नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ५१
वसुरुवाच ।।
अथान्यते प्रवक्ष्यामि गंगामाहात्म्यमुत्तमम् ।।
वाराणसीस्थितं भद्रे भुक्तिमुक्तिफलप्रदम् ।। ५१-१ ।।
अविमुक्ते कृतं यत्तु तदेवाक्षयतां व्रजेत् ।।
अविमुक्तगतः कश्चिन्नरकं नैति किल्बिषी ।। ५१-२ ।।
अविमुक्तकृतं यत्तु पापं वज्रं भवेच्छुभे ।।
त्रैलोक्ये यानि तीर्थानि मोक्षदानि च कृत्स्नशः ।। ५१-३ ।।
सेवंते सततं गंगां काश्यामुत्तरवाहिनीम् ।।
दशाश्वमेधे यः स्नात्वा दृष्ट्वा विश्वेश्वरं शिवम् ।। ५१-४ ।।
सद्यो निष्पातको भूत्वा मुच्यते भवबंधनात् ।।
गंगा हि सर्वतः पुण्या ब्रह्महत्यापहारिणी ।। ५१-५ ।।
वाराणस्या विशेषेण यत्र चोत्तरवाहिनी ।।
वरणायास्तथास्याश्च जाह्नव्याः संगमे नरः ।। ५१-६ ।।
स्नानमात्रेण सर्वेभ्यः पातकेभ्यः प्रमुच्यते ।।
काश्यामुत्तरवाहिन्यां गंगायां कार्तिके तथा ।। ५१-७ ।।
स्नात्वा माघे च मुच्यंते महापापादिपातकैः ।।
सर्वलोकेषु तीर्थानि यानि ख्यातानि तानि च ।। ५१-८ ।।
सर्वाण्येतानि सुभगे काश्यामायांति जाह्नवीम् ।।
नित्यं पर्वसु सर्वेषु पुण्यैश्चायतनैः सह ।। ५१-९ ।।
उत्तराभिमुखीं गंगां काश्यामायांति चान्वहम् ।।
महापातकदोषादिदुष्टानां स्पर्शनोद्भवम् ।। ५१-१० ।।
व्यपोहितुं स्वपापं च जंतुपापविमुक्तये ।।
जन्मांतरशतेनापि सत्कर्मनिरतस्य च ।। ५१-११ ।।
अन्यत्र सुधिया भद्रे मोक्षो लभ्येत वा न वा ।।
एकेन जन्मना त्वत्र गंगायां मरणेन च ।। ५१-१२ ।।
मोक्षस्तु लभ्यते काश्यां नरेणावलितात्मना ।।
ख्यातो धर्मनदो नाम ह्रदस्तत्रैव सुंदरि ।। ५१-१३ ।।
धर्म एव स्वरूपेण महापातकनाशनः ।।
धूली च धूतपापा सा सर्वतीर्थमयी शुभा ।। ५१-१४ ।।
हरेन्महापापसंघान्कूलजानिव पादपान् ।।
किरणा धूतपापा च पुण्यतोया सरस्वती ।। ५१-१५ ।।
गंगा च यमुना चैव पंच नद्यः प्रकीर्तिताः ।।
अतः पञ्चनदं नाम तीर्थं त्रैलोक्यविश्रुतम् ।। ५१-१६ ।।
तत्राप्लुतो न गृह्णीयाद्देहितां पांचभौतिकीम् ।।
अस्मिन्पंचनदीनां तु संगमेऽघौघभेदने ।। ५१-१७ ।।
स्नानमात्रान्नरो याति भित्वा ब्रह्मांडमंडपम् ।।
प्रयागे माघमासे तु सम्यक् स्नानस्य यत्फलम् ।। ५१-१८ ।।
तत्फलं स्याद्दिनैकेन काश्यां पंचनदे ध्रुवम् ।।
स्नात्वा पंचनदे तीर्थे कृत्वा च पितृतर्पणम् ।। ५१-१९ ।।
विष्णुं माधवमभ्यर्च्य न भूयो जन्मभाग्भवेत् ।।
यावत्संख्यास्तिला दत्ताः पितृभ्यो जलतर्पणे ।। ५१-२० ।।
पुण्ये पञ्चनदे तीर्थे तृप्तिः स्यात्तावदाब्दिकी ।।
श्रद्धया यैः कृतं श्राद्धं तीर्थे पञ्चनदे शुभे ।। ५१-२१ ।।
तेषां पितामहा मुक्तानानायोनिगता अपि ।।
यमलोके पितृगणैर्गार्थयं परिगीयते ।। ५१-२२ ।।
महिमानं पांचनदं दृष्ट्वा श्राद्धविधानतः ।।
अस्माकमपि वंश्योऽत्र कश्चिच्छ्राद्धं करिष्यति ।। ५१-२३ ।।
काश्यां पञ्चनदं प्राप्य येन मुच्यामहे वयम् ।।
तत्र पञ्चनदे तीर्थे यत्किंचिद्दीयते वसु ।। ५१-२४ ।।
कल्पक्षयेऽपि न भवेत्तस्य पुण्यस्य संक्षयः ।।
वंध्यापि वर्षपर्यंतं स्नात्वा पञ्चनदे ह्रदे ।। ५१-२५ ।।
समर्च्य मंगलां गौरीं पुत्रं जनयति ध्रुवम् ।।
जलैः पांचनदैः पुण्यैर्वाससा परिशोधितैः ।। ५१-२६ ।।
महाफलमवाप्नोति स्नापयित्वेह दिक्श्रुताम् ।।
पञ्चामृतानां कलशैरष्टोत्तरशतोन्मितैः ।। ५१-२७ ।।
तुलितोऽधिकतां प्राप्तो बिंदुः पांचनदस्तु सः ।।
पंचकूर्चेन पीतेन यात्र शुद्धिरुदाहृता ।। ५१-२८ ।।
सा शुद्धिः श्रद्धया प्राश्य बिन्दुं पञ्चनदांभसाम् ।।
भवेदथ ह्रदस्नानाद्राजसूयाश्वमेधयोः ।। ५१-२९ ।।
यत्फलं तच्छतगुणं स्मृतं पञ्चनदांबुना ।।
राजसूयाश्वमेधौ च भवेतां स्वर्गसाधने ।। ५१-३० ।।
आब्रह्मपट्टिकाद्वंद्वान्मुक्तिः पञ्चनदांबुभिः ।।
स्वर्गनद्यभिषेकोऽपि न तथा संमतः सताम् ।। ५१-३१ ।।
अभिषेकः पांचनदो यथानन्यो वरप्रदः ।।
शतं समास्तपस्तप्त्वा कृते यत्प्राप्यते फलम् ।। ५१-३२ ।।
तत्कार्तिके पञ्चन्दे सकृत्स्नानेन लभ्यते ।।
इष्टापूर्तेषु धर्मेषु यावज्जन्मकृतेषु यत् ।। ५१-३३ ।।
अन्यत्र स्यात्फलं तस्याधिकं पञ्चनदांबुभिः ।।
न धूतपापसदृशं तीर्थं क्वापि महीतले ।। ५१-३४ ।।
यदेकस्नानतो नश्येदघं जन्मत्रयार्जितम् ।।
कृते धर्मंनदं नाम त्रेतायां धूतपातकम् ।। ५१-३५ ।।
द्वापरे बिंदुतीर्थँ च कलौ पञ्चनदं स्मृतम् ।।
बिंदुतीर्थे नरो दत्वा कांचनं कृष्णकलोन्मितम् ।। ५१-३६ ।।
न दरिद्रो भवेत्क्वापि न सुखेन वियुज्यते ।।
गोभूतिलहिरण्याश्ववासोन्नस्थानभूषणम् ।। ५१-३७ ।।
यत्किंचिद्बिंदुतीर्थेऽत्र दत्वाक्षयमवाप्नुयात् ।।
एकामप्याहुतिं कृत्वा समिद्धेऽग्नौ विधानतः ।। ५१-३८ ।।
पुण्ये धर्मनदीतीर्थे कोटिहोमफलं लभेत् ।।
न पंचनदतीर्थस्य महिमानमनंतकम् ।।। ५१-३९ ।।
कोऽपि वर्णयितुं शक्तश्चतुर्वर्गशुभौकसः ।।
इति ते कथितं भद्रे काशीमाहात्म्यमुत्तमम् ।। ५१-४० ।।
सुखदं मोक्षदं नॄणां महापातकनाशनम् ।।
ब्रह्मघ्नो मधुपः स्वर्णस्तेयी च गुरुतल्पगः ।। ५१-४१ ।।
महापातकयुक्तोऽपि संयुक्तोऽप्युपपातकैः ।।
अविमुक्तस्य माहात्म्यश्रवणाच्छुद्धिमाप्नुयात् ।। ५१-४२ ।।
ब्राह्मणो वेदविद्वान्स्यात्क्षत्त्रियो विजयी रणे ।।
वैश्यो धनपतिः शूद्रो विष्णुभक्तसमागमी ।। ५१-४३ ।।
श्रवणादस्य सुभगे भूयात्पठनतोऽपि वा ।।
सर्वयज्ञेषु यत्पुण्यं सर्वतीर्थेषु यत्फलम् ।। ५१-४४ ।।
तत्सर्वं समवाप्नोति पठनाच्छ्रवणादपि ।।
विद्यार्थी लभते विद्यां धनार्थी लभते धनम् ।। ५१-४५ ।।
भार्यार्थी लभते भार्यां सुतार्थी पुत्रमाप्नुयात् ।।
अविमुक्तस्य माहात्म्यं मया ते परिकीर्तितम् ।। ५१-४६ ।।
विष्णुभक्ताय दातव्यं शिवभक्तिरताय च ।।
जगज्जननिभक्ताय सूर्यहेरंबसेविने ।। ५१-४७ ।।
गुरुशुश्रूषवे दत्वा तीर्थास्नानफलं लभेत् ।।
शठाय निंदकायापि गोविप्रसुरविद्विषे ।।
गुरुद्रुहेऽसूयकाय दत्वा मृत्युमवाप्नुयात् ।। ५१-४८ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणोत्तरभागे वसुमोहिनीसंवादे काशीमाहात्म्ये एकपञ्चाशत्तमोऽध्यायः ।। ५१ ।।