कूर्मपुराणम्-पूर्वभागः/पञ्चाशत्तमोऽध्यायः
सूत उवाच ।
शाकद्वीपस्य विस्ताराद् द्विगुणेन व्यवस्थितः ।
क्षीरार्णवं समाश्रित्य द्वीपं पुष्करसंज्ञितम्।। ५०.१
एक एवात्र विप्रेन्द्राः पर्वतो मानसोत्तरः ।
योजनानां सहस्राणि सार्द्धं पञ्चाशदुच्छ्रितः ।५०.२
तावदेव च विस्तीर्णः सर्वतः पारिमण्डलः ।
स एव द्वीपश्चार्द्धेन मानसोत्तरसंज्ञितः ।५०.३
एक एव महाभागः संनिवेशाद् द्विधा कृतः ।
तस्मिन् द्वीपे स्मृतौ द्वौ तु पुण्यौ जनपदौ शुभौ ।५०.४
अपरौ मानसस्याथ पर्वतस्यानुमण्डलौ ।
महावीतं स्मृतं वर्षं धातकीखण्डमेव च ।। ५०.५
स्वादूदकेनोदधिना पुष्करः परिवारितः ।
तस्मिन् द्वीपे महावृक्षो न्यग्रोधोऽमरपूजितः ।। ५०.६
तस्मिन् निवसति ब्रह्मा विश्वात्मा विश्वभावनः ।
तत्रैव मुनिशार्दूलः शिवनारायणालयः ।। ५०.७
वसत्यत्र महादेवो हरोर्द्धं हरिरव्ययः ।
संपूज्यमानो ब्रह्माद्यैः कुमाराद्यैश्च योगिभिः ।५०.८
गन्धर्वैः किन्नरैर्यक्षैरीश्वरः कृष्णपिङ्गलः ।।
स्वस्थास्तत्र प्रजाः सर्वा ब्रह्मणा शतशत्विषः ।५०.९
निरामया विशोकाश्च रागद्वेषविवर्ज्जिताः ।
सत्यानृते न तत्रास्तां नोत्तमाधममध्यमाः ।५०.१०
न वर्णाश्रमधर्माश्च न नद्यो न च पर्वताः ।
परेण पुष्करेणाथ समावृत्य स्थितो महान् ।५०.११
स्वादूदकसमुद्रस्तु समन्ताद् द्विजसत्तमाः ।
परेण तस्य महती दृश्यते लोकसंस्थितिः ।५०.१२
काञ्चनी द्विगुणा भूमिः सर्वा चैव शिलोपमा ।
तस्याः परेण शैलस्तु मर्यादा भानुमण्डलः ।५०.१३
प्रकाशश्चाप्रकाशश्च लोकालोकः स उच्यते ।
योजनानां सहस्राणि दश तस्योच्छ्रयः स्मृतः ।५०.१४
तावानेव च विस्तारो लोकालोको महागिरेः ।
समावृत्य तु तं शैलं सर्वतो वै समस्थितम् ।५०.१५
तमश्चाण्डकटाहेन समन्तात् परिवेष्टितम् ।।
एतै सप्त महालोकाः पातालाः सप्तकीर्त्तिता५०.१६
ब्रह्माण्डस्यैष विस्तारः संक्षेपेण मयोदितः ।
अण्डानामीदृशानां तु कोट्यो ज्ञेयाः सहस्रशः ।५०.१७
सर्वगत्वात् प्रधानस्य कारणस्याव्ययात्मनः ।
अण्डेष्वेतेषु सर्वेषु भुवनानि चतुर्दश ।५०.१८
तत्र तत्र चतुर्वक्रा रुद्रा नारायणादयः ।
दशोत्तरमथैकैकमण्डावरणसप्तकम् ।५०.१९
समन्तात् संस्थितं विप्रा यत्र यान्ति मनीषिणः ।
अनन्तमेकमव्यक्तनादिनिधनं महत् ।५०.२०
अतीत्य वर्त्तते सर्वं जगत् प्रकृतिरक्षरम् ।
अनन्तत्वमनन्तस्य यतः संख्या न विद्यते ।५०.२१
तदव्यक्तमिति ज्ञेयं तद् ब्रह्म परमं पदम् ।
अनन्त एष सर्वत्र सर्वस्थानेषु पठ्यते ।५०.२२
तस्य पूर्वं मयाऽप्युक्तं यत्तन्माहात्म्यमव्ययम् ।
गतः स एष सर्वत्र सर्वस्थानेषु पूज्यते ।५०.२३
भूमौ रसातले चैव आकाशे पवनेऽनले ।
अणवेषु च सर्वेषु दिवि चैव न सशयः ।। ५०.२४
तथा तमसि सत्त्वे च एष एव महाद्युतिः ।
अनेकधा विभक्ताङ्गः क्रीडते पुरुषोत्तमः ।। ५०.२५
महेश्वरः परोऽव्यक्तादण्डमव्यक्तसंभवम् ।
अण्डाद् ब्रह्मा समुत्पन्नस्तेन सृष्टमिदं जगत् ।। ५०.२६
इति श्रीकूर्मपुराणे षट्साहस्त्र्यां संहितायां पूर्वविभागे पञ्चाशोऽध्यायः ।।