विष्णुपुराणम्/चतुर्थांशः/अध्यायः १२
श्रीपराशर उवाच
क्रोष्टोस्तु यदुपुत्रस्यात्मजो ध्वजिनीवान् ॥ ४,१२.१ ॥
ततश्च स्वातिः ततो रुशङ्कुः रुशङ्कोश्चित्ररथः ॥ ४,१२.२ ॥
तत्तनयः शशिबिन्दुः चतुर्दशमहारत्नेशश्चक्रवर्त्यभवत् ॥ ४,१२.३ ॥
तस्य च शतसहस्रं पत्नी नामभवत् ॥ ४,१२.४ ॥
दशलक्षसंख्याश्च पुत्राः ॥ ४,१२.५ ॥
तेषां च पृथुश्रवाः पृथुकर्मा पृथुकीर्तिः पृथुयशाः पृथुजयः पृथुदानः षट्पुत्राः प्रधानाः ॥ ४,१२.६ ॥
पृथुश्रवसश्च पुत्रः पृथुतमः ॥ ४,१२.७ ॥
तस्मादुशना यो वाजिमेधानां शतमाजहार ॥ ४,१२.८ ॥
तस्य च शितपुर्नाम पुत्रोऽभवत् ॥ ४,१२.९ ॥
तस्यापि रुक्मकवचस्ततः परवृत् ॥ ४,१२.१० ॥
तस्य परावृतो रुक्मेषुपृथुज्यामघवलितहरितसंज्ञास्तस्य पञ्चात्मजा बभूवुः ॥ ४,१२.११ ॥
तस्माद्यापि ज्यामघस्य श्लोको गीयते ॥ ४,१२.१२ ॥
भार्यावश्यास्तु ये केचिद्भविष्यन्त्यथ वा मृताः ।
तेषां तु ज्यामघः श्रेष्ठः शैव्यापतिरभून्नृपः ॥ ४,१२.१३ ॥
अपुत्रा तस्य सा पत्नी शैव्या नाम तथाप्यसौ ।
अपत्यकामोऽपि भयान्नान्यां भार्यामविन्दत ॥ ४,१२.१४ ॥
स त्वेकदा प्रभूतरथतुरगगजसंमर्दातिदारुणे महाहवे युद्ध्यमानःच सकलमेवारिचक्रमजयत् ॥ ४,१२.१५ ॥
तच्चारिचक्रमपास्तपुत्रकलत्रबन्धुबलकोशं स्वमधिष्ठानं परित्यज्य दिशः प्रतिविद्रुतम् ॥ ४,१२.१६ ॥
तस्मिंश्च विद्रुतेतित्रासलोलायतलोचनयुगलं त्राहित्राहि मां तातांब भ्रतरित्याकुलविलापविधुरं स राजकन्यारत्नमद्राक्षीत् ॥ ४,१२.१७ ॥
तद्दर्शनाच्च तस्यामनुरागनुगतान्तरात्मा स नृपोऽचिन्तयत् ॥ ४,१२.१८ ॥
साध्विदं ममापत्यरहितस्य वन्ध्याभर्तुः सांप्रतं विधिनापत्यकारणं कन्यारत्नमुपपादितम् ॥ ४,१२.१९ ॥
तदेतत्समुद्वहामीति ॥ ४,१२.२० ॥
अथ वैनां स्यन्दनमारोप्य स्वमधिष्ठानं नयामि ॥ ४,१२.२१ ॥
तयैव देव्याशैव्ययाहमनुज्ञातःसमुद्वहामीति ॥ ४,१२.२२ ॥
अथैनां रथमारोप्य स्वनगरमगच्छत् ॥ ४,१२.२३ ॥
विजयिनं च राजानमशेषपौरभृत्वयरिजनामात्यसमेता शैव्या द्रष्टुमधिष्ठनद्वारमागता ॥ ४,१२.२४ ॥
सा चावलोक्य राज्ञः सव्यपार्शववर्त्तिनीं कन्यामीषदुद्भूतामर्षस्फुरदधरपल्लवा राजानमवोचत् ॥ ४,१२.२५ ॥
अतिचपलचित्तात्र स्यन्दने केयमारोपितेति ॥ ४,१२.२६ ॥
असावप्यनालोचितोत्तरवचनोतिभयात्तामाह स्नुषा ममेयमिति ॥ ४,१२.२७ ॥
अथैनं शैव्योवाच ॥ ४,१२.२८ ॥
नाहं प्रसूता पुत्रेण नान्या पत्न्यभवत्तव ।
स्नुषासंबन्धता ह्योषा कतमेन सुतेन ते ॥ ४,१२.२९ ॥
श्रीपराशर उवाच
इत्यात्मेर्ष्याकोपकलुषितवचनमुषितविवेको भयाद्दुरुक्तापरिहारार्थमिदमवनीपतिराह ॥ ४,१२.३० ॥
यस्ते जनिष्यत्यात्मजस्तस्येयमनागतस्यैव भार्या निरूपितेत्याकर्ण्योद्भूतमृदुहासा तथेत्याह ॥ ४,१२.३१ ॥
प्रविवेश च राज्ञा सहाधिष्ठानम् ॥ ४,१२.३२ ॥
अनन्तरं चातिशुद्धलग्नहोरांशकावयवोक्तकृतपुत्रजन्मलाभगुणाद्वयसः परिणाममुपगतापि शैव्या स्वल्पैरेवाहोभिर्गर्भमवाप ॥ ४,१२.३३ ॥
कालेन च कुमारमजीजनत् ॥ ४,१२.३४ ॥
तस्य च विदर्भ इति पिता नाम चक्रे ॥ ४,१२.३५ ॥
स च तां स्नुषामुपयेमे ॥ ४,१२.३६ ॥
तस्यां चासौक्रथकैशिकसंज्ञौ पुत्रावजनयत् ॥ ४,१२.३७ ॥
पुनश्च तृतीयं रोमपादसंज्ञं पुत्रमजीजनद्यो नारदादवाप्तज्ञानवान्भविष्यतीति ॥ ४,१२.३८ ॥
रोमपादाद्बभ्रुः बभ्रोर्धृतिर्ः धृतेः कैशिकः कैशिकस्यापि चेदिः पुत्रोऽभवत्यस्य संततौ चैद्या भूपालाः ॥ ४,१२.३९ ॥
क्रथस्य स्नषापुत्रस्यकुन्तिरभवत् ॥ ४,१२.४० ॥
कुन्तेर्धृष्टिः धृष्टेर्निधृतिः निधृतेर्दशार्हस्ततश्च व्योमः तस्यापि जीमूतः ततश्च विकृतिः ततश्च भीभरथः तस्मान्नवरथः तस्यापि दशरथः ततश्च शकुनिः तत्तनयः करंभिः करंभेर्देवरातोऽभवत् ॥ ४,१२.४१ ॥
तस्माद्देवक्षत्रः तस्यापि मधुः मधोः कुमारवंशः कुमारवंशादनुः अनोः पुरुमित्रः पृथिवीपतिरभवत् ॥ ४,१२.४२ ॥
ततश्चांशुस्तस्माच्च सत्वतः ॥ ४,१२.४३ ॥
सत्वतादेते सात्वताः ॥ ४,१२.४४ ॥
इत्येतां ज्यामघस्य संततिं सम्यक्छ्रद्धासमन्वितः श्रुत्वा पुमान्मैत्रेय स्वपापैः प्रमुच्यते ॥ ४,१२.४५ ॥
इति श्रीविष्णुमाहापुराणे चतुर्थांशे द्वादशोऽध्यायः (१२)