश्वरथदानतः ।।
चांद्रायणेन चीर्णेन तथा मासोपवासतः ।। ६१-२९ ।।
यत्फलं सर्वतीर्थेषु व्रतैर्दानैश्च यत्फलम् ।।
ससुभद्रौ रामकृष्णौ तल्लभेद्वीक्ष्यमंचगौ ।। ६१-३० ।।
तस्मान्नरोऽथवा नारी पश्येत्तं पुरुषोत्तमम् ।।
स्नानशेषेण कृष्णस्य तोयेन यदि मोहिनि ।। ६१-३१ ।।
वंध्या मृतप्रजा वापि दुर्भगाग्रहपीडिताः ।।
राक्षसाद्यैर्गुहीता वा तथा रोगैश्च संहताः ।। ६१-३२ ।।
सद्यस्ताः शुद्धिमायांति विधिना ह्यभिषेचिताः ।।
प्राप्नुंवितीप्सितान्कामान्यान्यान्वांछंति सुप्रभे ।। ६१-३३ ।।
पुण्यानि यानि तोयानि संत्यन्यानि धरातले ।।
तानि स्नातावशेषस्य कलां नार्हंति षोडशीम् ।। ६१-३४ ।।
तस्मात्स्नानावशेषेण जलेन जलशायिनः ।।
अभ्युक्षेत्सर्वगात्राणि सर्वकामप्रदेन च ।। ६१-३५ ।।
स्नातं पश्यंति ये कृष्णं व्रजंतं दक्षिणामुखम् ।।
ब्रह्महत्यादिभिः पापेर्मुच्यंते ते न संशयः ।। ६१-३६ ।।
शास्त्रेषु यत्कलं प्रोक्तं त्रिः प्रदक्षिणया भुवः ।।
दृष्ट्वा नरो लभेत्कृष्णं तत्फल दक्षिणामुखम् ।। ६१-३७ ।।
तीर्थयात्राफलं यत्तु पृथिव्यां समुदाहतम् ।।
दृष्ट्वा यांतं लभेत्कृष्णं तत्फलं दक्षिणामुखम् ।। ६१-३८ ।।
गंगाद्वारे च कुब्जाम्ने कुरुक्षेत्रेऽर्कपर्वणि ।।
पुष्करादिषु चान्येषु यत्फलं स्नानतः स्मृतम् ।। ६१-३९ ।।
यत्फलं दक्षिणास्यं तु कृष्णं यांतं निरीक्ष्य च ।।
अत किं बहुनोक्तेन यत्फलं पुण्यकर्मणः ।। ६१-४० ।।
वेदशास्त्रपुराणेषु भारते संहितादिषु ।।
तत्फलं वीक्ष्य दक्षास्यौ सुभद्रौ बलकेशवौ ।। ६१-४१ ।।
गुंडिचामंडपं यांतं ये पश्यंति रथे स्थितम् ।।
सभद्रं सबलं कृष्णं ते यांति भवनं हरेः ।। ६१-४२ ।।
गुंडिचायानसमये फाल्गुन्यां विषुवे तथा ।।
सकृद्यात्रां नरः कृत्वा विष्णुलोकं प्रगच्छति ।। ६१-४३ ।।
यावतीः कुरुते मर्त्त्यो यात्राः श्रीपुरुषोत्तमे ।।
तावत्कल्पं विष्णुलोके वसेदिति विनिश्चयः ।। ६१-४४ ।।
यात्रा द्वादश संपूर्णा यदा स्युर्विधिनंदिनि ।।
तदा प्रतिष्ठां कुर्वीत विधिना पापनाशिनि ।। ६१-४५ ।।
ज्येष्ठमासि सिते पक्षे ह्येकादश्यां समाहितः ।।
गत्वा जलाशयं पुण्यमाचम्य प्रयतः शुचिः ।। ६१-४६ ।।
आवाह्य सर्वतीर्थानि ध्यात्वा नारायणं तथा ।।
ततः स्नानं प्रकुर्वीत विधिबोधितवर्त्मना ।। ६१-४७ ।।
स्नात्वा सम्यक्ततो देवानृषींश्चापि पितॄन्स्वकान् ।।
संतर्पयेत्तथान्यांश्च नामगोत्रोक्तिपूर्वकम् ।। ६१-४८ ।।
उत्तीर्य वाससी धौते निर्मले परिधाय च ।।
उपस्पृश्य विधानेन तथोपकस्थाय भास्करम् ।। ६१-४९ ।।
वेदमातरमावर्त्य पुण्यामष्टोत्तरं शतम् ।।
सौरमन्त्रांस्तथा चान्यांस्त्रिः परीत्य नमेद्रविम् ।। ६१-५० ।।
वेदोक्तं त्रिषु वर्णेषु स्नानं जप्यमुदाहृतम् ।। ६१-५१ ।।
स्त्रीशूद्रयोर्वरारोहे वेदोक्तविधिवर्जितम् ।।
ततो व्रजेन्मंदिरस्थं भक्त्या श्रीपुरुषोत्तमम् ।। ६१-५२ ।।
प्रक्षाल्य हस्तौ पादौ च उपस्पृश्य यथाविधि ।।
घृतेन स्नापयेद्देवं क्षीरेण तदनंतरम् ।। ६१-५३ ।।
मधुगंधोदकेनापि तीर्थचंदनवारिणा ।।
ततो वस्त्रयुगं श्रेष्ठं भक्त्या तं परिधापयेत् ।। ६१-५४ ।।
चंदनागुरुकर्पूरैः कुंकुमेन विलेपयेत् ।।
पूजयेत्परया भक्त्या पद्मैश्च पुरषोत्तमम् ।। ६१-५५ ।।
संपूज्यैवं जगन्नाथं भुक्तिमुक्तिप्रदं हरिम् ।।
धूपं चागुरुसंयुक्तं देहे देवस्य चाग्रतः ।। ६१-५६ ।।
गुग्गुलं च सुनिष्पूतं दहेदूघृतसमन्वितम् ।।
दीपं प्रज्वालयेद्भक्त्या यथाशक्ति घृतेन वै ।। ६१-५७ ।।
अन्याँश्च दीपकान्दद्याद्द्वादर्शैव समाहितः ।।
गोघृतेन तु देवेशि तिलतैलेन वा पुनः ।। ६१-५८ ।।
नैवेद्यं पायसा पूपशष्कुलीवेटकानि च ।।
मोदकं फाणिकं चान्यत्फलानि च निवेदयेत् ।। ६१-५९ ।।
एवं पंचोपचारेण संपूज्य पुरुषोत्तमम् ।।
ॐ नमः पुरुषोत्तमायेति जपेदष्टोत्तरं शतम् ।। ६१-६० ।।
ततः प्रसादयेद्देवं दंडवत्प्रणिपत्य चत ।।
ततोऽचर्येद्गुरुं भक्त्या पुष्पवस्त्रानुलेपनैः ।। ६१-६१ ।।
नानयोरंतरं यस्माद्विद्यते विधिर्नंदिनि ।।
देवस्योपरि कुर्वीत मंडपं सुसमाहितः ।। ६१-६२ ।।
नानापुष्पैः सुविशदं विचित्रं मंडलं पुरः ।।
कृत्वावधारणं पश्चाज्जागरं कारयेन्निशि ।। ६२-६३ ।।
कथां च वासुदेवस्य गीतिकां चापि कारयेत् ।।
ध्यायन्पठन्स्तुवन्देवं प्रणयेद्रजनीं बुधः ।। ६१-६४ ।।
ततः प्रभाते विमले द्वादश्यां द्वादशैव तु ।।
निमंत्रयेद्व्रतस्नातान्ब्रह्मणान्वेदपारगान् ।। ६१-६५ ।।
इतिहासपुराणज्ञाञ्छो त्रियान्संयतेंद्रियान् ।।
स्नात्वा सम्यग्विधानेन धौतवासा जितेंद्रियः ।। ६१-६६ ।।
स्नापयेत्पूर्ववद्भक्त्या तत्रस्थं पुरुषोत्तमम् ।।
गंधैः पुष्पैः स्तूपहारैर्नैवेर्द्यैदैर्पिकैस्तथा ।। ६१-६७ ।।
उपचारैर्बहुविधैः प्रणिपातैः प्रदक्षिणैः ।।
जाप्यस्तुतिनमस्कारैर्गीतवाद्यैर्मनोहरैः ।। ६१-६८ ।।
संपूज्यैवं जगन्नाथं ब्राह्मणान्पूजयेत्ततः ।।
द्वादशैव तु गास्तेभ्यो दत्त्वा कनकमेव च ।। ६१-६९ ।।
छत्रोपानद्युगं चार्प्य कांस्यपात्रं च भक्तितः ।।
ततस्तान्भोजयेद्विप्रान्भोज्यंम पायसपूर्वकम् ।। ६१-७० ।।
पक्वान्नं भक्ष्यभोज्यं च सगुडं शर्करान्वितम् ।।
ततो भुक्त्वा सुसंतृप्तान्ब्राह्मणान्सुस्थमानसान् ।। ६१-७१ ।।
द्वादशैवोदकुंभांश्च ग्राहयेत्तान्समोदकान् ।।
दक्षिणां च यथाशक्ति विष्णुतुल्यं विरिंचिजे ।। ६१-७२ ।।
सुवर्णवस्त्रगोधान्यैर्द्रव्यैश्चन्यैर्वरैर्बुधः ।।
संपूज्य तान्नमस्कृत्य इमं मंत्रमुदीरयेत् ।। ६१-७३ ।।
सर्वव्यीपी जगन्नाथः शंखचक्रगदाधरः ।।
अनादिनिधनो देवः प्रीयतां पुरुषोत्तमः ।। ६१-७४ ।।
इत्युच्चार्य ततो विप्रांस्त्रिः परिक्रम्य सादरम् ।।
प्रणम्य शिरसा भक्त्या साचार्यांस्तान्विसर्जयेत् ।। ६१-७५ ।।
ततस्तान्ब्राह्मणान्भक्त्या चासीमांतमनुव्रजेत् ।।
अनुव्रज्य तु तान्विप्रान्नमस्कृत्य निवर्त्य च ।। ६१-७६ ।।
बांधवैः स्वजनैर्युक्तस्ततो भुंजीतवाग्यतः ।।
एवं कृत्वा नरः सम्यङ् नारी वा लभते फलम् ।। ६१-७७ ।।
अश्वमेधसहस्रस्य राजसूयशतस्य च ।।
अतीतं शतमुद्धृत्य पुरुषाणां नरोत्तमः ।। ६१-७८ ।।
भविष्यच्च शतं देवि दिव्यरूपधरोऽव्ययः ।।
सर्वलक्षणसंपन्नः सर्वालंकारभूषितः ।। ६१-७९ ।।
सर्वकामसमृद्धात्मा गुणरूपवयोऽन्वितः ।।
स्तूयमानोऽथ गंधर्वैरप्सरोभिः समंततः ।। ६१-८० ।।
विमानेनार्कवर्णेन कामगेन स्थिरेण च ।।
पताकाध्वजयुक्तेन शतसूर्यप्रभेण च ।। ६१-८१ ।।
उद्योतयन्दिशः सर्वा आकाशे विगतक्लमः ।।
युवा महाबलो धीमान्विष्णुलोकं स गच्छति ।। ६१-८२ ।।
तत्र कल्पशतं यावद्भुङ्कते भोगान्यथेप्सितान् ।।
स्तुतो मुनिवरैर्देवि तिष्ठेश्च विगतज्वरः ।। ६१-८३ ।।
यथा देवो जगन्नाथः शंखचक्रगदाधरः ।।
तथाऽसौ मुदितो देवि धृत्वा रूपं चतुर्भुजम् ।। ६१-८४ ।।
भुक्त्वा तत्र वरान्भोगान्क्रीडित्वा सुचिरं सति ।।
तदंते ब्रह्मसदनमायात्यखिलकामदम् ।। ६१-८५ ।।
सिद्धविद्याधरैश्चापि शोभितं सुरकिन्नरैः ।।
कालं नवतिकल्पं तु तत्र भुक्त्वा सुखं नरः ।। ६१-८६ ।।
रुद्रलोकं समायाति मुखदं सेवितं सुरैः ।।
सिद्धविद्याधरै र्यक्षैर्भूषितं दैत्यदानवैः ।। ६१-८७ ।।
अशीतिकल्पकालं तु तत्र भुक्त्वा सुखं नरः ।।
तदंते याति गोलोकं सर्वभोगसमन्वितम् ।। ६१-८८ ।।
सुरसिद्धाप्सरोभिश्च शोभितं सुमनोहरम् ।।
तत्र सप्ततिकल्पं तु भुक्त्वा भोगानभीप्सितान् ।। ६१-८९ ।।
पश्चादायाति वै लोकं प्राजापत्यमनुत्तमम् ।।
षष्टिकल्पं सुखं तत्र भुक्त्वा नानाविधं मुदा ।। ६१-९० ।।
तदंते शक्रभवनं नानाश्चर्यं समाव्रजेत् ।।
आगत्य तत्र पंचाशत्कल्पं भुक्त्वा सुखं नरः ।। ६१-९१ ।।
प्रपद्यतेऽमरगृहान्विमानैः समलङ्कृतान् ।।
चत्वारिंशत्कत्ल्पकालं भोगान्भुक्त्वा सुदुर्लभान् ।। ६१-९२ ।।
नाक्षत्रं लोकमायाति नानासौख्य समन्वितम् ।।
तत्र भुक्त्वा वरान्भोगांस्त्रिंशत्कल्पं यथेप्सितान् ।। ६१-९३ ।।
तस्माद्गच्छति तं लोकं शशांकस्य विरिंचिजे ।।
यत्र तिष्ठति सोमोऽसौ सर्वदेवैरलंकृतः ।। ६१-९४ ।।
तत्र विंशतिकल्पं तु भुक्त्वा भोगं सुदुर्लभम् ।।
आदित्यस्य ततो लोकमायाति सुरपूजितम् ।। ६१-९५ ।।
तत्र भुक्त्वा शुभान्भोगन्दशकल्पं सुनिर्वृतः ।।
तस्मादायाति भवनं गंधर्वाणां सुदुर्लभम् ।। ६१-९६ ।।
तत्र भोगान्समस्तांश्च कल्पमेकं यथासुखम् ।।
भुक्त्वा चायाति मेदिन्यां राजा भवति धार्मिकः ।। ६१-९७ ।।
चक्रवर्ती महावीर्यो गुणैः सर्वैरलंकृतः ।।
कृत्वा राज्यं तु धर्मेण यज्ञैरिष्ट्वा सदक्षिणैः ।। ६१-९८ ।।
तदंते योगिनां लोकं गत्वा मोक्षप्रदं शिवम् ।।
तत्र भुक्त्वा वरान्भोगान्यावदाभूतसंप्लवम् ।। ६१-९९ ।।
तस्मात्पुनरिहायातो जायते योगिनां कुले ।। ६१-१०० ।।
प्रवरे वैष्णवे भद्रे दुर्लभे साधुसंमते ।।
चतुर्वेदी विप्रवरो ब्रह्मयज्ञपरः सति ।। ६१-१०१ ।।
वैष्णवं योगमासाद्य कैवल्यं मोक्षमाप्नुयात् ।।
एवं यात्राफलं तुभ्यं प्रोक्तं श्रीपुरुषोत्तमे ।। ६१-१०२ ।।
भुक्तिमुक्तिप्रदं नॄणां किमन्यच्छ्रोतुमिच्छसि ।। ६१-१०३ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणोत्तरभागे मोहिनीवसुसंवादे पुरुषोत्तमक्षेत्रमाहात्म्ये पुरुषोत्तमक्षेत्रयात्रा फलवर्णनं
नामैकषष्टितमोऽध्यायः ।। ६१ ।।