अन्वेषणपरिणामाः

अष्टाध्यायी ५ पाणिनि ५.१.१ प्राक् क्रीतात् छः । ५.१.२ उगो आदिभ्य: अत् । ५.१.३ कम्बलात् च संज्ञायाम् । ५.१.४ विभाषा हवि: अपूप आदिभ्यः । ५.१.५ तस्मै हितम्...

अष्टाध्यायी १ पाणिनि अइउण् । ऋऌक् । एओङ् । ऐऔच् । हयवरट् । लण् । ञमङणनम् । झभञ् । घढधष् । जबगडदश् । खफछठथचटतव् । कपय् । शषसर् । हल् । १.१.१ वृद्धिरादैच्...

अष्टाध्यायी ८ पाणिनि ८.१.१ सर्वस्य द्वे । ८.१.२ तस्य परं आम्रेडितम् । ८.१.३ अनुदत्ता- ं च । ८.१.४ नित्यवीप्सयोः । ८.१.५ परेर्वर्जने । ८.१.६ प्रसम् उप उदः...

अष्टाध्यायी ३ पाणिनि ३.१.१ प्रत्ययः । ३.१.२ परश्च । ३.१.३ आद्य् उदात्तः च । ३.१.४ अनुदत्तौ सुप्पितौ । ३.१.५ गुप्तिज्कित् भ्यः सन् । ३.१.६ मान्बधदान्शान्भ्यो...

अष्टाध्यायी ६ पाणिनि ६.१.१ एक अचः द्वे प्रथमस्य । ६.१.२ अच् आदेर्द्वितीयस्य । ६.१.३ न न्द्राः संयोग आदयः । ६.१.४ पूर्वः अभ्यासः । ६.१.५ उभे अभ्यस्तं ।...

अष्टाध्यायी ७ पाणिनि ७.१.१ युवोरनाकौ । ७.१.२ आयनेय्- ईणीयियः फढखछघां प्रत्यय आदीणाम् । ७.१.३ झः अन्तः । ७.१.४ अत् अभ्यस्तात् । ७.१.५ आत्मनेपदेषु अनतः ।...

अष्टाध्यायी २ पाणिनि २.१.१ समर्थः पदविधिः । २.१.२ सुप् आमन्त्रिते पर अङ्गवत् स्वरे । २.१.३ प्राक् कडारात् समासः । २.१.४ सह सुपा । २.१.५ अव्ययीभावः । २...

अष्टाध्यायी ४ पाणिनि ४.१.१ ङ्याप्प्रातिपदिकात् ४.१.२ स्वौजसमौट्छष्टाभ्याम्भिस्ङेभ्याम्भ्यस्ङसिभ्याम्भ्यस्ङसोसाम्ङ्योस्सुप् । ४.१.३ स्त्रियां । ४.१.४ अज...

'हओम' शब्द से जाना गया। धर्म ग्रन्थ में इस शब्द के प्रयोग का कारण केवल पाणिनि की 'अष्टाध्यायी' द्वारा ही जाना जा सकता है।[1] इतिहास बताता है कि मूल 'जेंदावेस्ता'...

मित्रसम्प्राप्तिः १-५० लघुपतनक वायस-चित्रग्रीव कपोत- हिरण्यक मूषक कथा १- पाणिनि-जैमिनि-पिङ्गल विषयक श्लोकः ३५ द्वितीयतन्त्रम् - मित्रसम्प्राप्तिः ५१-१००...

कालविलास: सर्जकः:मनु: - मनुस्मृति: सर्जकः:मम्मट: - काव्यप्रकाश: सर्जकः:पाणिनि: - अष्टाध्यायी सर्जकः:पतञ्जलि: - योगसूत्रम्, व्याकरणमहाभाष्यम् सर्जकः:राजशेखर:...

तथा परवर्ती इवर्णादि का लोप | ज्ञातव्य है कि पाणिनि की गुणविधि भी दो वर्णौ के स्थान में एकादेश रूप है |पाणिनि ने जहाँ इकू के स्थान में यण्‌ आदेश किया है...

वेला-तटे पिंगलम् अज्ञानावृत-चेतसाम् अतिरुषा कोऽर्थस् तिरश्चां गुणैः॥पञ्च_२.३५॥ पाणिनि उपरि टिप्पणी पिंगलोपरि टिप्पणी वायस आह-अस्त्य् एतत्। यथापि श्रूयताम्- उपकाराच्...

भाषाओं के सब शब्दविद्या का मुख्य मूल प्रमाण है। उसके बनानेवाले महामुनि पाणिनि और पतञ्जलि हैं। उनका ऐसा मत है कि—‘सब शब्द नित्य हैं, क्योंकि इन शब्दों...

ज्ञापयिष्यन्तावित्यर्थः । कर्तरि भविष्यति ण्वुल्षष्ठीनिषेधस्तु अकेनोर्भविष्यदाधमर्णयोः (पाणिनि २.३.७०) इति सूत्रात् ॥३॥ कोऽपि तद्बान्धवो भट्टो दक्षिणद्विजवंशजः । विविच्य...

किं सिद्धम्? ब्रह्मेति ब्राह्मणानां नामास्ति। अत्र प्रमाणम्— [यहाँ पर भी पाणिनि आचार्य ने वेद और ब्राह्मण का भेदपूर्वक प्रतिपादन किया है। जैसे—प्राचीन ब्रह्मा...

उपभोगकालो न भवति इत्यर्थः । शब्दप्रादुर्भावः प्रकाशता शब्दस्य - इति पाणिनि । तत्-पाणिनि । पाणिनि-शब्दो लोके प्रकाशते इत्यर्थः । पश्चात्-- अनुरथं पादातं । रथानां...

कि पाणिनि के समय के नटसूत्रकारों पर अविश्वास इसलिये होता है कि पाणिनि ने 'नटसूत्र' शब्द का तो प्रयोग किया है। नाटक शब्द का प्रयोग नहीं किया। पाणिनि के...

कृता बहुलम्" [पाणिनि २.१.३२] इति सूत्रमपनीय गलेचोपक इत्यादिसिद्ध्यर्थ "साधनं कृता" इति सूत्रं कृतम् । वार्त्तिकसूत्रिकाणां तु "तृतीया" [पाणिनि २.१.३०] इति...

न-जैमिन्यन्तैर्ऋषिभिश्चैतरेय-शतपथादीनि भाष्याणि रचितान्यासन् , तथा यानि पाणिनि- पतञ्जलियास्कादि-महर्षिभिश्च वेदव्याख्यानानि वेदाङ्गाख्यानि कृतानि , एवमेव...