महाभारतम्-16-मौसलपर्व-003
| ← मौसलपर्व-002 | महाभारतम् षोडशपर्व महाभारतम्-16-मौसलपर्व-003 वेदव्यासः |
मौसलपर्व-004 → |
द्वारकायां नानोत्पातप्रादुर्भावः।। 1 ।।
तत्तद्दर्शनात्कृष्णेन गान्धारीशापदानानुस्मरेण तस्य सत्यताचिकीर्षया भटैः सर्ववृष्ण्यादीनां तीर्थयात्रोद्धोषणम्।। 2 ।।
| वैशंपाय उवाच। | 16-3-1x |
|
एवं प्रयतमानानां वृष्णीनामन्धकैः सह। कालो गृहाणि सर्वेषां परिचक्राम नित्यशः।। | 16-3-1a 16-3-1b |
|
करालो विकटो मुण्डः पुरुषः कृष्णपिङ्गलः। गृहाण्यावेक्ष्य वृष्णीनां नादृश्यतं पुनः क्वचित्।। | 16-3-2a 16-3-2b |
|
तमघ्नन्त महेष्वासाः शरैः शतसहस्रशः। न चाशक्यत वेद्धुं स सर्वभूतात्ययस्तदा।। | 16-3-3a 16-3-3b |
|
उत्पेदिरे महावाता दारुणाश्च दिनेदिने। वृष्ण्यन्धकविनाशाय बहवो रोमहर्षणाः।। | 16-3-4a 16-3-4b |
|
विवृद्धमूषिका रथ्या विभिन्नमणिकास्तथा। केशा नखाश्च सुप्तानामद्यन्ते मूषिकैर्निशि।। | 16-3-5a 16-3-5b |
|
चीचीकूचीति वाशन्ति शारिका वृष्णिवेश्मसु। नोपशाम्यति शब्दस्य सदिवारात्रमेव हि।। | 16-3-6a 16-3-6b |
|
अन्वकुर्वन्नुलूकानां सारसा विरुतं तथा। अजाः शिवानां विरुतमन्वकुर्वत भारत।। | 16-3-7a 16-3-7b |
|
पाण्डुरा रक्तपादाश्च विहगाः कालचोदिताः। वृष्ण्यन्धकानां गेहेषु कपोता व्यचरंस्तदा।। | 16-3-8a 16-3-8b |
|
व्यजायन्त खरा गोषु करभाश्वतरीषु च। शुनीष्वपि बिडालाश्च मूषिका नकुलीषु च।। | 16-3-9a 16-3-9b |
|
नापत्रपन्त पापानि कुर्वन्तो वृष्णयस्तदा। प्रार्दयन्ब्राह्मणांश्चापि पितॄन्देवांस्तथैव च।। | 16-3-10a 16-3-10b |
|
गुरूंश्चाप्यवमन्यन्ते न तु रामजनार्दनौ। पत्न्यः पतीनुच्चरन्ति पत्नीश्चक पतयस्तथा।। | 16-3-11a 16-3-11b |
|
विभावसुः प्रज्वलितो वामं विपरिवर्तते। नीललोहितमञ्जिष्ठा विसृजन्नर्चिषः पृथक्।। | 16-3-12a 16-3-12b |
|
उदयास्तमये नित्यं पुर्यां तस्यां दिवाकरः। व्यदृश्यतासकृत्पुंभिः कबन्धैः परिवारितः।। | 16-3-13a 16-3-13b |
|
महानसेषु सिद्धेषु संस्कृतेऽतीवि भारत। आहार्यमाणे कृमयो व्यदृश्यन्त सहस्रशः।। | 16-3-14a 16-3-14b |
|
पुण्याहे वाच्यमाने तु जपत्सु च महात्मसु। अभिधावन्तः श्रूयन्ते न चादृश्यत कश्चन।। | 16-3-15a 16-3-15b |
|
परस्परं च नक्षत्रं हन्यमानं पुनःपुनः।। ग्रहैरपश्यन्सर्वे ते नात्मनस्तु कथञ्चन।। | 16-3-16a 16-3-16b |
|
नदन्तं पाञ्चिजन्यं च वृष्णन्धकनिवेशने। समन्तात्पर्यवाशन्त रासभा दारुणस्वराः।। | 16-3-17a 16-3-17b |
|
एवं पश्यन्हृषिकेशः संप्राप्तं कालपर्ययम्। त्रयोदश्याममावास्यां तान्दृष्ट्वा प्राब्रवीदिदम्।। | 16-3-18a 16-3-18b |
|
चतुर्दशी पञ्चदशी कृतेयं राहुणा पुनः। प्राप्ते वै भारते युद्धे प्राप्ता चाद्य क्षंयाय नः।। | 16-3-19a 16-3-19b |
|
विमृशन्नेव कालं तं परिचिन्त्य जनार्दनः। मेने प्राप्तं स षट्त्रिंशं वर्षं वै केशिसूदनः।। | 16-3-20a 16-3-20b |
|
पुत्रशोकाभिसंतप्ता गान्धारी हतबान्धवा। यदनुव्याजहारार्ता तदिदं समुपागमत्।। | 16-3-21a 16-3-21b |
|
इदं च तदनुप्राप्तमब्रवीद्यद्युधिष्ठिरः। पुरा व्यूढेष्वनीकेषु दृष्ट्वेत्पातान्सुदारुणान्।। | 16-3-22a 16-3-22b |
|
इत्युक्त्वा वासुदेवस्तु चिकीर्षुः सत्यमेव तत्। आज्ञापयामास तदा तीर्थयात्रामरिंदमः।। | 16-3-23a 16-3-23b |
|
अघोषयन्त पुरुषास्तत्र केशवशासनात्। तीर्थयात्रा समुद्रे वः कार्येति पुरुषर्षभाः।। | 16-3-24a 16-3-24b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते मौसलपर्वणि तृतीयोऽध्यायः ।। |
16-3-1 कालः कपोतोलूकादिरूपेण।। 16-3-2 स एव क्वचित्करालादिरूपोऽदृस्यत क्वचिन्न। आवेक्ष्य परिक्रामन्निति शेषः।। 16-3-3 सर्वभूतानां अत्ययो नाशो यस्मात्।। 16-3-5 मणिका मृत्पात्राणि।। 16-3-11 उच्चरन्ति वञ्चयन्ति।। 16-3-14 आहार्यमाणे अन्ने। 16-3-16 स्वनक्षत्रादर्शनमपि स्वमृत्युसूचकमित्यर्थः।। 16-3-18 एवमिति। त्रयोदशदिवसः कृष्णपक्षोऽभूदित्यर्थः।। 16-3-19 एवं सत्यग्रिमपक्षए वृद्ध्या भाव्यं तन्न जातं प्रत्युतैकातिथिः क्षीणा तत्र ग्रहणं र्चं जातमित्याह चतुर्दशीति।।
| मौसलपर्व-002 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | मौसलपर्व-004 |