महाभारतम्-02-सभापर्व-036

विकिस्रोतः तः
← सभापर्व-035 महाभारतम्
द्वितीयपर्व
महाभारतम्-02-सभापर्व-036
वेदव्यासः
सभापर्व-037 →
  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103

द्वारकातः आगतस्य श्रीकृष्णस्याज्ञया यज्ञसामग्रीसम्पादनोपक्रमः।। 1।।
द्वैपायनेन ऋत्विगानयनम्।। 2।।
ब्राह्मणक्षत्रियादीनामामन्त्रणाय दूतप्रेषणम्।। 3।।
धृतराष्ट्राद्यमन्त्रणाय नकुलगमनम्।। 4।।।
दीक्षा ।। 5।।

वैशम्पायन उवाच।। 2-36-1x
रक्षणाद्धर्मराजस्य सत्यस्य परिपालनात्।
शत्रूणां क्षपणाच्चैव स्वकर्मनिरताः प्रजाः।।
2-36-1a
2-36-1b
बलीनां सम्यगादानाद्धर्मतश्चानुशासनात्।
निकामवर्षी पर्जन्यः स्फीतो जनपदोऽभवत्।।
2-36-2a
2-36-2b
सर्वारम्भाः सुप्रवृत्ता गोरक्षा कर्षणं वणिक्।
विशेषात्सर्वमेवैतत्सञ्जज्ञे राजकर्मणः।।
2-36-3a
2-36-3b
दस्युभ्यो वञ्चकेभ्यो वा राजन्प्रति परस्परम्।
राजवल्लभतश्चैव नाश्रूयन्त मृषागिरः।।
2-36-4a
2-36-4b
अवर्षं चातिवर्षं च व्याधिपावकमूर्छनम्।
सर्वमेतत्तदा नासीद्धर्मनित्ये युधिष्ठिरे।।
2-36-5a
2-36-5b
प्रियं कर्तुमुपस्थातुं बलिकर्म स्वभावजम्।
अभिहर्तुं नृपा जग्मुर्नान्यैः कार्यैः कथञ्चनः।।
2-36-6a
2-36-6b
धर्मैर्धनागमैस्तस्य ववधे निचयो महान्।
कर्तुं यस्य न शक्येन क्षयो वर्षशतैरपि।।
2-36-7a
2-36-7b
स्वकोष्ठस्य परीमाणं कोशस्य च महीपतिः।
विज्ञाय राजा कौन्तेयो यज्ञायैव मनो दधे।।
2-36-8a
2-36-8b
सुहृदश्चैव ये सर्वे पृथक्च सहचाब्रुवन्।
यज्ञकालस्तव विभो क्रियतामत्र साम्प्रतम्।।
2-36-9a
2-36-9b
अथैवं ब्रुवतामेव तेषामभ्याययौ हरिः।
ऋषिः पुराणो वेदात्मा दृश्यश्चैव विजानताम्।।
2-36-10a
2-36-10b
जगतस्तस्थुषां श्रेष्ठः प्रभवश्चाप्ययश्च ह।
भूतभव्यभवन्नाथः केशवः केशिसूदनः।।
2-36-11a
2-36-11b
प्राकारः सर्ववृष्णीनामापत्स्वभयदोऽरिहा।
बलाधिकारे निक्षिप्य सम्यगानकदुन्दुभिम्।।
2-36-12a
2-36-12b
उच्चावचमुपादाय धर्मराजाय माधवः।
धनौघं पुरुषव्याघ्रो बलेन महता वृतः।।
2-36-13a
2-36-13b
तं धनौघमपर्यन्तं रत्नसागरमक्षयम्।
नादयन्रथघोषेण प्रविशेश पुरोत्तमम्।।
2-36-14a
2-36-14b
पूर्णमापूरयंस्तेषां द्विषच्छोकावहोऽभवत्।
असूर्यमिव सूर्येण निवातमिव वायुना।
कृष्णेन समुपेतेन जहृषे भारतं पुरम्।।
2-36-15a
2-36-15b
2-36-15c
तं मुदाऽभिसमागम्य सत्कृत्य च यथाविधि।
स पृष्ट्वा कुशलं चैव सुखासीनं युधिष्ठिरः।।
2-36-16a
2-36-16b
म्यद्वैपायनमुखैर्ऋत्विग्भिः पुरुषर्षभः।
भीमार्जुनयमैश्चैव सहितः कृष्णमब्रवीत्।।
2-36-17a
2-36-17b
युधिष्ठिर उवाच।। 2-36-18x
त्वत्कृते पृथिवी सर्वा मद्वशे कृष्ण वर्तते।
धनं च बहु वार्ष्णेय त्वत्प्रसादादुपार्जितम्।।
2-36-18a
2-36-18b
सोऽहमिच्छामि तत्सर्वं विधिवद्देवकीसुत।
उपयोक्तुं द्विजाग्र्येभ्यो हव्यवाहे च माधव।।
2-36-19a
2-36-19b
तदहं यष्टुमिच्छामि दाशार्ह सहितस्त्वया।
अनुजैश्च महाबाहो तन्माऽनुज्ञातुमर्हसि।।
2-36-20a
2-36-20b
तद्दीक्षापय गोविन्द त्वमात्मानं महाभुज।
त्वयीष्टवति दाशार्ह विपाप्मा भविता ह्यहम्।।
2-36-21a
2-36-21b
मां वाप्यभ्यनुजानीह सहैभिरनुजैर्विभो।
अनुज्ञातस्त्वया कृष्ण प्राप्नुयां क्रतुमुत्तमम्।।
2-36-22a
2-36-22b
वैशम्पायन उवाच। 2-36-23x
तं कृष्णःस प्रत्युवाचेदं बहूक्त्वा गुणविस्तरम्।
त्वमेव राजशार्दूल रम्राडर्हो महाक्रतुम्।
सम्प्राप्नुहि त्वया प्राप्ते कृतकृत्यास्ततो वयम्।।
2-36-23a
2-36-23b
2-36-23c
यदस्वाभीप्सितं यज्ञं मयि श्रेयस्यवस्थिते।
नियुङ्क्ष्व त्वं च मां कृत्ये सर्वं कर्तास्मि ते वचः।।
2-36-24a
2-36-24b
युधिष्ठिर उवाच। 2-36-25x
सफलः कृष्ण सङ्कल्पः सिद्धिश्च नियता मम।
यस्यमे त्वं हृषीकेश यथेप्सितमुपस्थितः।।
2-36-25a
2-36-25b
वैशम्पायन उवाच। 2-36-26x
अनुज्ञातस्तु कृष्णेन पाण्डवो भ्रातृभिः सह।
ईजितुं राजसूयेन साधनान्युपचक्रमे।।
2-36-26a
2-36-26b
ततस्त्वाज्ञापयामास पाण्डवोऽरिनिबर्हणः।
सहदेवं युधां श्रेष्ठं मन्त्रिणश्चैव सर्वशः।।
2-36-27a
2-36-27b
अस्मिन्क्रतौ यथोक्तानि यज्ञाङ्गानि द्व्जातिभिः।
यथोपकरणं सर्वं मङ्गलानि च सर्वशः।।
2-36-28a
2-36-28b
अधियज्ञांश्च सम्भारान्दौम्योक्तान्क्षिप्रमेव हि।
समानयन्तु पुरुषा यथायोगं यथाक्रमम्।।
2-36-29a
2-36-29b
इन्द्रसेनो विशोकश्च पूरश्चार्जुनसारथिः।
अन्नाद्याहरणे युक्ताः सन्तु मत्प्रियकाम्यया।।
2-36-30a
2-36-30b
सर्वकामाश्च कार्यन्तां रसगन्धसमन्विताः।
मनोरथप्रीतिकरा द्विजानां कुरुसत्तम।।
2-36-31a
2-36-31b
वैशम्पायन उवाच।। 2-36-32x
तद्वाक्यसमकालं च कृतं सर्वं न्यवेदयत्।
सहदेवो युधां श्रेष्ठो धर्मराजो युधिष्ठिरे।।
2-36-32a
2-36-32b
ततो द्वैपायनो राजन्नृत्विजः समुपानयत्।
वेदानिव महाभागान्साक्षान्मूर्तिमतो द्विजान्।।
2-36-33a
2-36-33b
स्वयं ब्रह्मत्वमकरोत्तस्य सत्यवतीसुतः।
धनञ्जयानामृषभः सुसामा सामगोऽभवत्।।
2-36-34a
2-36-34b
याज्ञवल्क्यो बभूवाथ ब्रह्मिष्ठोऽध्वर्युसत्तमः।
पैलो होता वसोः पुत्रो धौम्येन सहितोऽभवत्।।
2-36-35a
2-36-35b
एतेषां पुत्रवर्गाश्च शिष्याश्च भरतर्षभ।
बभूवुर्होत्रगाः सर्वे वेदवेदाङ्गपारगाः।।
2-36-36a
2-36-36b
ते वाचयित्वा पुण्याहमूहयित्वा च तं विधिम्।
शास्त्रोक्तं पूजयामासुस्तद्देवयजनं महत्।।
2-36-37a
2-36-37b
तत्र चक्रुरनुज्ञाताः शरणान्युत शिल्पिनः।
गन्धवन्ति विशालानि वेश्मानीव दिवौकसाम्।।
2-36-38a
2-36-38b
तत आज्ञापयामास स राजा राजसत्तमः।
सहदेवं तदा सद्यो मन्त्रिणं पुरुषर्षभः।।
2-36-39a
2-36-39b
आमन्त्रणार्थं दूतांस्त्वं प्रेषयस्वाशुगान्द्रुतम्।
उपश्रुत्य वचो राज्ञः स दूतान्प्राहिणोत्तदा।।
2-36-40a
2-36-40b
आमन्त्रयध्वं राष्ट्रेषु ब्राह्मणान्भूमिपानथ।
विनाश्च मान्याञ्शूद्रांश्च सर्वानानयतेति च।।
2-36-41a
2-36-41b
वैशम्पायन उवाच।। 2-36-42x
ते सर्वान्पृथिवीपालान्पाण्डवेयस्य शासनात्।
आमन्त्रयाम्बभूवुस्ते प्रेषयामास चापरान्।।
2-36-42a
2-36-42b
दूताश्च वाहनैर्जग्भू राष्ट्राणि सुबहून्यपि।
ततो युधिष्ठिरो राजा प्रेषयामास पाण्डवम्।।
2-36-43a
2-36-43b
नकुलं हास्तिनपुरं भीष्माय भरतर्षभ।
द्रोणाय धृतराष्ट्राय विदुराय कृपाय च।
भ्रातृणां चैव सर्वेणां येऽनुरक्ता युधिष्ठिरे।।
2-36-44a
2-36-44b
2-36-44c
ततस्ते तु यथाकालं कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम्।
दीक्षयाञ्चक्रिरे विप्रा राजसूयाय भारत।।
2-36-45a
2-36-45b
`ज्येष्ठामूले अमावास्यां मृगाजिनसमावृतः।
रौरवाजिनसंवीतो नवनीताक्तदेहवान्'।।
2-36-46a
2-36-46b
दीक्षितः स तु धर्मात्मा धर्मराजो युधिष्ठिरः।
जगाम यज्ञायतनं वृतो विप्रैः सहस्रशः।।
2-36-47a
2-36-47b
भातृभिर्ज्ञातिभिश्चैव सुहृद्भिः सचिवैः सह।
क्षत्रियैश्च मनुष्येन्द्रैर्नानादेशसमागतैः।।
2-36-48a
2-36-48b
अमात्यैश्च नरश्रेष्ठो धर्मो विग्रहवानिव।
आजग्मुर्ब्राह्मणास्तत्र विषयेभ्यस्ततस्ततः।।
2-36-49a
2-36-59b
सर्वविद्यासु निष्णाता वेदवेदाङ्गपारगाः।
तेषामावसथांश्चक्रुर्धर्मराजस्य शासनात्।।
2-36-50a
2-36-50b
बह्वन्नाच्छादनैर्युक्तान्सगणानां पृथक् पृथक्।
सर्वर्तुगुणसम्पन्नाञ्शिल्पिनोऽथ सहस्रशः।।
2-36-51a
2-36-51b
तेषु ते न्यवसन्राजन्ब्राह्मणा नृपसत्कृताः।
कथयन्तः कथा बह्वीः पश्यन्तो नटनर्तकान्।।
2-36-52a
2-36-52b
भुञ्जतां चैव विप्राणां वदतां च महास्वनः।
अनिशं श्रूयते तत्र मुदितानां महात्मनाम्।।
2-36-53a
2-36-53b
दीयतां दीयतामेषां भुज्यतां भुज्यतामिति।
एवम्प्रकाराः सञ्जल्पाः श्रूयन्तेस्मात्र नित्यशः।।
2-36-54a
2-36-54b
गवां शतसहस्राणि शयनानां च भारत।
रुक्मस्य योषितां चैव धर्मराजः पृथक् ददौ।।
2-36-55a
2-36-55b
प्रावर्ततैव यज्ञः स पाण्डवस्य महात्मनः।
पृथिव्यामेकवीरस्य शक्रस्येव त्रिविष्टपे।।
2-36-56a
2-36-56b
।। इति श्रीमन्महाभारते सभापर्वणि
दिग्विजयपर्वणि षट्‌त्रिंशोऽध्यायः।। 36।।

टिप्पणी[सम्पाद्यताम्]

2-36-5 मूर्छनं प्रदीपनम्।। 2-36-7 निचयो भाण्डागारम्।। 2-36-34 धनञ्जयानां धनञ्जयगोत्राणां मध्ये श्रेष्ठः सुसामानाम आङ्गिरसः ।।

सभापर्व-035 पुटाग्रे अल्लिखितम्। सभापर्व-037
"https://sa.wikisource.org/w/index.php?title=महाभारतम्-02-सभापर्व-036&oldid=50411" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्