महाभारतम्-02-सभापर्व-103

by वेदव्यासः

← सभापर्व-102

महाभारतम् द्वितीयपर्व महाभारतम्-02-सभापर्व-103 वेदव्यासः

आरण्यकपर्व →

महाभारतम्/सभापर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103

धृतराष्ट्रसञ्जययोः संवादः।। 1।।

वैशम्पायन उवाच।।	2-103-1x
वनं गतेषु पार्थेषु निर्जितेषु दुरोदरे। धृतराष्ट्रं महाराज तदा चिन्ता समाविशत्।।	2-103-1a 2-103-1b
तं चिन्तयानमासीनं धृतराष्ट्रं जनेश्वरम्। निः श्वसन्तमनेकाग्रमिति होवाच सञ्जयः।।	2-103-2a 2-103-2b
अवाप्य वसुसम्पूर्णां वसुधां वसुधाधिप। प्रव्राज्य पाण्डवान्राज्याद्राजन्किमनुशोचसि।।	2-103-3a 2-103-3b
धृतराष्ट्र उवाच।।	2-103-4x
अशोच्यत्वं कुतस्तेषां येषां वैरं भविष्यति। पाण्डवैर्युद्धशौण्डैर्हि बलवद्भिर्महारथैः।।	2-103-4a 2-103-4b
सञ्जय उवाच।।	2-103-5x
तवेदं सुकृतं राजन्महद्वैरमुपस्थितम्। विनाशो येन लोकस्य सानुबन्धो भविष्यति।।	2-103-5a 2-103-5b
वार्यमाणो हि भीष्मेण द्रोणेन विदुरेण च। पाण्डवानां प्रियां भार्यां द्रौपदीं धर्मचारिणीम्।	2-103-6a 2-103-6b
प्राहिणोदानयेहेति पुत्रो दुर्योधनस्तव। सूतपुत्रं सुमन्दात्मा निर्लज्जः प्रातिकामिनम्।।	2-103-7a 2-103-7b
यस्मै देवाः प्रयच्छन्ति पुरुषाय पराभवम्। बुद्धिं तस्यापकर्षन्ति सोऽवाचीनानि पश्यति।।	2-103-8a 2-103-8b
बुद्धौ कलुषभूतायां विनाशे समुपस्थिते। अनयो नयसङ्काशो हृदयान्नापसर्पति।।	2-103-9a 2-103-9b
अनर्थाश्चार्थरूपेण अर्थाश्चानर्थरूपिणः। उत्तिष्ठन्ति विनाशाय नूनं तच्चास्य रोचते।।	2-103-10a 2-103-10b
न कालो दण्डमुद्यम्य शिरः कृन्तति कस्यचित्। कालस्य बलमेतार्वाद्वपरीतार्थदर्शनम्।।	2-103-11a 2-103-11b
आसादितमिदं घोरं तुमुलं रोमहर्षणम्। पाञ्चालीमपकर्षद्भिः सभामध्ये तपस्विनीम्।।	2-103-12a 2-103-12b
अयोनिजां रूपवतीं कुले जातां विभावसोः। को नु तां सर्वधर्मज्ञां परिभूय यशस्विनीम्।।	2-103-13a 2-103-13b
पर्यानयेत्सभामध्ये विना दुर्द्यूतदेविनम्। स्त्रीधर्मिणी वरारोहा शोणितेन परिप्लुता।।	2-103-14a 2-103-14b
एकवस्त्राथ पाञ्चाली पाण्डवानभ्यवैक्षत। हृतस्वान्हृतराज्यांश्च हृतवस्त्रान्हृतश्रियः।।	2-103-15a 2-103-15b
विहीनान्सर्वकामेभ्यो दासभावमुपागतान्। धर्मपाशपरिक्षिप्तानशक्तानिव विक्रमे।।	2-103-16a 2-103-16b
क्रुद्धां चानर्हतीं कृष्णां दुःखितां कुरुसंसदि। दुर्योधनश्च कर्णश्च कटुकान्यभ्यभाषताम्।।	2-103-17a 2-103-17b
इति सर्वमिदं राजन्नाकुलं प्रतिभाति मे।	2-103-18a
धृतराष्ट्र उवाच।।	2-103-18x
तस्याः कृपणचक्षुर्भ्यां प्रदह्येतापि मेदिनी।।	2-103-18b
अपि शेषं भवेदद्य पुत्राणां मम सञ्जय। भरतानां स्त्रियः सर्वा गान्धार्या सह सङ्गताः।।	2-103-19a 2-103-19b
प्राकोशन्भैरवं तत्र दृष्ट्वा कृष्णां सभागताम्। धर्मिष्टां धर्मपत्नीं च रूपयौवनशालिनीम्।।	2-103-20a 2-103-20b
प्रजाभिःसह सङ्गम्य ह्यनुशोचन्ति नित्यशः। अग्निहोत्राणि सायाह्ने च चाहूयन्त सर्वशः।।	2-103-21a 2-103-21b
ब्राह्मणाः कुपिताश्चासन्द्रौपद्याः परिकर्षणे। आसीन्निष्ठानको घोरो निर्घातश्च महानभूत्।।	2-103-22a 2-103-22b
दिव उल्काश्चापतन्त राहुश्चार्कमुपाग्रसत्। अपर्वणि महाघोरं प्रजानां जयन्भयम्।।	2-103-23a 2-103-23b
तथैव रथशालासु प्रादुरासीद्धुताशनः। ध्वजाश्चापि व्यशीर्यन्त भरतानामभूतये।।	2-103-24a 2-103-24b
दुर्योधनस्याग्निहोत्रे प्राक्रोशन्भैरवं शिवाः। तास्तदा प्रत्यभाषन्त रासभाः सर्वतो दिशः।।	2-103-25a 2-103-25b
प्रातिष्ठत ततो भीष्मो द्रोणेन सह सञ्जय। कृपश्च सोमदत्तश्च बाह्लीकश्च महामनाः।।	2-103-26a 2-103-26b
ततोऽहमब्रुवं तत्र विदुरेण प्रचोदितः। वरं ददानि कृष्णायै काङ्क्षितं यद्यदिच्छति।।	2-103-27a 2-103-27b
अवृणोत्तत्र पाञ्चाली पाण्डवाना --सताम्। सरथान्सधनुष्कांश्चाप्यनुज्ञासिषमप्यहम्।।	2-103-28a 2-103-28b
अथाब्रवीन्महाप्राज्ञो विदुरः सर्वधर्मवित्। एतदन्तास्तु भरता यद्व-कृष्णा सभां गता।।	2-103-29a 2-103-29b
यैषा पाञ्चालराजस्य सुता सा श्रीरनुत्तमा। पाञ्चाली पाण्डवानेतान्दैवसृष्टोपसर्पति।।	2-103-30a 2-103-30b
तस्याः पार्थाः परिक्लेशं न क्षंस्यन्ते ह्यमर्षणाः। वृष्णयो वा महेष्वासाः पाञ्चाला वा महारथाः।।	2-103-31a 2-103-31b
तेन सत्याभिसन्धेन वासुदेवेन रक्षिताः। आगमिष्यति बीभत्सुः पञ्चालैः परिवारितः।।	2-103-32a 2-103-32b
तेषां मध्ये महेष्वासो भीमसेनो महाबलः। आगमिष्यति धुन्वानो गदां दण्डमिवान्तकः।।	2-103-33a 2-103-33b
ततो गाण्डीवनिर्घोषं श्रुत्वा पार्थस्य धीमतः। गदावेगं च भीमस्य नालं सोढुं नराधिपाः।।	2-103-34a 2-103-34b
तत्र मे रोचते नित्यं पार्थैः साम न विग्रहः। कुरुभ्यो हि सदा मन्ये पाण्डवान्बलवत्तरान्।।	2-103-35a 2-103-35b
तथा हि बलवान्राजा जरासन्धो महाद्युतिः। बाहुप्रहरणेनैव भीमेन निहतो युधि।	2-103-36a 2-103-36b
तस्य ते शम एवास्तु पाण्डवैर्भरतर्षभ। उभयोः पक्षयोर्युक्तं क्रियतामविशङ्कया।।	2-103-37a 2-103-37b
एवं कृते महाराज परं श्रेयस्त्वमाप्स्यसि। एवं गावल्गणे क्षत्ता धर्मार्थसहितं वचः।।	2-103-38a 2-103-38b
उक्तवान्न गृहीतं वै मया पुत्रहितैषिणा।।	2-103-39a
।। इति श्रीमन्महाभारते शतसाहस्रयां संहितायां वैयासिक्यां सभापर्वणि अनुद्यूतपर्वणि व्यधिकशततमोऽध्यायः।। 103।।
।। समाप्तमनुद्यूतपर्व सभापर्व च।। इतः परं वनपर्व भविष्यति तस्यायमाद्यः श्लोकः। जनमेजय उवाच।। एवं द्यूतजिताः पार्थाः कोपिताश्च दुरात्मभिः। धार्तराष्ट्रैः सहामात्यैर्निकृत्या द्विजसत्तम।। 1।।

टिप्पणी

2-103-22 निष्ठानकः चण्डवात इत्यर्थः। निर्घातो वज्रशब्दः।।

सभापर्व-102

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

आरण्यकपर्व