महाभारतम्-08-कर्णपर्व-054

विकिस्रोतः तः
← कर्णपर्व-053 महाभारतम्
अष्टमपर्व
महाभारतम्-08-कर्णपर्व-054
वेदव्यासः
कर्णपर्व-055 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101

अर्जुनेन दण्डदण्डधारयोर्वधः।। 1 ।।

सञ्जय उवाच। 8-54-1x
अथोत्तरेण पाण्डूनां सेनायां ध्वनिरुत्थितः।
रथनागाश्वपत्तीनां दण्डधारेण वध्यताम्।।
8-54-1a
8-54-1b
निवर्तयित्वा तु रथं केशवोऽर्जुनमब्रवीत्।
वाहयन्नेव तुरगान्गरुडानिलरंहसः।।
8-54-2a
8-54-2b
मागधोऽसावतिक्रान्तो द्विरदेन प्रमाथिना।
भगदत्तादनवमः शिक्षया च बलेन च।।
8-54-3a
8-54-3b
एनं हत्वा निहन्ताऽसि पुनः संशप्तकानिति।
वाक्यान्ते प्रापयत्पार्थं दण्डधारगजं प्रति।।
8-54-4a
8-54-4b
स मागधानां प्रवरो महाबलोऽ--
शुभग्रहो योधगणैः समन्वितः।
सपत्नसेनां प्रममाथ दारुणो
भीमं समग्रां बलवानिव ग्रहम्।।
8-54-5a
8-54-5b
8-54-5c
8-54-5d
सुकल्पितं दानवनागसन्निभं
महाभ्रनिर्हादसमस्वनं रणे।
समास्थितो नागवरं नरेश्वरो
रथाश्वमातङ्गनरप्रमाथिनम्।।
8-54-6a
8-54-6b
8-54-6c
8-54-6d
स नागयन्तॄन्समरे महारथा--
न्सपत्तिसङ्घांस्तुरगान्ससादिनः।
द्विपांश्च बाणैर्निजघान वीर्यवा--
न्समन्ततो घ्नन्निव कालचक्रवत्।।
8-54-7a
8-54-7b
8-54-7c
8-54-7d
नरांस्तु कांस्यायसवर्मभूषणा--
न्निपात्य साश्वानपि पत्तिभिः सह।
व्यपोथयद्दन्तिवरेण शुष्मिणा
सशब्दवत्स्थूलनलं यथा तथा।।
8-54-8a
8-54-8b
8-54-8c
8-54-8d
अथार्जुनो ज्यातलनेमिनिःस्वने
मृदङ्गभेरीबहुशङ्खनादिते।
रथाश्वमातङ्गसहस्रनादिते
रथोत्तमेनाभ्यपतद्द्विपोत्तमम्।।
8-54-9a
8-54-9b
8-54-9c
8-54-9d
ततोऽर्जुनं द्वादशभिः शरोत्तमै--
र्जनार्दनं षोडशभिः समार्पयत्।
स दण्‍डधारस्तुरगांस्त्रिभिस्त्रिभि---
स्ततो ननाद प्रजहास चासकृत्।।
8-54-10a
8-54-10b
8-54-10c
8-54-10d
ततोऽस्य पार्थः सगुणेषुकार्मुकं
चकर्त भल्लैर्ध्वजमप्यलङ्कृतम्।
पुनर्नियन्तॄन्सहपादगोप्तृभि--
स्ततः स चुक्रोध गिरिव्रजेश्वरः।।
8-54-11a
8-54-11b
8-54-11c
8-54-11d
ततोऽर्जुनं भिन्नकटेन दन्तिना
घनाघनेनानिलतुल्यरंहसा।
अतीव चुक्रोधयिषुर्जनार्दनं
घनञ्जयं चाभिजघान तोमरैः।।
8-54-12a
8-54-12b
8-54-12c
8-54-12d
अथास्य बाहू द्विपहस्तसन्निभौ
शिरश्च पूर्णेन्दुनिभाननं त्रिभिः।
क्षुरैः प्रचिच्छेद सहैव पाण्डव--
स्ततो द्विपं बाणशतैः समर्पयत्।।
8-54-13a
8-54-13b
8-54-13c
8-54-13d
स पार्थबाणैस्तपनीयभूषणैः
समावृतः काञ्चनवर्मभृद्द्विपः।
भृशं चकाशे निशि पर्वतो यथा
दावाग्निना प्रज्वलितौषधिद्रुमः।।
8-54-14a
8-54-14b
8-54-14c
8-54-14d
स वेदनार्तोऽम्बुदनिस्वनो नदं--
श्चरन्भ्रमन्प्रस्स्वलितान्तरोऽद्रवत्।
पपात रुग्णः सनियन्तृकस्तथा।।
यथा गिरिर्वज्रविदारितस्तथा।।
8-54-15a
8-54-15b
8-54-15c
8-54-15d
हिमावदानेन सुवर्णमालिना
हिमाद्रिकूटप्रतिमेन दन्तिना।
हते रणे भ्रातरि दण्ड आव्रज--
ज्जिघांसुरिन्द्रावरजं धनञ्जयम्।।
8-54-16a
8-54-16b
8-54-16c
8-54-16d
सतोमरैरर्करप्रभैस्त्रिभि--
र्जनार्दनं पञ्चभिरर्जुनं शितैः।
समर्पयित्वा विननाद चार्दयं--
स्ततोऽस्य बाहू निचकर्त पाण्डवः।।
8-54-17a
8-54-17b
8-54-17c
8-54-17d
क्षुरप्रकृत्तौ विपुलौ सतोमरौ
शुभाङ्गदौ चन्दनरूषितौ भुजौ।
गजात्पतन्तौ युगपद्विरेजतु--
र्यथोरगौ पर्वतशृङ्गवन्महीम्।।
8-54-18a
8-54-18b
8-54-18c
8-54-18d
अथाऽर्धचन्द्रेण हतं किरीटिना
पपात दण्डस्य शिरः क्षितिं द्विपात्।
स शोणितार्द्रो निपतन्विरेजे
दिवाकरोऽस्तादिव पश्चिमां दिशम्।।
8-54-19a
8-54-19b
8-54-19c
8-54-19d
अथ द्विपं श्वेतनगाग्रसन्निभं
दिवाकरांशुप्रतिमैः शरोत्तमैः।
बिभेद पार्थः स पपात नादयन्
हिमाद्रिकूटं कुलिशाहतं यथा।।
8-54-20a
8-54-20b
8-54-20c
8-54-20d
ततोऽपरं तत्प्रतिमा गजोत्तमा
जिगीषवः संयति सव्यसाचिना।
तथा कृतास्तेऽपि यथैव तौ द्विपौ
ततः प्रभग्नं सुमहद्रिपोर्बलम्।।
8-54-21a
8-54-21b
8-54-21c
8-54-21d
गजा रथाश्वाः पुरुषाश्च सङ्घशः
परस्परघ्नाः परिपेतुराहवे।
परस्परं प्रस्खलिताः समाहता
भृशं च तत्तद्बहुभाषिणो हताः।।
8-54-22a
8-54-22b
8-54-22c
8-54-22d
अथार्जुनं स्वे परिवार्य सैनिकाः
पुरन्दरं देवगणा इवाब्रुवन्।
अभैष्म यस्मान्मरणादिव प्रजाः
स वीर दिष्ट्या निहतस्त्वया रिपुः।।
8-54-23a
8-54-23b
8-54-23c
8-54-23d
न चेत्परित्रास्यदिमाञ्जनान्भया--
द्द्विषद्भिरेवं बलिभिः प्रपीडितान्।
तथाऽभविष्यद्द्विषतां प्रमोदनं
यथा हतेष्वेष्विह नोऽरिसूदन।।
8-54-24a
8-54-24b
8-54-24c
8-54-24d
इतीव भूयश्च सुहृद्भिरीडिता
निशम्य वाचः सुमनास्तदाऽर्जुनः।
यथाऽनुरूपं प्रतिपूज्य तं जनं
जगाम संशप्तकसङ्घहा पुनः।।
8-54-25a
8-54-25b
8-54-25c
8-54-25d
।। इति श्रीमन्महाभारते कर्णपर्वणि
सप्तदशदिवसयुद्धे चतुःपञ्चाशोऽध्यायः।। 54 ।।

[सम्पाद्यताम्]

8-54-1 उत्तरेण उत्तरतः। वध्यतां वध्यमानानाम्।। 8-54-3 अनवमः अहीनः।। 8-54-5 स मागधानां प्रवरोऽङ्कुशग्रहे ग्रहेऽप्रसह्यो विकचो यथा ग्रहः। सपत्नसेनां प्रममाथ दारुणो महीं समग्रां विकचो यथा ग्रहः। इति झ.पाठः। तत्र इत्यर्थः। अङ्कुशग्रहे अङ्कुशधारमे हङ्कियुद्धे इत्यर्थः। ग्रहे आदित्यादिग्रहसमूहे युद्धपरिग्रहे च अप्रसह्यः। विकचः कचोपलक्षितशिरोरहितः केतुरूपी ग्रह इव। विकचो विस्तीर्णो ग्रहो धूमकेतुरूपी उत्पातग्रहः।। 8-54-8 शुष्मिणा बलवता। स्थूलसुषिरं नलं तृणविशेषम्।। 8-54-11 सगुणेषुकार्मुकं मौर्वीबाणसहितं धनुः। नियन्तॄन् नियन्तारम्।। 8-54-12 धनाधनो घतुकमत्तदन्तिनोरिति विश्वः।। 8-54-13 सहैव युगपत्।। 8-54-15 स्खलितान्तरः मध्येस्खलतित्यर्थः।। 8-54-16 इन्द्रावरजं कृष्णम्।। 8-54-19 अस्तात् अत्वाचलात्।। 8-54-21 तौ दण्डधारतद्भ्रात्रोर्द्विपौ यथा साध्यक्षौ कृत्तौ छिन्नौ तथा तेपि कृताः।। 8-54-54 चतुःपञ्चाशोऽध्यायः।।

कर्णपर्व-053 पुटाग्रे अल्लिखितम्। कर्णपर्व-055