महाभारतम्-08-कर्णपर्व-015

विकिस्रोतः तः
← कर्णपर्व-014 महाभारतम्
अष्टमपर्व
महाभारतम्-08-कर्णपर्व-015
वेदव्यासः
कर्णपर्व-016 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101

कर्णनकुलयोर्युद्धम्।। 1 ।। कर्णेन नकुलस्य पराभावनपूर्वकं सोपहासमधिक्षेपः।। 2 ।।

सञ्जय उवाच। 8-15-1x
नकुलं रभसं युद्धे द्रावयन्तं वरूथिनीम्।
कर्णो वैकर्तनो राजन्वारयामास वै रुषा।।
8-15-1a
8-15-1b
नकुलस्तु ततः कर्णं प्रहसन्निदमब्रवीत्।।
चिरस्य बत दृष्टोऽहं दैवतैः सौम्यचक्षुषा।
8-15-2a
8-15-2b
यस्य मे त्वं रणे पाप चक्षुर्विषयमागतः।।
त्वं हि मूलमनर्थानां वैरस्य कलहस्य च।
8-15-3a
8-15-3b
त्वद्दोषात्कुरवः क्षीणाः समासाद्य परस्परम्।
त्वामद्य समरे हत्वा कृतकृत्योऽस्मि विज्वरः।।
8-15-4a
8-15-4b
एवमुक्तः प्रत्युवाच नकुलं सूतनन्दनः।
सदृशं राजपुत्रस्य धन्विनश्च विशेषतः।।
8-15-5a
8-15-5b
प्रहरस्व च मे वीर पश्यामस्तव पौरुषम्।
कर्म कृत्वा रमे शूर ततः कत्थितुमर्हसि।।
8-15-6a
8-15-6b
अनुक्त्वा समरे तात शूरा युध्यन्ति शक्तितः।
प्रयुध्यस्व मया शक्त्या हनिष्ये दर्पमेव ते।।
8-15-7a
8-15-7b
इत्युक्त्वा प्राहरत्तूर्णं पाण्डुपुत्राय सूतजः।
विव्याध चैनं समरे त्रिसप्तत्या शिलीमुखैः।।
8-15-8a
8-15-8b
नकुलस्तु ततो विद्वः सूतपुत्रेण भारत।
अशीत्याऽऽशीविषप्रख्यैः सूतपुत्रमविध्यत।।
8-15-9a
8-15-9b
तस्य कर्णो धनुश्छित्त्वा स्वर्णपुङ्खैः शिलाशितैः।
त्रिंशता परमेष्वासः शरैः पाण्डवमर्दयत्।।
8-15-10a
8-15-10b
ते तस्य कवचं भित्त्वा पपुः शोणितमाहवे।
आशीविषा यथा नागा भित्त्वा गां सलिलं पपुः।।
8-15-11a
8-15-11b
अथान्यद्वनुरादाय हेमपृष्ठं दुरासदम्।
कर्णं विव्याध सप्तत्या सारथिञ्च त्रिभिः शरैः।।
8-15-12a
8-15-12b
ततः क्रुद्धो महाराज नकुलः परवीहा।
क्षुरप्रेण सुतीक्ष्णेन कर्णस्य धनुराच्छिनत्।।
8-15-13a
8-15-13b
अथैनं छिन्नधन्वानं सायकानां शतैस्त्रिभिः।
आजघ्ने प्रहसन्वीरः सर्वलोकमहारथम्।।
8-15-14a
8-15-14b
कर्णमभ्यर्दितं दृष्ट्वा पाण्डुपुत्रेण मारिष।
विस्मयं परमं जग्मुर्ऋषयः सह दैवतैः।।
8-15-15a
8-15-15b
अथान्यद्वनुरादाय कर्णो वैकर्तनस्तदा।
नकुलं पञ्छभिर्बाणैर्जत्रुदेशे समार्पयत्।।
8-15-16a
8-15-16b
उरस्थैरथ तैर्बाणैर्माद्रीपुत्रो व्यरोचत।
स्वरश्मिभिरिवादित्यो भुवने विसृजन्प्रभाम्।।
8-15-17a
8-15-17b
नकुलस्तु ततः कर्णं विद्व्वा सप्तभिराशुगैः।
अथास्य धनुषः कोटिं पुनश्चिच्छेद मारिष।।
8-15-18a
8-15-18b
सोऽन्यत्कार्मुकमादाय समरे वेगवत्तरम्।
नकुलस्य ततो बैणैः समन्ताच्छादयद्दिशः।।
8-15-19a
8-15-19b
सञ्छाद्यमानः सहसा कर्णचाप्युतैः सरैः।
चिच्छेद स शरांस्तूर्णं शरैरेव महारथः।।
8-15-20a
8-15-20b
ततो बाणमयं जालं विततं व्योम्न्यदृश्यत।
खद्योतानामिव व्रातैः सम्पतद्भिर्यथा नभः।।
8-15-21a
8-15-21b
तैर्विमुक्तैः शरशतैश्छादितं गगनं तदा।
शलभानां यथा व्रातैस्तद्वदासीद्विशाम्पते।।
8-15-22a
8-15-22b
ते शरा हेमविकृताः सम्पन्तौ मुहुर्मुहुः।
श्रेणीकृता व्यकाशान्त क्रौञ्चाः श्रेणीकृता इव।।
8-15-23a
8-15-23b
बाणजालवृते व्योम्नि च्छादिते च दिवाकरे।
न स्म सम्पतते भूतं किञ्चिदप्यन्तरिक्षगम्।।
8-15-24a
8-15-24b
निरुद्वे तत्र मार्गे च शरसङ्घैः समन्ततः।
व्यरोचेतां महात्मानौ कालसूर्याविवोदितौ।।
8-15-25a
8-15-25b
कर्णचापच्युतैर्बाणैर्वध्यमानास्तु सोमकाः।
अवालीयन्त राजेन्द्र वेदनार्ता भूशार्दिताः।।
8-15-26a
8-15-26b
नकुलस्य तथा बाणैर्हन्यमाना चमूस्तव।
व्यशीर्यत दिशो राजन्वातनुन्ना इवाम्बुदाः।।
8-15-27a
8-15-27b
ते सेने हन्यमाने तु ताभ्यां दिव्यैर्महाशरैः।
शरपातमपाक्रम्य तस्थतुः प्रेक्षिके तदा।।
8-15-28a
8-15-28b
प्रोत्सारितजने तस्मिन्कर्णपाण्डवयोः शरैः।
अविध्येतां महात्मानावन्योन्यं शरवृष्टिभिः।।
8-15-29a
8-15-29b
विदर्शयन्तौ दिव्यानि शस्त्राणि रणमूर्धनि।
छादयन्तौ च सहसा परस्परवधैषिणौ।।
8-15-30a
8-15-30b
नकुलेन शरा मुक्ता कङ्कबर्हिणवाससः।
सूतपुत्रमवच्छाद्य व्यतिष्ठन्त यथाऽम्बरे।।
8-15-31a
8-15-31b
तथैव सूतपुत्रेण प्रेषिताः परमाहवे।
पाण्डुपुत्रमवच्छाद्य व्यतिष्ठन्ताम्बरे शराः।।
8-15-32a
8-15-32b
शरवेश्मप्रविष्टौ तौ ददृशाते न कैश्चन।
सूर्याचन्द्रमसौ राजञ्छाद्यमानौ घनैरिव।।
8-15-33a
8-15-33b
ततः क्रुद्धो रणे कर्णः कृत्वा घोरतरं वपुः।
पाण्डवं छादयामास समन्ताच्छरवृष्टिभिः।।
8-15-34a
8-15-34b
सोऽतिच्छन्नो महाराज सूतपुत्रेण पाण्डवः।
न चकार व्यथां राजन्भास्करो जलदैर्यथा।।
8-15-35a
8-15-35b
ततः प्रहस्याधिरथिः शरजालानि मारिष।
प्रेषयामास समरे शतशोऽथ सहस्रशः।।
8-15-36a
8-15-36b
एकच्छायमभूत्सर्वं तस्य बाणैर्महात्मनः।।
अभ्रच्छायेव सञ्जज्ञे सम्पतद्भिः शरोत्तमैः।।
8-15-37a
8-15-37b
ततः कर्णो महाराज धनुश्छित्त्वा महात्मनः।
सारथिं पातयामास रथनीडाद्वसन्निव।।
8-15-38a
8-15-38b
ततोऽश्वांश्छतुरश्चास्य चतुर्भिर्निशितैः शरैः।
यमस्य भवनं तूर्णं प्रेषयामास भारत।।
8-15-39a
8-15-39b
अथास्य तं रथं दिव्यं तिलशो व्यधमच्छरैः।
पताकां चक्ररक्षांश्च गदां खङ्गं च मारिष।।
8-15-40a
8-15-40b
शतचन्द्रं च तच्चर्म सर्वापकरणानि च।
`सुवर्णविकृतं तच्च धनुः शरमाहवे'।।
8-15-41a
8-15-41b
हताश्वो विरथश्चैव विवर्मा च विशाम्पते।
अवतीर्य रथात्तूर्णं परिघं गृह्य धिष्ठितः।।
8-15-42a
8-15-42b
तमुद्यतं महारघोरं परिघं तस्य सूतजः।
व्यहनत्सायकै राजन्सुतीक्ष्णैर्भारसाधनैः।।
8-15-43a
8-15-43b
व्यायुधं चैनमालक्ष्य शरैः सन्नतपर्वभिः।
आर्पयद्बहुभिः कर्णो न चैनं समपीडयत्।।
8-15-44a
8-15-44b
स हन्यमानः समरे कृतास्त्रेण बलीयसा।
प्राद्रवत्सहसा राजन्नकुलो व्याकुलेन्द्रियः।।
8-15-45a
8-15-45b
तमभिद्रुत्य राधेयः प्रहसन्वै पुनःपुनः।
सज्यमस्य धनुः कण्ठे व्यवासृजत भारत।।
8-15-46a
8-15-46b
ततः स शुशुभे राजन्कण्ठासक्तमहाधनुः।
परिवेषमनुप्राप्तो यथा स्याद्व्योम्नि चन्द्रमाः।।
8-15-47a
8-15-47b
यथैव चासितो मेघः शक्रचापेन शोभितः।
`अशोभत महाराज पाण्डुपुत्रस्तथा रणे'।।
8-15-48a
8-15-48b
तमब्रवीत्ततः कर्णो व्यर्थं व्याहृतवानसि।
वदेदानीं पुनर्हृष्टो वध्यमानः पुनःपुनः।।
8-15-49a
8-15-49b
मा योत्सीः कुरुभिः सार्धं बलवद्भिश्च पाण्डव।
सदृशैस्तात युध्यस्व व्रीडां मा कुरु पाण्डव।।
8-15-50a
8-15-50b
गृहं वा गच्छ माद्रेय यत्र वा कृष्णफल्गुनौ।
एवमुक्त्वा महाराज विससर्ज स तं तदा।।
8-15-51a
8-15-51b
वधप्राप्तं तु तं शूरो नाहनद्वर्मवित्तदा।
स्मृत्वा कुन्त्या वचो राजंस्तत एनं व्यसर्जयत्।।
8-15-52a
8-15-52b
विसृष्टः पाण्डवो राजन्सूतपुत्रेण धन्विना।
व्रीडन्निव जगामाथ युधिष्ठिररथं प्रति।।
8-15-53a
8-15-53b
आरुरोह रथं चापि सूतपुत्रप्रतापितः।
निःश्वसन्दुःखसन्तप्तः कुम्भक्षिप्त इवोरगः।।
8-15-54a
8-15-54b
तं विजित्याथ कर्णोऽपि पाञ्चालांस्त्वरितो ययौ।
रथेनातिपताकेन चन्द्रवर्णहयेन च।।
8-15-55a
8-15-55b
तत्राक्रन्दो महानासीत्पाण्डवानां विशाम्पते।
दृष्ट्वा सेनापतिं यान्तं पाञ्चालानां रथव्रजान्।।
8-15-56a
8-15-56b
तत्राकरोन्महाराज कदनं सूतनन्दनः।
मध्यं प्राप्ते दिनकरे चक्रवद्विचरन्प्रभुः।।
8-15-57a
8-15-57b
भग्नचक्रै रथैः कैश्चिच्छिन्नध्यवजपताकिभिः।
हताश्वैर्हतसूतैश्च भग्नाक्षैश्चैव मारिष।
हियमाणानपश्याम पाञ्चालानां रथव्रजान्।।
8-15-58a
8-15-58b
8-15-58c
तत्रतत्र च सम्भ्रान्ता विचेरुरथ कुञ्जराः।
दावाग्न्यभिपरीताङ्गा यथैव स्युर्महावने।।
8-15-59a
8-15-59b
भिन्नकुम्भाः सरुधिराश्छिन्नहस्ताश्च वारणाः।
छिन्नगात्रावराश्चैव च्छिन्नवालधयोऽपरे।
छिन्नाभ्राणीव सम्पेतुर्हन्यमाना महात्मना।।
8-15-60a
8-15-60b
8-15-60c
अपरे त्रासिता नागा नाराचशरतोमरैः।
तमेवाभिमुखं जग्मुः शलभा इव पावकम्।।
8-15-61a
8-15-61b
अपरे निष्टनन्तश्च व्यदृश्यन्त महाद्विपाः।
क्षरन्तः शोणितं गात्रैर्नगा इव जलस्रवाः।।
8-15-62a
8-15-62b
उरश्छदैर्वियुक्तांश्च वालबन्धैश्च वाजिनः।
राजतैश्च तथा कांस्यैः सौवर्णैश्चैव भूषणैः।।
8-15-63a
8-15-63b
हीनांश्चाभरणैश्चैव खलीनैश्च विवर्जितान्।
चामरैश्च कुथाभिश्च तूणीरैः पतितैरपि।।
8-15-64a
8-15-64b
निहतैः सादिभिश्चैव शूरैराहवशोभितैः।
अपश्याम रणे तत्र भ्राम्यमाणान्हयोत्तमान्।।
8-15-65a
8-15-65b
प्रासैः खङ्गैश्च रहितानृष्टिभिश्चापि भारत।
हयसादीनपश्याम कञ्चुकोष्णीषधारिणः।।
8-15-66a
8-15-66b
निहतान्वध्यमानांश्च वेपमानांश्च भारत।
नागाङ्गावयवैर्हीनांस्तत्रतत्रैव भारत।।
8-15-67a
8-15-67b
रथान्हेमपरिष्कारान्संयुक्ताञ्जवनैर्हयैः।
भ्राम्यमाणानपश्याम हतेषु रथिषु द्रुतम्।।
8-15-68a
8-15-68b
भग्नाक्षकूबरान्कांश्चिद्भग्नचक्रांश्च भारत।
विपताकध्वजांश्चान्याञ्छिन्नेषादण्डबन्धुरान्।।
8-15-69a
8-15-69b
विहीनान्रथिनस्तत्र धावमानांस्ततस्ततः।
सूतपुत्रशरैस्तीक्ष्णैर्हन्यमानान्विशाम्पते।।
8-15-70a
8-15-70b
विशस्त्रांश्च तथैवान्यान्सशस्त्रांश्च हतान्बहून्।
तारकाजालसञ्छन्नान्वरघण्टाविशोभितान्।।
8-15-71a
8-15-71b
नानावर्णविचित्राभिः पताकाभिरलङ्कृतान्।
वारमआननुपश्याम धावमानान्समन्ततः।।
8-15-72a
8-15-72b
शिरांसि बाहूनूरूंश्च च्छिन्नानन्यांस्तथैव च।
कर्णचापच्युतैर्बाणैरपश्याम समन्ततः।।
8-15-73a
8-15-73b
महान्व्यतिकरो रौद्रो योधानामन्वपद्यत।
कर्णसायकनुन्नानां युध्यतां च शितैः शरैः।।
8-15-74a
8-15-74b
ते वध्यमानाः समरे सूतपुत्रेण सृञ्जयाः।
तमेवाभिमुखं यान्ति पतङ्गा इव पावकम्।।
8-15-75a
8-15-75b
तं दहन्तमनीकानि तत्रतत्र महारथम्।
क्षत्रिया वर्जयामासुर्युगान्ताग्निमिवोल्बणम्।।
8-15-76a
8-15-76b
हतशेषास्तु ये वीराः पाञ्चालानां महारथाः।
तान्प्रभग्रान्दुतान्वीरः पृष्ठो विकिऱञ्छरैः।
अभ्यधावत तेजस्वी विशीर्णवचनध्वजान्।।
8-15-77a
8-15-77b
8-15-77c
तापयामास तान्बाणैः सूतपुत्रो महाबलः।
मध्यन्दिनमनुप्राप्तो भूतानीव तमोनुदः।।
8-15-78a
8-15-78b
।। इति श्रीमन्महाभारते कर्णपर्वणि
षोडशदिवसयुद्धे पञ्चदशोऽध्यायः।। 15 ।।

[सम्पाद्यताम्]

8-15-1 रभसं रणोत्सुकम्।। 8-15-11 आशीविषा यथा राजन्भित्त्वा गां सलिलं भृशम्। इति क.ख.ट.पाठः।। 8-15-25 बालसूर्याविवोदितौ इति ख.पाठः।। 8-15-37 एकबाणमभूत्सर्वं इति क.ट.पाठः।। 8-15-58 म्रियमाणान्पश्याम इति क.ख.ट.पाठः।। 8-15-67 नागाङ्गावयवैरित्यर्धं झ.पुस्तकएव दृश्यते।। 8-15-15 पञ्चदशोऽध्यायः।।

कर्णपर्व-014 पुटाग्रे अल्लिखितम्। कर्णपर्व-016