वाचस्पत्यम्/म
| ← वाचस्पत्यम्/भ | वाचस्पत्यम्/म तारानाथ भट्टाचार्य |
वाचस्पत्यम्/य → |
मकारः पवर्गस्य पञ्चमवर्णः । अस्योच्चारणस्यानमोष्ठौ नासिका
म पु० मा--क । १ शिवे २ चन्द्रे ३ चतुर्मुखे ब्रह्मणि एकाक्ष० ।
मक भूषणे गतौ च भ्वा० आ० सक० सेट् इदित् । मङ्कते अमङ्किष्ट ममङ्के । मक पुंन० म इव कायति कै--क अर्द्धर्चादि । शिवादितुल्ये । मकर पुंस्त्री० मं विषं किरति कॄ--अच् । १ जलजन्तुभेदे
मकरकुण्डल पु० मकराकृति कुण्डलं कर्णभूषणम् । मकराकारे कर्णभूषणे । मकरकेतन पु० मकरः मकरचिह्नितं केतनं ध्वजो यस्य ।
मकरध्वज पु० मकरो ध्वजोऽस्य । कामदेवे अमरः । मकरन्द पु० मकरमपि द्यति कामजनकत्वात् दो--अवखण्डने
मकरन्दवती स्त्री मकरन्द + बाहुल्ये मतुप् मस्य वः ङीप् ।
मकरन्दिका स्त्री “रसैः षड्भिर्लोकैर्ममनसजजा गुरुर्मक-
मकरव्यूह पु० मकर इव व्यूहः । मकराकारे सैन्यनिवेशनभेदे भा० भी० ६९ अ० । |
मकरसंक्रान्ति स्त्री ७ त० । मकरे राशौ रवेः १ संक्रमणे
मकराकर पु० ६ त० । समुद्रे हेमच० । मकराकार पु० मकरस्येवाकारः फले यस्य । (काँटाकरमचा) करञ्जभेदे शब्दच० । मकराक्ष पु० रावणपक्षस्थे राक्षसभेदे रामा० लङ्का० १७ अ० । मकराङ्क पु० मकरोङ्को यस्य । १ कामदेवे २ मनुभेदे अजयपालः मकरालय पु० ६ त० । समुद्रे मकरावासादयोऽप्यत्र । मकरासन न० रुद्रयामलोक्ते पूजाङ्गे आसनभेदे “मकरा-
मकरीप्रस्थ पु० मकर्य्या उपलक्षितः प्रस्थः । यदा कदाचित्
मकष्टु पु० ऋषिभेदे तस्यापत्यं शुभ्रा० ढक् । माकुष्टवेय
मकार पु० म + स्वरूपे कार । मस्वरूपे वर्णे । मकारादिर्वर्ण
मकुट न० मकि--भूषणे उट पृषो० । शिरोभूषणे मुकुटे द्विरूपको० । मकुति स्त्री मकि--उति पृषो० । शूद्रशासने त्रिका० । मकुर पु० मकि--उरच् पृषो० । १ दर्पणे २ बकुलवृक्षे ३ कुलाल-
मकुल पु० मकि--उलच् पृषो० । १ मुकुले २ बकुलवृक्षे शब्दरत्ना० । मकुष्टक पु० मकि--भूषायां उ--पृषो० मकुं भूषां स्तकति प्रतिहन्ति
मकुष्ठ पु० मीयते मा--ड कुत्सितं तिष्ठति स्था--क अम्बष्ठा०
मकूलक पु० मकि--ऊलच् पृषो० संज्ञायां कन् । १ दन्तीवृक्षे
मक्क गतौ भ्वा० आ० सक० सेट् । मक्कते अमक्किष्ट ममक्के । मक्कल्ल पु० शूलरोगभेदे “प्रजातायाश्च नार्य्या रूक्षशरीराया-
मक्कूल न० मक्क--ऊलच् । शिलाजतुनि शब्दर० । मक्कोल पु० मक्क--बा० ओल । खटिकायां त्रिका० । मक्ष रोधे संघाते च भ्वा० पर० अक० सेट् । मक्षति अमक्षीत् । मक्षवीर्य्य पु० मक्षं संहतं वीर्य्यं यस्मात् । ५ ग० पियालवृक्षे
|
|
मक्षिका स्त्री मश--सिकन् । कीटभेदे वंभरालीकीटे
मक्षिकामल न० ६ त० । सिक्थके (मोम) राजनि० । मक्षिकासन न० ६ त० । (मौचाक) सिक्थकाधारे राजनि०
मक्षु न० मक्ष--उन् । १ शीघ्रे निघण्टुः २ शीघ्रगतियुते त्रि० ऋ० ८ । २६ । ६ मख सर्पणे भ्वा० पर० सक० सेट् । मखति अमाखीत् अमखीत्
मख सर्पणे भ्वा० पर० सक० सेट् इदित् । मङ्खति अमङ्खीत् मङ्ख्यते । मख पु० मख--संज्ञायां घ । यज्ञे अमरः । मखत्रातृ पु० मखं विश्वामित्रर्षिमखं त्रायते त्रै--तृच् । श्रीरामे
मखद्विष् पु० मखाय द्वेष्टि द्विष--क्विप् । १ राक्षसे २ यज्ञद्वेषिणि त्रि० । मखाग्नि पु० ६ त० । यज्ञे संस्कृताग्नौ जटा० । मखान-
मखान्न न० मखे तत्काले भोज्यमन्नं मुन्यन्नत्वात् शा० त० ।
मखासुहृत् पु० ६ त० । दक्षयज्ञस्य नाशके महादेवे हेमच० मग सर्पणे भ्वा० पर० सक० सेट् इदित् । मङ्गति अमङ्गीत् । मगध पु० मङ्ग्यते अधोगम्यतेऽनेन मगि--क पृषो० भगं
मगधा स्त्री मगध उत्पत्तिस्थानत्वेनास्त्यस्या अच् । पिप्पल्यां
मगधेश्वर पु० ६ त० । १ जरासन्धनृपे हेम० । २ तद्देशपतिमात्रे च । मगधोद्भवा स्त्री मगधदेशे बाहुल्येनोद्भवति अच् । पिप्प-
मगध्य परिवेष्टने कण्ड्वा० प० सक० सेट् । मगध्यति
|
मगन्द पु० मगं पापं ददाति दा ड पृशो० मुमृ च । कुशीदिनि
मगण पु० छन्दःशास्त्रोक्ते सर्वगुरुके वर्णत्रये । मगल पु० गोत्रप्रवरर्षिभेदे प्रवरा० । मग्न त्रि० मस्ज--क्त । (डोवा) जलादौ कृतमज्जने । मघ कैतवे द्यूतक्रीड़ादौ अक० गतौ निन्दायां आरम्भे च
मघ भूषणे भ्वा० पर० सक० सेट् इदित् । मङ्घति अमङ्घीत् । मघ पु० मघि--अच् पृषो० । १ द्वीपभेदे मेदि० । (मग)नामके
मघवन्(त्) पु० मह--कनिन् नि० हस्य घः “मथवा बहुलम्”
मघा स्त्री मह--घ हस्य घत्वम् । अश्विन्यवधिके दशमे नक्षत्रे
मघात्रयोदशी स्त्री मघानक्षत्रेण युक्ता त्रयोदशी शा० त० ।
|
मघाभू पु० मघासन्निकृष्टे ऋक्षे भवति भू--क्विप् । पूर्वफल्गुनी
मघी पु० मधानक्षत्रमुत्पत्तिकापत्येनास्त्यस्य अच् गौरा०
मङ्कलक पु० १ ऋषिभेदे भा० व० ८३ अ० । २ यक्षभेदे तत्रैव । मङ्कि पु० मकि--इन् । धनेच्छुवणिग्भेदे भा० शा० १७७ अ० । |
मङ्कु पु० मकि--उन् । सञ्चलद्गतिके शत० ब्रा० ५ । ५ । ४ । ११ । मङ्कुर पु० मकि--उरच् । दर्पणे भरतः । मङ्क्षण मङ्क्ष--ल्युट् । जङ्घात्राणे हारा० । मङ्क्षु(ङ्खु) अव्य० मखि--उन् । १ शैव्य्रे २ मृशार्थे च । पृषो०
मङ्ग पु० मगि--घञ् । नौकाशिरसि हेम० । मङ्गल पु० मगि--अलच् । १ भूमिसुते ग्रहभेदे २ प्रशस्ते
मङ्गलचण्डी स्त्री मङ्गले चण्डी दक्षा । १ देवीभेदे स्वार्थे क ।
मङ्गलच्छाय पु० मङ्गला प्रशस्ता छाया यस्य । वटवृक्षे राजनि० । मङ्गलपाठक पु० मङ्गलार्थं स्तुतीः पठति पठ--ण्वुल् ।
मङ्गलागुरु न० नित्यक० । अगुरुभेदे राजनि० । |
|
मङ्गल्य न० मङ्गलाय हितं यत् । १ चन्दने २ मङ्गलागुरुणि
मङ्गल्यक पु० मङ्गलग्रहस्य प्रियः तद्दोषनिवारणार्थं
मङ्गलकुसुमा स्त्री मङ्गल्यं कुसुमं यस्याः । शतपुष्प्याम् भावप्र० । मङ्गल्यतामधेया स्त्री ६ ब० । जीवन्त्यामोषधौ जटा० । मङ्गल्या स्त्री मङ्गलाय हिता यत् । १ मल्लिकागन्धयुक्ता-
मङ्गिनी स्त्री मङ्गी नौकाशिरः अस्त्यस्या इनि ङीप् ।
मङ्गुष पु० नृपभेदे तस्यापत्यं कुर्वा० ण्य । माङ्गुष्य तदपत्ये पुंस्त्री मच दम्भे शाठ्ये च अक० भ्वा० आ० सेट् । मचते अमचिष्ट मेचे । मच उच्चताकरणे धारणे पूजायां च सक० दीप्तौ अक० भ्वा०
मचक्रुक न० कुरुक्षेत्रान्तर्गते तीर्थभेदे । कुरुक्षेत्रशब्दे दृश्यम् मचर्चिका स्त्री चर्च--धात्वर्थनिर्देशे ण्वुल् मस्य शम्भोरिव
मच्छ पुंस्त्री० माद्यति मद--क्विप् तथा सन् शेते शी--ड ।
मजिर पु० ऋषिभेदे तस्यापत्थं शिवा० अण् । माजिर
मज्जकृत् न० मज्जानं करोति कृ--क्विप् । १ देहस्थे अस्थि-
|
मज्जत् पु० मस्ज--कनिन् । १ अस्थिजाते अस्थिमध्यस्थे स्नेहा-
मज्जन न० मस्ज--भावे ल्युट् । १ स्नाने (डोवा) जटाध० ।
मज्जसमुद्भव न० मज्ज्ञः समुद्भवति सम् + उद् + भू--अच् ५ न० ।
मज्जा स्त्री मस्ज--अच् टाप् । १ अस्थिसारे २ वृक्षादेः सारांशे
मज्जाज न० मज्जातो जायते जन--ड । १ भूमिजे गुग्गुलौ राजनि० २ शुक्रधातौ न० मज्जारस मज्जायाः रसः परिपाकः । शुक्रे राजनि० ।
मज्जासार न० मज्जायां सारोऽस्य । जातीफले राजनि० । मज्जूषा स्त्री मस्ज--ऊषन् । मञ्जूषायां रायमुकुटः । मज्मन् न० मस्ज--मनिन् पृषो० । बले निघण्टुः । मञ्च पु० मचि--उच्छ्राये घञ् । १ खट्वायाम् अमरः (मांचा)
मञ्चकाश्रय पु० ६ ब० । मत्कुणे (छारपोका) राजनि० । मञ्चमण्डप पु० मञ्च इव मण्डपः । शस्यरक्षार्थे उच्चे पत्रा-
मञ्जर न० मन्ज--अरच् । १ तिलकवृक्षे २ मुक्तायाञ्च ३ बल्ल्याञ्च शब्दरत्ना० । मञ्जरि(री) स्त्री मञ्जु ऋच्छति ऋ० इन् शक० पररूपं वा
मञ्जरीनम्र पु० मञ्जर्य्यां तदवस्थायामपि नम्रः । वेतसे । राज न० । मञ्जा स्त्री मजि--अच् । १ छाग्यां त्रिका० । २ मञ्जर्य्यां हेमच० । मञ्जि(ञ्जी) स्त्री मन्ज--इन् वा ङीप् । मञ्जर्य्याम् त्रिका० । |
|
मञ्जिका स्त्री मजि--ण्वुल् टाप् अत इत्त्वम् । वेश्यायां
मञ्जिफला स्त्री मञ्जिः मञ्जरी फले यस्याः । कदल्याम् त्रिका० मञ्जिष्ठा स्त्री अतिशयेन मञ्जीमती इष्ठन् मतुपो लोपः ।
मञ्जिष्ठामेह पु० सुश्रुतीक्ते मेहभेदे तल्लक्षणं तत्रोक्तं यथा
मञ्जिष्ठाराग पु० मञ्जिष्ठेव रागः । “मञ्जिष्ठारागमाहुस्तं
मञ्जीर न० मन्ज--ध्वनौ ईरन् । १ नुपूरे अमरः । “मञ्जु-
मञ्जीरक पु० मञ्जीर इव कायति शब्दायते कै--क । नुपूर-
मञ्जु त्रि० मन्ज--उन् । मनोहरे अमरः । सिध्मा० लच् । मञ्जुल तद्वति त्रि० । मञ्जुकेशिन् पु० कर्म० प्राशस्त्ये इनि । १ श्रीकृष्णे हला०
मञ्जुगमना स्त्री ६ व० । १ हंस्यां राजनि० २ सुन्दरगतियुते त्रि० । मञ्जुघोष पु० । तन्त्रोक्ते १ उपास्यदेवभेदे तन्त्रसारे दृश्यम् ।
मञ्जुपाठक पुंस्त्री० मञ्जु पठति पठ--ण्वुल् । १ शुकखगे
मञ्जुप्राण पु० ६ ब० । चतुर्मुखे ब्रह्मणि जटा० सर्वव्यापि-
मञ्जुभद्र पु० जिनभेदे त्रिका० । मञ्जुभाषिन् त्रि० मञ्जु भाषते माष--णिनि । १ सुन्दरभा-
मञ्जुल त्रि० मन्ज--सिध्मा० लच् मजि--उलच् वा । १ मनो
मञ्जुश्री पु० ६ ब० । १ मञ्जुघोपे २ पूर्वजिनभेदे त्रिका० । ३ सुन्दरश्रीके त्रि० । मञ्जुहासिनी स्त्री “जतो सजौ गो भवति मजुहासिनी”
|
मञ्जूषा स्त्री मन्ज ऊषन् (पेटरा) १ पेटिकायाम् अमरः ।
मट सादे भ्वा० प० सक० सेट् । मटति अमटीत् अमाटीत् मेटतुः मटची स्त्री मट--बा० अचि ङीप् । १ पाषाणवृष्टौ “मटचीहतेषु
मटस्फटि पु० दर्पारम्भे जटा० । मठ वासे अक० मर्दने सक० भ्वा० पर० सेट् । मठति अमठीतमाठीत् मेठतुः । मठ आध्याने आ० सक० सेट् इदित् । मण्ठते अमण्ठिष्ट । मठ पुंन० अर्द्धर्चा० मठत्यत्र मठं--घञर्थे क । १ छात्राद्यावासे
मठर पु० मठ--अरन् । १ मुनिभेदे २ शौण्डे त्रि० उज्ज्वल० ।
मड मोदे चु० उभ० अक० सेट् इदित् । भण्डयति--ते
मड भूषणे चुरा० उभ० पक्षे भ्वा० पर० सक० सेट् इदित् । मण्ड-
मडक पु० मडि--क्वुन् पृषो० नलोपः । धान्यभेदे (मेडुया) जटा० । मडर पु० मडि--षा० अरन् पृषो० नलोपः । शिल्पिभेदे
मडार पु० मडि--वा० आरन् पृषो० । भूषके ततः चतु
मड्डु पु० मज्जन्ति अन्ये शब्दा अत्र मस्ज + उन् पृषो० ।
मण अव्यक्तशब्दे भ्वा० प० अक० सेट् । मणति अमाणीत् अभणीत् मेणतुः । मणि(णी) पुंस्त्री० मण--इन् स्त्रीत्वपक्षे वा ङीप् ।
|
|
मणिकर्ण पु० १ कामरूपस्थे २ शिवलिङ्गभेदे मणिकूटशब्दे दृश्यम् । मणिकर्णिका स्त्री मणिकर्णः मणिमयकर्णभूषणमस्त्यस्यां
मणिकर्णीश्वर न० काशीस्थे शिवलिङ्गभेदे काशीख० १०० अ० मणिकर्णेश्वर न० कामरूपस्थे शिवलिङ्गभेदे कालिपु० ८१ अ० । मणिकानन न० मणिकमिवाननं यत्र । कण्ठे शब्दर० । मणिकार पु० मणिमयं भूषणं करोति कृ--अण् । (जहरि)
मणिकुट्टिका स्त्री कुमारानुचरमातृभेदे भा० श० ४७ अ० । मणिकूट पु० मणिमयः कूटोऽस्य । कामरूपस्थे पर्वतभेदे यथोक्तम्
मणिकेतु पु० केतुभेदे वृ० स० ११ अ० केतुशब्दे दृश्यम् । मणिगणनिकर पु० “वसुहययतिरिह मणिगणनिकरः”
मणिग्रीव पु० कुवेरपुत्रभेदे शब्दर० । मणिच्छिद्रा स्त्री मणिरिव छिद्रमस्याम् । १ मेदानामौषधौ
मणिजला स्त्री मणिप्रचुरं जलमस्याम् । नदीभेदे भा० च० ११ अ० । मणित न० मण--क्त । रतिकाले स्त्रीणामव्यक्तशब्दभेदे हेम० मणितारक पुंस्त्री० मणिरिव तारकास्य । सारसखगे
मणिद्वीष पु० मणिमयः मणिप्रचुरो वा द्वीपः । क्षीरसमुद्र-
|
मणिनाग पु० नागभेदे भा० आ० ३५ अ० । मणिपर्वत वृ० मणिप्रचुरः पर्वतः शा० त० । पर्वतभेदे हरिवं० १५८ अ० । मणिपालि त्रि० मणिं पालयति पालि--इनि । मणिपालके
मणिपुच्छी स्त्री मणिरिव पुच्छं यस्याः नित्यं ङीष् ।
मणिपुष्पक पु० सहदेवस्य शङ्खे गीता १ । १६ । मणिपुर न० पौरस्त्ये देशभेदे । मणिपूर न० सुषुम्णान्तर्गते षट्चक्रमध्ये नाभिस्थे पद्मभेदे
मणिबन्ध पु० मणिर्बध्यतेऽत्र बन्ध--आधारे घञ् । प्रकोष्ठ-
मणिबी(वी)ज पु० मणिरिव बी(वी)जमस्य । दाड़िमवृक्षे राजनि० । मणिभद्र पु० यक्षभेदे भा० स० ३० अ० । मणिभूमि स्त्री ६ त० । मणीनामाकरे । मणिमञ्जरी स्त्री “इनाश्वैः स्यात् यभनयजजगाः कीर्त्तिता
मणिमण्डप पु० मणिमयः मणिप्रचुरो वा मण्डपः । १
मणिमत् त्रि० मणिरस्त्यस्य मतुप् । १ मणियुते त्रि० स्त्रियां
मणिमध्य न० “स्यान्मणिमध्यं चेद्भमसाः” छन्दोम० उक्ते
मणिमन्थ न० मणिरिव मथ्यते मन्थ--कर्मणि घञ् । सैन्धवलवणे अमरः । |
|
मणिमाला स्त्री ६ त० । “त्यौ त्यौ मणिमाला छिन्ना गुह-
मणिराग न० मणेरिव रागो वर्णोऽस्य । १ हिडुले रांजनि०
मणिल त्रि० मणि + सिध्मा० अस्त्यर्थे अच् । मणियुते । मणिव पु० मणि--अस्त्यर्थे व । नागभेदे सि० कौ० । मणिवाल पु० मणिरिव शुद्धत्वात् वालः केशोऽस्य । अश्वि-
मणिवाहन पु० नृपभेदे भा० अ० ६३ अ० । मणिशैल पु० मन्दराचलस्य पूर्वस्थे पर्वतभेदे मार्कपु० ५५ । मणिसर पु० मणीन् सरति कारणत्वेन गच्छति सृ--अच्
मणिस्कन्ध पु० नागभेदे भा० आ० ५७ अ० । मणीचक न० मणेः ईं शोभां चकते प्रतिहन्ति चक--अच्
मणीवक न० मणीव कायति कै--क । पुष्पे हारा० । मणीवती स्त्री मणि + अस्त्यर्थे मतुप् नि० मस्य वः शरा०
मण्टपी स्त्री मण्टं पाति पा--क गौरा० ङीष् । क्षुद्रोपद । क्याम् राजनि० । मण्टि पु० गोत्रप्रवरर्षिभेदे प्रवराध्यायः । मण्ठ(ठ) पु० मठ--अच् पृषो० वा । (भाठ) कृतान्नभेदे राजनि० ।
मण्ड पुंन० मन--ड तस्य नेत्त्वम् । १ सर्वान्नानामग्ररसे (माड)
|
मण्डक पु० भाव० उक्ते पिष्टकभेदे कृतान्नशब्दे २१८१ पृ०
मण्डन पु० मण्डयति मडि--ल्यु । १ अलङ्कारके २ प्रसिद्धमीमां-
मण्डप पुंन० मडि--घञ् मण्डं भूषां पाति रक्षति पा--क
मण्डयन्त त्रि० मडि--झच् । १ अलङ्कारके सि० कौ० । २ योषिति स्त्री त्रिका० ङीप् । मण्डर त्रि० मडि--अरन् । १ भूषणे ततः अङ्गुल्या० स्वार्थे
|
|
मण्डल न० मडि--कलच् । १ चक्राकारेण वेष्टने अमरः यथा
|
मण्डलनृत्य न० मण्डलाकारेण नृत्यम् । चक्राकारेण परिभ्रमणरूपे नृत्ये शब्दमाला । मण्डलपत्रिका स्त्री मण्डलाकारं पत्त्रमस्याः । रक्तपुन-
मण्डलपुच्छक पु० कीटभेदे सुश्रुतः कीटशब्दे दृश्यम् । मण्डलब्राह्मण न० शत० ब्रा० १० अध्याये पठिते “यदेतत्मण्डलं
|
|
मण्डलाग्र पु० मण्डल इवाग्रमस्य । खड्गभेदे अमरः । मण्डलाधिप पु० ६ त० । मण्डलेश्वरे नृपभेदे चतुर्योजन-
मण्डलाकृत त्रि० मण्डल + क्यङ् कर्त्तरि--क्त । वर्तुलाकारे शब्दर० । मण्डलिन् पु० मण्डलं कुण्डलनमस्त्यस्य इनि । १ सर्पे २
मण्डहारक पु० मण्डं हरति सृ--ण्वुल् । शौ । डके अमरः मण्डा स्त्री मण्डःकारणत्वेनास्त्यस्या अच् । सुरायां हारा०
मण्डित त्रि० मडि--क्त । १ भूथिते २ बौद्धभेदे पु० हेमच० । मण्डु पु० ऋषिभेदे तस्यापत्यं गर्गा० यञ् । माण्डव्य
मण्डूक पुंस्त्री० मण्डयति वर्षासमयम् मडि--ऊक । १ मेके
मण्डूकपर्ण पु० मण्डूक इव पर्णमस्य । १ श्योनाके अमरः
मण्डूकमातृ स्त्री मण्डुकस्य मातेव पोषकत्वात् । ब्राह्म्यां
मण्डूकसरस न० मण्डूकप्रचुरं सरः जातौ अच्समा० । सरोवरभेदे अमरः । मण्डूर न० मडि--ऊरच् । लौहमले अमरः । मण्डूरवज्र पु० चक्रदत्तोक्ते वज्रकभेदे
|
मण्डूरवटक पु० चक्रदत्तोक्ते मण्डूरादिघटिते वटकभेदे
मण्डोदक न० मण्ड इवोदकं यत्र । १ आतर्पणे (आलिपोना)
मत त्रि० मन--क्त । १ सम्मते २ अभिप्रेते ३ ज्ञाते ४ अर्चिते च ।
मतङ्ग पु० माद्यति अनेन मद--अङ्गच् दस्य तः । १ मेघे उणा०
मतङ्गज पुंस्त्री० मतङ्गः मेघ इव जायते जन--ड । १ गजे
|
मतङ्गवापी स्त्री तीर्थभेदे भा० अनु० ३० अ० । मतल्लिका स्त्री मतं मतिमलति भूषयति ण्वुल् पृषो० । प्रशस्ते
मतस्न पु० पार्श्वस्थे आम्रफलाकृतिवृक्वे ऋ० १० । १६३ । ३ भा० मतानुज्ञा स्त्री निग्रहस्थानभेदे गौ० सू० तल्लक्षणमुक्तं यथा
मति स्त्री मन--भावे क्तिन् । १ ज्ञाने अमरः । २ इच्छायां
मतिदा स्त्री मतिं द्यति दो--क । १ ज्योतिष्मतीलतायाम्
मतिनीर पु० नृपभेदे भा० आ० ९४ अ० । मतिभ्रम पु० मतेर्भ्रमः अयथार्थविषयत्वेन भ्रमणम् । १ बुद्धि-
मतिविभ्रम पु० मतेर्बिभ्रमोऽत्र । उन्मादरोगे राजनि० । मतिभ्रंशादयोऽप्यत्र । मतुख त्रि० १ मतगाथके ऋ० ९ । ७१ । ५ । २ मेधाविनि निघ० । मत्क पु० मद--क्विप् स्वार्थे क । १ मत्कुणे (छारपोका)
मत्कुण पु० मद--क्विप् कुणति कुण--अच् कर्म० । १ कीटभेदे
मत्कुणारि पु० ६ त० । (सिद्धि) भङ्गायां शब्दमाला ।
मत्कुणिका स्त्री कुमारानुचरमातृभेदे भा० श० १७ अ० । |
मत्त पु० मद--क्त । १ दुर्मदे गजे अमरः । २ क्षीवे ३ मदयुक्ते
मत्तकाशि(सि)नी स्त्री मत्तेव क्षीवेव काशते कसति गच्छति
मत्तकीश पु० मत्तः कीश इव । गजे शब्दमा० स्त्रियां
मत्तमयूर पु० मत्तो मयूरो यस्मात् । १ मेघे “वेदैरन्ध्रैर्म्तौ
मत्तवारण पु० कर्म० । १ मत्तहस्तिनि । मत्तं वारयति वृ--णिच्
मत्ताक्रीड़ा स्त्री “मत्ताक्रीड़ा मौ त्नौ नौ नल्गिति भवति
मत्तालम्ब पु० मत्तैरालम्ब्यते आ + लवि--कर्मणि घञ् । (वारेण्डा) प्रासादवरण्डं हेमच० । मत्तेभविक्रीड़ित न० “सभरा न्मौ यलगास्त्रयोदशयतिर्मत्तेभ-
मत्य न० मते समीकरणे साधु यत् । कृष्टक्षेत्रस्य समीकरण-
मत्र गुप्तभाषणे चु० आ० सक० सेट् इदित् । मन्त्रयते अममन्त्रत । मत्स पुंस्त्री० मद--स । मत्स्ये उणा० । मत्सगण्ड पु० मत्सेन गण्डो लेपोऽत्र (माछेरथण्ट)
मत्सर पु० मद--सरन् । १ अन्यशुभद्वेषे परसम्पत्त्यसहने
|
|
मत्स्य पु० मद--स्यन् । (माछ) १ मीने २ जलचरभेदे स्त्रियां
|
|
|
|
मत्स्यकरण्डिका स्त्री मत्स्यानां करण्डिकेवाधारः ।
मत्स्यगन्धा स्त्री मत्स्यस्येव गन्धोऽस्याः । १ व्यासमातरि सत्य-
मत्स्यघण्ट पु० स्वनामख्याते व्यञ्जनभेदे शब्दच० । मत्स्यजाल न० मत्स्यधारणं जालम् शा० त० । मत्स्यधार-
मत्स्यजीविन् पु० मत्स्येन तद्धारणविक्रयादिना जीवति
मत्स्यण्डी स्त्री (राव) ख्याते गुड़विकारभेदे भावप्र० “इक्षो
मत्स्यद्वीप पु० मत्स्यप्रधानो द्वीपः शा० त० । द्वीपभेदे विष्णुपु० मत्स्यधानी स्त्री मत्स्या धीयन्तेऽस्यां धा--आधारे ल्युट्
मत्स्यनाशन पुंस्त्री० मत्स्यान् नाशयति ल्यु । १ कुररखगे
मत्स्यपित्ता स्त्री मत्स्यस्य पित्तनिव रसोऽस्त्यस्याः अच् ।
|
मत्स्यबन्धक त्रि० मत्स्यान् बध्नाति बन्ध--ण्वुल् । १ मीनधा-
मत्स्यमुद्रा पूजाङ्गे मुद्राभेदे
मत्स्यरङ्ग पुंस्त्री० मत्स्ये रजति रन्ज--कर्त्तरि संज्ञायां
मत्स्यराज पु० ६ त० । १ रोहितमत्स्ये त्रिका० । २
मत्स्यविन्ना स्त्री विद--लाभे क्त मत्स्यो मत्स्यरसो विन्नो
मत्स्यवेधन न० मत्स्यो विध्यतेऽनेन विध--करणे ल्युट् ।
मत्स्यसन्तानिक पु० व्यञ्जनभेदे “दग्धाऽङ्गारे सलवणा
मत्स्याक्षी स्त्री मत्स्यस्याक्षीवाकारोऽस्याः षच्समा० ङीष् ।
मत्स्याङ्गी स्त्री मत्स्यः तत्पित्तमिवाङ्गं तिक्तत्वात् यस्याः
मत्स्यादनी स्त्री मत्स्य इवाद्यते आस्वाद्यते अट--कर्मणि
मत्स्याशन पुंस्त्री० मत्स्यमश्नाति अश--ल्यु । (माछराङ्गा)
मत्स्यासन न० रुद्रयामलोक्ते आसनभेदे “अथ मत्स्या-
|
|
मत्स्योदरी स्त्री मत्स्यगन्धयुक्तमुदरमस्याः । १ व्यासमातरि
मथ विलोडने भ्वा० पर० सक० सेट् । मथति पदित् अमथीत्
मथ बधे सक० क्लेशे अक० भ्वा० पर० सेट् इदित् । मन्थति
मथन न० मथ--ल्युट् । १ बधे २ क्लेशे ३ विलोड़ने च । “क्षीरोद-
मथित न० मथ--क्त । १ निर्जलतक्रे २ पीड़िते ३ हते च त्रि० । मथु(थू)रा स्त्री मथ--उ(ऊ)रच् । स्वनामख्यातायां नगर्य्याम ।
|
मथुरेश पु० ६ त० । श्रीकृष्णे शब्दर० । मथुरानाथादयोऽप्यत्र मद हर्षे दिवा० पर० अक० सेट् शमा० । माद्यति इरित्
मद गर्वे दैन्ये च भ्वा० पर० अक० सेट् । मदति अमादीत्--अमदीत् घटा० मदयति । मद तर्षणे चु० आ० सक० सेट् । मादयते । अमीमदत । मद जाड्ये स्वप्ने मदे आमोदे स्तुतौ दीप्तौ च यथायथं अक०
मद पु० मद अच् । १ हस्तिगण्डादिस्नुतजले दानजले अमरः
मदकट पु० मदेन कटति कट--अच् षण्डे (षांड़) हेमच० । मदकल त्रि० मदेन कलते कल अच् । १ मत्तहस्तिनि
मदगन्ध पु० मदस्य हस्तिदानस्येव गन्धोऽस्य । १ सप्नच्छदवृक्षे
मदघ्नी स्त्री मदं मदिरामत्ततां हन्ति हन--ट ङीप् ।
मदधार पु० मदप्रधाना धारा यत्र । पर्वतमेदे भा० स० २९ अ० । मदन पु० माद्यत्यनेन मद करणे ल्युट् । १ कामदेवे अमरः ।
मदनक पु० मदयति मद--णिच्--ल्युट् स्वार्थे क । दमनक-
मदनकण्टक पु० मदननिमित्तः कण्टक इव । १ सात्त्विके २ रोमाञ्चे त्रिका० । मदनकाकुरव पुंस्त्री० मदनेन हेतुना काकुरवोऽस्य ।
मदनगृह न० ६ त० । १ स्त्रीचिह्नभेदे सुरतगृहादयोऽप्यत्र ।
मदनगोपाल पु० मदन इव गोपालः । श्रीकृष्णे । |
|
मदनचतुर्दशी स्त्री मदनपूजार्था चतुर्दशी शा० त० । चैत्र-
मदनत्रयोदशी स्त्री मदनपूजार्था त्रयोदशी । चैत्रशुक्ल-
मदनद्वादशी स्त्री मदनपूजार्था द्वादशी । चैत्रशुक्लद्वादश्याम् मत्स्यपु० ७ अ० मदनपक्षिन् पु० माद्यति मद--ल्यु कर्म० । खञ्जनखगे शब्दच० मदनपाठक पु० मदनोद्दीपनार्थं पठति पठ--ण्वुल् । स्मरो-
मदनमोहन पु० मदनमपि मोहयति सौन्दर्य्येण मुह--णिच्
मदनललिता स्त्री “वेदाङ्गाऽङ्गैर्मदनललिता मो भो नम
मदनलेख पु० मदनज्ञापनार्थं लेखः । स्वकीयानुरागज्ञाप-
मदनवीज न० तन्त्रोक्ते (क्लीम्) इति बीजे मदनशलाका स्त्री मदनोद्दीपिका शलाका तथाभूत शलाकेव
मदनसदन न० ६ त० । १ स्त्रीचिह्नभेदे । ज्योतिषोक्ते लग्ना-
मदनसारिका स्त्री मदनोद्दीपिका सारिका शा० त० ।
मदनाग्रक पु० भदनं मादकमग्रमस्य कप् । कोद्रये (कोदो) धान्यभेदे राजनि० । मदनाङ्कुश पु० मदनस्याङ्कुश इव । १ पुरुषचिह्ने लिङ्गे
मदनायुध न० ६ त० । स्त्रीचिह्ने शब्दच० । मदनायुष पु० मदनस्यायुर्यत्र अच्समा० । वृद्धिकरक्षुपभेदे राजनि० । मदनालय पु० ६ त० । २ स्त्रीचिह्ने ज्योतिषोक्ते लग्नाबधिके
मदनावस्था स्त्री मदनकृतावस्था शा० त० । कामिनां स्मरकृते
मदनी स्त्री माद्यत्यनया मद--ल्युट् ङीप् । १ सुरायाम् हारा०
मदनेच्छाफल पु० मदनेच्छां फलति फल--अच् ६ त० ।
मदनोत्सव पु० मदननिमित्त उत्सवः । १ होलाकोत्सवे
|
मदप्रयोग पु० ६ त० । गजानां मदोद्गमे त्रिका० । मदभञ्जिनी स्त्री मद भञ्जति भन्ज--णिनि । शतमूल्याम् शब्दच० । मदयन्ती स्त्री मद--णिच्--झच् गौरा० ङीष् । वनमल्लिका-
मदयित्नु पु० मद--णिच्--इत्नुच् । १ कामदेवे २ मेघे ३
मदलेखा स्त्री “मृसौ गः स्यात् मदलेख ।” वृ० र० उक्ते सप्ता-
मदविक्षिप्त पु० ३ त० १ मत्तगजे शब्दच० । २ मदेन क्षिप्ते त्रि० । मदशाक पु० मदार्थं शाकमस्य । उपोदक्यां शब्दच० । मदसार पु० मदं सारयति गमयति सृ णिच्--अण् उप० स० ।
मदस्थल पु० ६ त० । १ सुरापाने शब्दरत्ना० । मदस्थाना-
मदहस्तिनी स्त्री मदेन हस्तिनीव । महाकरञ्जवृक्षे राजनि० मदहेतु पु० ६ त० । १ मत्तताहेतौ २ धातक्यां वैद्यकम् । मदाघ पु० ऋषिभेदे ततः । उपका० गोत्रप्रत्ययस्य द्वन्द्वे च
मदाढ्य पु० मदेन मदकारणेन (ताड़ि) रसेनाद्यः ।
मदातङ्क पु० ६ त० । मदनजरोगभेदे राजनि० । मदात्यय पु० ६ त० । मदनिमित्ते रोगभेदे तस्य निदानादि
|
|
मदाम्नात पु० मदस्यातिक्रमे आम्नातः । गजपृष्ठस्थे ढक्का-
मदाम्बर पु० मदो दानमम्बरमिवास्य । मत्तगजे त्रिका० । मदार पुंस्त्री० मद आरन् । १ वराहे उज्ज्वल० स्त्रियां
मदार्म्मद पु० मदजन्यमर्मं ददाति दा--क । फलकमत्स्ये त्रिका० । मदालस त्रि० मदेनालसः । १ मदेनालसे २ गन्धर्वराजविश्वकेतु-
मदालापिन् पु० मदेनालपति आ + लप--णिनि । कोकिले शब्दमाला मदाह्व पु० मदः मृगमद आह्वा यस्य । मृगमदे कस्तूर्य्यां
मदि स्त्री मृद्नाति कृष्टक्षेत्रलोष्ट्रम् मृद--इन् पृषो० । (मै)
मदिन् त्रि० मदयतीति मदि--णिनि । तर्पके यजु० ६ । २७ । मदिन्तम त्रि० अतिशयेन मदी तमप् वेदे नुमागमः ।
मदिरा स्त्री मद--करणे किरच् । “माध्वीकं पानसं द्राक्षं
|
मदिराक्षी पु० १ विरादस्य भ्रातरि भा० वि० ३१ अ० । मदिरा-
मदिरागृह न० मदिरसन्धानार्थं गृहम् शाक० त० । गञ्जाख्ये मद्यसन्धानार्थे गृहे अमरः मदिराश्व पु० १ विराटनृपसेनापतिभेदे भा० आमु० २ अ० ।
मदिरासख पु० ६ त० टच्समा० । आम्रवृक्षे जटा० । तस्य
मदिष्ठा स्त्री अतिशयेन मदिनी मदयित्री इष्ठन् टिलोपः । मदिरायां हेमच० । मदेमहि पु० प्रार्थनायाम् निघण्टुः । मदेव पु० मद--बा० एव । मत्ते ऋ० १० । १०६ । ६ । मदोत्कट पु० मदेन दानवारिणा उत्कटः उद्दृप्तः । १ मत्त
मदोदग्र पु० मदेन हर्षेण दर्पेण वा उदग्रः उग्रः । १ मत्ते
मदोद्धत त्रि० मदेन उद्धतः । नत्ते जटा० । मदोन्मत्त पु० “मन्त्रो वाप्यथ वा विद्या सप्ताधिकदशाक्षरः ।
मद्गु पु० मस्ज--उ न्यङ्क्वा० । (पानिकोडि) १ पक्षिभेदे अमरः ।
|
मद्गुर पुंस्त्री० मद--अरच न्यङ्क्वा० । (मागुर) १ मत्स्यमेदे । स्वार्थे
मद्गुरप्रिया स्त्री मद्गुरस्य प्रियेव । शृङ्गीमत्स्ये हेमच०
मद्गुरसी स्त्री मद्गोः सद्गुरस्येव रस--आस्वादोऽस्याः
मद्य न० माद्यत्यनेन करणे यत् । मदिराशब्दे उक्ते माध्वी-
|
|
|
|
|
मद्यकीट पु० मद्यजातः कीटः । सुराजाते कीटभेदे हेम० । मद्यद्रुम पु० मद्यहेतुर्द्रुमः शा० त० । माडवृक्षे राजनि० । मद्यप त्रि० मद्यं पिबति पा--क । १ मद्यपायिनि २ दानवभेदे पु०
मद्यपङ्क पु० मद्यस्य पङ्क इव । सुराकल्के (मेओया) हेम० । मद्यपाशन न० मद्यपैरश्यते अश--कर्मणि ल्युट् । मद्य-
मद्यपीत त्रि० पीतं मद्यं येन आहि० परनि० । सुरापान-
मद्यपुष्पा स्त्री मद्यं मदसाधनं पुष्पं यस्याः शा० त० । धातक्यां
मद्यबीज न० ६ त० । किण्वादौ (वाखर्) मद्यकारणे पदार्थजाते हेमच० । मद्यवासिनी स्त्री मद्यस्येव वासो गन्धो विद्यते बाहुल्ये
मद्यसन्धान न० मद्यस्य मद्योत्पादनार्थं सन्धानम् अभिषवः ।
मद्यामोद पु० मद्यस्येव आमोदः गन्धोऽस्य । बकुलवृक्षे राजनि० |
मद्र पु० मद--रक् । “विराटपाण्ड्ययोर्मध्ये पूर्वदक्षकभेण च ।
मधु न मन--उ नस्य धः । १ मद्ये “गर्ज गर्ज क्षणं मूढ़!
मधुकण्ठ पुंस्त्री० मधुः मधुरः कण्ठोऽस्य । कोकिले त्रिका० ।
मधुकर पुंस्त्री० मधूनि करोति सञ्चित्य निष्पादयति कृ अच् ।
मधुकर्कटी स्त्री मधुः मधुरा कर्कटी । १ जम्बीरभेदे २ मिष्ट-
मधुका स्त्री मध्विव इवार्थे कन् । १ यष्टिमधौ, २ मधुपर्णीवृक्ष च मेदि० । मधुकोष पु० मध्वर्थं कृतः कोषः । (मौचाक) मक्षिकाकृते
मधुक्षीर पु० मधु मधुरं क्षीरमस्य । खर्जूरवृक्षे । स्वार्थे क तत्रैव । मधुखर्जूरी स्त्री मधुर्मधुरा खर्जूरी । अतिमिष्ट-
मधुच्छदा स्त्री मधुर्मधुरः छदोऽस्याः । मधुरशिखायाम भावप्र० मधुज न० मधुनो जायते जन ड । १ सिक्थके (मोम) राजनि०
मधुजम्बीर पु० मधुर्मधुरः जम्वीरः । अतिमिष्टजम्बीरे ।
मधुजित् पु० मधुमसुरभेदं जितवान् जि मूते क्विप् । विष्णौ
मधुतृण न० कर्म० । इक्षौ त्रिका० । पुंस्त्वं राजनि० । मधुत्रय न० मधूनां मधुराणाम् त्रयम् । मधुवृतसितानां त्रये
|
|
मधुदूत पु० मधोर्बसन्तस्य दूत इवाग्रसरत्वात् । १ आम्रवृक्षे
मधुद्रव पु० मधुरो द्रवोऽस्य । रक्तशिग्रौ शब्दर० । मधुद्रुम पु० मध्वर्थं मद्यार्थं द्रुमः । (मौल) वृक्षभेदे
मधुधूलि पु० मधुर्मधुरो धूलिरिव । खण्डे (खांड)
मधुधेनु स्त्री० दानार्थं कल्पितायां मधुप्रभृतिद्रव्यकृतधेनौ । धेनुशब्दे ३९०९ पृ० दृश्यम् । मधुप पु० मधु पिबति पा--क । १ भ्रषरे अमरः २ मधुप्रायिनि
मधुपर्क न० पृथ० घञ् मधुनः वर्को योगो यत्र । मधुयुते
मधुपर्णी स्त्री मधु इव हितकरं पर्णं यस्याः । १ गुडूच्याम्
मधुपालिका स्त्री मधूनि पालयति पाल--ण्वुल् । गाम्भार्य्याम् शब्दमा० । मधुपीलु पु० कर्म० । मधुरपीलौ राजनि० । मधुपुरी स्त्री मधोर्दैत्यस्य पुरी । मथुरायाम् शब्दरत्ना० । मधुपुष्प पु० मधुप्रचुरं पुष्पं यस्य १ मधुद्रुमे (मौलं) रत्नमा०
मधुप्रिय पु० मधु मद्यं प्रियं यस्य । १ बलरामे त्रिका० मधु
मधुफल पु० मधु मद्यं फलं यस्य । १ मधुनारिकेले २
मधुबहुला स्त्री मधु बहुलं यत्र । माधवीलतायाम् राजनि० मधुमक्षिका स्त्री मधुसञ्चायिका मक्षिका शा० त० (मौमाचि)
मधुमज्जन् पु० मधुरः मज्जा सारोऽस्य । आखोटकवृक्षे राजनि० । मधुमत् त्रि० मधुर्मधुररसोस्त्यस्य मतुप् । १ माधुर्य्यवति
मधुमर्कटी स्त्री मधुजाता मर्कटी शाक० त० । (सिताखण्ड)
|
मधुमल्लि(ल्ली) स्त्री मल्ल--इन् वा ङीप् मधुप्रधाना मल्लिः
मधुमस्तक न० “मधुतैलघृतैर्मध्ये वेष्टिताः समिताश्च याः ।
मधुमूल न० मधु मधुरं मूलम् । (मौआलु) आलुभेदे शब्दच० मधुयष्टि स्त्री मधुरा यष्टिः काण्डम् । १ इक्षौ २ यष्टिमधौ
मधुयष्टिका स्त्री मधुः मधुरा यष्टिरिव इवार्थे कन् । यष्टिमधौ अमरः । मधुर पु० मधु माधुर्य्यं राति रा--क, अस्त्यर्थे र वा ।
मधुरजम्बीर पु० कर्म० । (कमलालेवु) जम्बीरभेदे राजनि० । मधुरत्वच पु० मधुरा त्वचा यस्य । धववृक्षे त्रिका० । मधुरफल पु० मधुरं फलमस्य । राजबदरे राजनि० । मधुरवल्ली स्त्री कर्म० । मधुवीजपूरे जम्बीरभेदे राजनि० । मधुरस पु० मधुन इव रसो यस्य । १ इक्षौ भावप्र० । २ ताले
मधुरस्रव स्त्री मधुरं स्रवति ल्यु--अच् । पिण्डखर्जूर्य्याम् राजनि० । मधुराम्लक पु० कर्म० । आम्रातके शब्दच० । मधु(धू)लग्न पु० मधुर्मधुररसो लग्नो यत्र पृषो० वा दीर्षः ।
मधु(धू)लिका स्त्री मधु माधुर्य्यं साति सा--क पृषो० वा
मधुलिह् पु० मधु लेढ़ि आस्यादयति सिह क्विप् । भ्रमरे अमरः णिवि । मधुलेहीत्यप्यत्र । मधुवन न० मधुदैत्याधिष्ठितं वनम् शा० त० । १ मथुराक्षेत्रस्थे
मधुवर्ग पु० ६ त० । नानाविधमधुगणे भावप्र० दृश्यम् । मधुवल्ली स्त्री मधुप्रधाना वल्ली । यष्टिमधौ राजनि० । मधुवार पु० मधुनो मद्यस्य वारः क्रमः । पुनःपुनःमद्यपानक्रमे अमरः |
|
मधु(बी)वीज पु० मधु मधुरं वी(वी)जं यस्य । दाड़िमे राजनि० मधु(बी)वीजपूर पु० कर्म० । मधुकर्कटिकायाम् राजनि० । मधुव्रत पुंस्त्री० मधु तत्सञ्चयो व्रतं सततानुशीलनं यस्य ।
मधुशर्करा स्त्री मधुजाता शर्करा शा० त० । (सिताखण्ड)
मधुशाख पु० गधुर्मधुरा शाखाऽस्य (मौल) वृक्षे शब्दच० । मधुशिग्रु पु० मधुः मधुरः शिग्रुः । रक्तशोभाञ्जने अमरः मधुशेष पु० न० मधुनः शेपः उच्छिष्टम् । सिक्थके (मोम) ।
मधुश्रेणी स्त्री मधुनः श्रेणीव । मूर्वायाम् अमरः । मधुश्वासा स्त्री मधुन इव श्वसित्यस्मात् श्वस--अपादाने घञ् ।
मधुष्ठील पु० मधु अष्ठीले गर्भेऽस्थ पृषो० । (मौल) गुड़पुष्पवृक्षे अमरः । मधुसख पु० मधोर्वसन्तस्य सखा सहचरः टच्समा० ।
मधुसूदन पु० मधुं तन्नामासुरं सूदयति, मधु, जीवानां
मधुस्रव पु० मधूनि मद्यानि स्ववन्त्यस्मात् स्रु--अप् ।
मधुस्रवस् पु० मधु स्रवति स्रु--असुन् । (मौल) वृक्षे जटाधरः । मधुस्वर पुंस्त्री० मधुर्मधुरः खरोऽस्य । १ कोकिले शब्दर०
मधुहन् पु० मधुं तन्नामासुरं कर्मफलं वा ज्ञानद्वारा हन्ति
मधूक न० मह--ऊक हस्य धः । १ यष्टिमधौ अमरः ।
मधूच्छिष्ट न० मधुग उच्छिष्टमवशिष्टम् । (मोम) सिक्थके अमरः । मधूज्झितमप्यत्र । मधूपघ्न पु० मधुदैत्यस्योपघ्न आश्रयः । मथुरानगरे जटा० । मधूल पु० मधु लाति ला--क पृषो० । जलजगिरिजम-
|
मध्य पुंन० मन--यत् नस्य धः । १ देहस्यावयवभेदे । (माजा)
मध्यगन्ध पु० मध्ये फलमध्ये गन्धो यस्य । आम्रवृक्षे शब्दच मध्यतस् अव्य० मध्य + तसिल् । प्रथमापञ्चमीसप्तम्यर्थवृत्ते-
मध्यदेश पु कर्म० । “हिमवद्विन्ध्ययोर्मध्यं यत् प्राग्विनशना-
मध्यदिन न० मध्यं दिनस्य एकदेशिस० । १ मध्याह्ने ।
मध्यपञ्चमूलक न० । “बलापुनर्नवैरण्डसूर्पपर्णीद्वयेन तु ।
मध्यपदलोपिन् पु० मध्यपदस्य लोपोऽस्त्यस्य इनि । व्याक-
मध्यम त्रि० मध्ये भवः म । १ मध्यभवे । २ सप्तस्वरमध्ये
मध्यमपाण्डव पु० कर्म० । अर्जुने तस्य पूर्वापरयोर्द्वयोर्द्वयो-
मध्यमभृतक पु० कर्म० । ‘मध्यमस्तु कृषीबल’ इत्युक्ते मध्यमे दासे कृषीवलादौ । मध्यमलोक पु० कर्म० । पृथिव्याम् तस्याः पातालस्वर्ग-
मध्यमसंग्रह पु० कर्म० । “प्रेषणं गन्धमाल्यानां धूपभूषण-
मध्यमसाहस न० कर्म० । “वासःपश्वन्नपानानां मृहोपकर-
|
|
मध्यमा स्त्री मध्य + म । १ दृष्टरजस्कायां नार्य्याम् २ तर्जन्य-
मध्यमेश्वर पु० काशीस्थे शिवलिङ्गभेदे । मध्यमाहरण न० वीजगणितप्रासद्धे अव्यक्तमानज्ञापके गणनाभेदे । मध्यरात्र पु० मध्यं रात्रेः एकदेशिस० अच्समा० । रात्रान्त-
मध्यवर्त्तिन् त्रि० मध्ये वर्त्तते वृत--णिनि । वादिप्रति-
मध्यस्थ पु० मध्ये तिष्ठति स्था--क । १ मध्यवर्त्तिनि २
मध्याह्न पु० मध्यमह्नः एक० स० टच्समा० अह्नादेशः ।
मध्वालु(क) पु० मधुर्मधुर आलुः । (मौ आलु) मूलभेदे ।
मध्वासव पु० मधुना पुष्परसेन कृत आसवः शा० त० । (मौल) मधुद्रुमजाते मद्ये अमरः । मन पूजायां सक० गर्वे अक० भ्वा० पर० सेट् । मनति
मन गर्वे अक० चु० आ० सेट् । मानयते अमीमनत् । मन बोधे तना० आ० सक० सेट् । मनुते अमनिष्ट मेने । मन बोधे दि० आ० सक० अनिट् । मन्यते । अमंस्त मेने । मन धृतौ अद० चु० उ० सक० सेट् । मनयति ते अममनत् त । मन पु० मन--अच् । जटामांस्याम् शब्दच० । मन आप त्रि० मन आप्नोति आप--अण् उप० स० । मनोज्ञे त्रिका० । मन(ण)ड पु० नीस० ता० उक्ते वर्षकालीने ग्रहयोगभेदे
मनःशिला स्त्री मनःशब्दवाच्या शिला । (मन्छल) रक्त-
|
मनन न० मन--ल्युट् । १ अनुमाने २ युक्त्या पदार्थनिर्णये च मनस् न० मन्यतेऽनेन मन--करणे असुन् । सर्वेन्द्रियप्रवर्त्तके
मनसा स्त्री मनं मननं स्यति सो--क । आस्तीकस्य मुने-
मनसादेवी स्त्री मनसा दीव्यति दिवः करणस्य कर्मत्वात्
मनसिज पु० मनसि जायत्रे जन--ड सप्तम्या वा अलुक् ।
मनसिशय पु० मनसि शेते अच् अलुक्स० । कामदेवे हला० मनस्कार पु० कृ घञ् मनसःकारोव्यापारभेदः । चित्तस्य
मनस्ताप पु० मनसस्तापः । १ अनुतापे २ मनःपीड़ायाञ्च । मनस्विन् त्रि० प्रशस्तं मनोऽस्त्वस्य विनि । १ प्रशस्तमनस्के ।
मनाक् अव्य० मन--आकि । १ ईषदर्थे अमरः “कुतूहलाक्रान्त-
मनाका स्त्री मन आक । हस्तिन्याम् उणादिको० । मनाक्कर न० मनाक् करोति कृ--अच् । १ मल्लिकागन्धयुक्ते
मनावी(यी) स्त्री मनोः पत्नी वा ङीप् औङ् च । मनोः
मनित त्रि० भ्वा० मन--कर्मणि क्त । ज्ञाते । मनीक न० मन--ईक । अञ्जने उणादिको० । मनीषा स्त्री ईष--अङ् ईषा मनस ईषा शक० । बुद्धौ अमरः मनीषिन् पु० मनीषा अस्त्यस्य इनि । १ पण्डिते अमरः
मनु स्त्री मन उ । १ पृक्कायाम् (पिडिङ्गशाक) राजनि० ।
|
|
मनुज पु० मनोः स्वायम्भुवात् जायते जन ड । मनुष्ये अमरः स्त्रियां जातौ ङीष् । मनुष्य पु० मनोरपत्यं यत् सुक् च । मानवे जातिभेदे ।
मनुष्यधर्मन् पु० मनुष्यस्येव धर्मो यस्य अनिच् समा० । कुवेरे अमरः । मनोगुप्ता स्त्री मनसा मनःशब्देन तच्छब्दवाचात्वात् गुप्ता ।
मनोजव त्रि० जु--अच् मनोजवं वेगवत् नमनाय यस्मिन् ।
मनोजवृद्धि पु० मनोजस्य कामस्य वृद्धिर्यस्मात् ५ ब० । कामवृद्धिकरवृक्षे राजनि० । मनोज्ञ त्रि० मनो जानाति ज्ञापयति बोधनाय प्रवणी-
मनोभव पु० मनसि भवति भू--अच् । कामदेवे मनोभूप्रभृतयोऽप्यत्र । मनोरथ पु० मनएव रथोऽत्र, मनसो रथैव वा इष्य-
मनोरम त्रि० मनोरमयति रम--णिच् अण् उप० स० । १
मनोहत त्रि० मनो हतं यस्य । १ प्रतिहते अमरः २ प्रतिबद्धे च । मनोहर त्रि० मनो हरति स्वदर्शनाय हृ--अच् । १ रुचिरे
मनोह्वा स्त्री० गनःशब्देनाहूयते ह्वे--घञर्थे क । मनःशिलायाम् अमरः । मन्ज मार्जने सक० ध्वनौ अक० भ्वा० पर० सेट् । मञ्जति
मन्तु पु० मन--उन् तुट् च । १ अपराधे २ मनुष्ये ३ प्रजापती च मेदि० । मन्त्र पु० मत्रि--अच् । १ गुप्तमाषणे, रहसि कर्त्तव्याव-
|
मन्त्रकृत् त्रि० मन्त्रं तत्स्मरणं वा कृतवान् कृ--भते क्विप् ।
मन्त्रजिह्व पु० मन्त्र एव जिह्वा आस्वादनसाधनं यस्य । अग्नौ
मन्त्रणा स्त्री मन्त्रि--युच् । गुप्तभाषणे ल्युट् । तत्रार्थे न० । मन्त्रदातृ पु० दा--तृच् ६ त० । गुरौ । मन्त्रिन् पु० मन्त्रयते णिनि । धीसचिवे येन सह रहसि
मन्थ क्लेशे अक० विलोड़ने सक० भ्वा० पर० सेट् । मन्थति
मन्थ विलोड़े क्य्रा० पर० द्विक० सेष्ट् । मथ्नाति अमन्थीत् । मथ्यते । मन्थ पु० मन्थ करणे घञ् । १ मन्थानदण्डे । “सक्तुभिः
मन्थज न० मन्थात् दधिमन्थनात् जायते जन--ड । नवनीते रत्नमा० । मन्थन पु० मथ्यतेऽनेन करणे ल्युट् । १ मन्थानदण्डे शब्दर० ।
मन्थर न० मन्थ--अरच् । १ कुसुम्भ्याम् । २ कोषे ३ फले, बाधे
मन्थशैल पु० ६ त० । समुद्रमन्थनाय मन्थनदण्डरूपेण
मन्थान पु० मन्थ--आनच् । १ मन्थनदण्डे अमरः । २ आरग्बधवृक्षे राजनि० । मन्द त्रि० मदि--अच् । १ मूर्खे २ मृदौ ३ अभाग्ये ४ रोगिणि
मन्दग त्रि० मन्दं गच्छति गम ड १ मृदुगामिनि २
|
|
मन्दट पु० मन्दं टीकते टीक--ड । पारिभद्रवृक्षे शब्दरत्ना० । मन्दता स्त्री मन्दस्य भावः तल् । १ आलस्ये २ जाड्ये च
मन्दर पु० मदि--अरन् । समुद्रमन्थाने १ पर्वतभेदे २ मन्दार-
मन्दाकिनी स्त्री मन्दमकति अक--णिनि । १ स्वर्गगङ्गायां
मन्दाक्रान्ता स्त्री “मन्दाक्रान्ता जलधिषड़गैर्म्मौ नतौ
मन्दाक्ष न० मन्दं सङ्कुचितमक्षि यस्मात् षच्समा० ।
मन्दाग्नि पु० मन्दः पचने अल्पशक्तिकः अग्निः अनलः,
मन्दार पु० मदि० आरक् । १ स्वर्गस्थे देववृक्षभेदे २ पारिभद्रवृक्षे
मन्दिर न० मन्द्यतेऽत्र मदि--किरच् । १ गृहे २ पुरे च अमरः
मन्दुरा स्त्री मदि--उरच् । १ अश्वशालायाम् अमरः । २ शयनीयकटे च (मादुर) मेदि० । मन्दोदरी स्त्री मयदानवकन्यायां रावणमहिष्याम् । मन्दोष्ण न० मन्दमीषदुष्णम् । १ ईषदुष्णस्पर्शे २ तद्वति त्रि० अमरः मन्द्र पु० मदि--रक् । १ वाद्यभेदे शब्दर० । २ गम्भीरध्वनौ च ।
मन्मथ पु० मननं मत् मन--क्विप् मथति अच् ६ त० । १ कन्दर्पे
मन्मथालय पु० ६ त० । १ आम्रवृक्षे राजनि० २ स्त्रीचिह्नभेदे च । मन्या स्त्री सेट्--मन--क्यप् । ग्रीवायाः पश्चाद्देशस्थायां
मन्यु पु० मन--युच् न अनादेशः । १ शोके २ दैन्ये ३ क्रतौ
|
मन्वन्तर न० मनूनामन्तरमवकाशस्तदुपलक्षितकालो वा ।
मभ्र गतौ भ्वा० पर० सक० सेट् । मभ्रति अमभ्रीत् । मम अव्य० भा--बा० डम । षष्ठ्यर्थवृत्तेः अस्मच्छस्यार्थे तेन ममत्व-
ममता स्त्री मम भावः तल् । १ दर्पे २ अहङ्कारे हेम० । ३ मत्स-
ममापताल पु० मब आलन् धातोर्बस्य मः अपतुगागमश्च । विषये सि० कौ० मय गतौ भ्वा० आ० सक० सेट् । मयते अमयिष्ट । मय पुंस्त्री० मय--अच् । १ उष्ट्रे २ अश्वतरे स्त्रियां टाप्
मयष्टक पु० मि + अच् मयं प्रक्षेपं स्तकते प्रतिबध्नाति स्तक-
मयु पु० मि--उ । १ किन्नरे अमरः २ मृगे मदि० । मयुष्टक पु० मिनोति मि--उ मयुः स्तक--अच् कर्म० पृषो०
मयूख पु० माङ्--ऊख मयादेशः । १ त्विषि २ किरणे ३
मयूर पुंस्त्री० मी--ऊरन् । खनामख्याते १ स्वगभेदे स्त्रियां
मयूरग्रीवक न० मयूरग्रीवेव कन् । तुत्थे (तुँते) राजनि० । मयूरजङ्घ पु० मयूरस्य जङ्घेव मूलमस्य । श्योनाकवृक्षे
मयूरतुत्थ न० मयूर इव तद्वर्णं तुत्थम् । तुत्थे (तुँते) राजनि० । मयूरविदला स्त्री मयूरैर्विदल्यते मयूर इव विशिष्टदल-
मयूरशिखा स्त्री मयूरस्येव शिखाऽस्याः । स्वनामख्याते
मयूरिका स्त्री मयूरस्तदाकारी विद्यतेऽस्याः तच्चन्द्रकतुल्य-
मरक पु० मृ--वुन् । १ दैविकभौतिकोपद्रवष्यन्थे प्राणिनाम
|
|
मरकत न० मरकं मारिभयं तरत्यनेन तॄ--ड । हरिद्वर्णे-
मरकतपत्त्री स्त्री मरकतमिव हरिद्वर्णं पत्त्रमस्याः ङीप् ।
मरण न० म्रियतेऽनेन मृ--करणे ल्युट् । वत्सनाभाख्ये १ विषे
मरत पु० मृ--अतच् । मरणे उणा० । मरन्द पु० मरं मरणं द्यति भ्रमराणां जीवनहेतुत्वात्
मराकाली स्त्री मरो मरणकालिकं दुःखमिवाकति यात्य-
मराल पु० मृ--आलच् । १ राजहंसे जटा० “तत्रामरालय-
मरि(री)च पु० मृ--इच--पृ० वा दीर्घः । १ स्वनामख्याते वृक्षे
मरि(री)चपत्त्रक पु० मरिचस्येव पत्त्रमस्य कप् । सरलवृक्षे राजनि० । मरीचि पु० मृ ईचि । सप्तर्षिमध्ये ब्रह्मणो मानसे ज्येष्ठे
मरीचिका स्त्री मरीचौ सूर्य्यकिरणे कमिव यत्र भ्रान्तौ ।
मरु पु० मृ उ । १ पर्वते २ निर्जलदेशे च अमरः ३ कुरुवकवृक्षे
मरुज पु० मरुदेशे जायते जन ड । १ नखीनामगन्धद्रव्ये
मरुत् पु० मृ उति । १ वायौ अमरः २ मरुवके भावप्र० ३ देवे
मरुत्कर पु० मरुतमपानवायुं करोति कृ--अच् । राजमाषे शब्दच० । मरुत्त पु० चन्द्रवंश्ये १ नृपभेदे । मरुत्तक पु० मरदिव तकति तक--हासे अच् । मरुवके भावप्र० |
मरुत्पथ पु० ६ त० । आकाशे । मरुद्वर्त्मादयोऽप्यत्र । मरुत्पाल पु० । मरुतो देवान् पालयति पाल--अण् । इन्द्रे मरुत्वत् पु० मरुत् पाल्यत्वेन हेतुत्वेन वाऽस्त्यस्य न पदत्वम्
मरुत्सख पु० मरुतो वायोः सखा--टच्समा० । १ इन्द्रे
मरुदान्दोल न० मरुतमान्दोलयत्यनेन करणे घञ् । व्यजने शब्दमाला । मरुदिष्ट पु० मरुतां देवानामिष्टः । गुग्गुलौ राजनि० । मरुद्भवा स्त्री मरुतो वायोर्भवति वर्द्धते मू--अच् ५ त० । ताम्र-
मरुद्रुम पु० मरोर्निर्जलदेशस्य द्रुमस्तत्रजातत्वात् । विट्खंदिरे रत्नमा० मरुद्वाह पु० मरुत् वाह इव यस्य । १ धूमे त्रिका० २ वह्नौ
मरुन्माला स्त्री मरुतो भालेव । (पिड़िङ्शाक) पृक्कायाम् अमरः । मरुभू पु० मरुर्भूमिर्यत्र (माड़आर) १ देशभेदे त्रिका० । कर्म० ।
मरुभूरुह पु० मरुभुवि निर्जलभूमौ रोहति रुह--क । करवीरे भावप्र० । मरुव पु० मरुं निर्जलदेशं वाति कारणत्वेन वा क । (नाग-
मरुसम्भवा स्त्री मरौ सम्भवति सम् + भू--अच् ७ त० । क्षुद्र-
मरूद्भवा स्त्री मरौ उद्भवति उद् + भू--अच् ७ त० । १ कार्पास्यां
मर्क गतौ सौ० पर० सक० सेट् । मर्कति अमर्कीत् ममर्क । मर्कट पुंस्त्री० मर्क--अटन् । १ वानरे अमरः । स्त्रियां ङीष्
मर्कटतिन्दुक पु० कर्कटप्रियस्तिन्दुकः शाक० त० । कुपीलौ भावप्र० । मर्कटपिप्पली स्त्री० मर्कटप्रिया पिप्पली शाक० त० ।
मर्कटप्रिय पु० ६ त० । क्षीरद्वक्षे (खिरुइ) शब्दमा० । मर्कटवासस् पु० ६ त० । (माकडसाजाल) लूतासूत्रे शब्दर० मर्कटशीर्ष न० मर्कटस्य वानरस्य शीर्षमिव । हिङ्गुले रत्नमा० |
|
मर्कटास्य मर्कटस्य वानरस्यास्यमिव रक्तत्वात् । १ ताम्रवर्णे
मर्कटी स्त्री मर्कटोस्त्यस्याः स्निग्धत्वेन अच् गौ० ङीष् ।
मर्कटीजाल न० छन्दोग्रन्थोक्ते मात्रावर्णप्रस्तावे लघुगुरु
मर्कर पु० मर्क--अरच् । १ भृङ्गराजे (केशुरिया) २ भाण्ड च
मर्च ग्रहणे चु० उभ० सक० केट् । मर्चयति--ते अममर्चत्--त मर्जु पु० मृज--उन् । १ रजके २ पीठमर्दे च हेमच० ।
मर्त्त पु० मृ--तन् । १ मनुष्ये २ भूलोके च । तत्र भवः यत् ।
मर्द्दन न० मृद--ल्युट् । १ गात्रपादादिसंवाहने अमरः २ चूर्णने च । मर्द्दल पु० भृद--घञ् मर्द्दं लाति ला--क । वाद्यभेदे
मर्द्दित त्रि० चु० मृद--क्त । १ चूर्णिते २ ग्रन्थिते च भरतः । मर्ब गतौ भ्वा० पर० सक० सेट् । मर्बति अमर्बीत् ममर्ब! मर्म्मज्ञ पु० मर्म जानाति ज्ञा--क । तत्त्वज्ञे । मर्मबिदा-
मर्मन् न० मृ--मनिन् । १ जीवनस्थाने राजनि० । २ सन्धिस्थाने
मर्म्मर पु० मृ--अरन् मुट् च । १ वस्त्रपर्णानां शब्दे (मड़मड़)
मर्म्मस्पृश् त्रि० मर्म्म प्राणस्थानं स्पृशति स्प्रश--क्विन् ।
मर्माविध् त्रि० मर्म्म सन्धिस्थानं विध्यति विध--क्विप् पूर्वदीर्घश्च । ममेपीदृके । मर्य्या अव्य० म्रियतेऽवशिष्यतेऽत्र मृ--यत् । १ सीमायाम् स्त्री
मर्य्यादा स्त्री मर्य्यायां सीमायां दीयते दा--घञर्थे क
|
मर्व पूर्त्तौ भ्वा० पर० सक० सेट् । मर्वति अमर्वीत् ममर्व । मल धृतौ भ्वा० आ० अक० सेट् । मलते अमलिष्ट । मल पु० मृज्यते शोध्यते मृज--कल--टिलोपः । १ पापे २ पुरीषे
मलघ्न पु० मलं विष्ठां हन्ति रेचयति हन--क । १ शाल्मलीकन्दे
मलदूषित त्रि० ३ त० । मलिने अमरः । मलद्राविन् पु० मलं द्रावयति रेचयति द्रु--णिच्--अण् ।
मलपू स्त्री मलं मलस्थानं पुनाति पू--क्विप् । काकोडुम्ब-
मलभेदिनी स्त्री मलं भेदयति रेचयति भिद--णिच्-
मलमास पु० मलो दुष्टो मासः । “अमावस्याद्वयं यत्र
मलय पु० मल--कयन् । दक्षिणस्थे १ पर्वतभेदे हेम० । यत्र
मलयज पुंन० मलये पर्वते जायते जन--ड । १ चन्दने
मलया स्त्री मलयो देशोऽस्त्यस्याः कारणत्वेन अच् । त्रि-
मलविनाशिनी स्त्री मलं तद्दोषं विनाशयति वि +
मलाकर्षिन् पु० मलमाकर्षति आ + कृष--णिनि । हड्डिके
मलाका स्त्री मल--आक । १ कामिन्यां २ दूत्यां ३ हस्तिन्याञ्च सक्षिप्तमा० । मलारि पु० मलस्य कलङ्ककिट्टादेररिः । सर्वक्षारद्रव्ये राजनि० मलिन त्रि० मल + अस्त्यर्थे इनन् । १ मलयुक्ते अमरः । २ द्रषिते
|
|
मलिनमुख पु० मलिनं मुखं यस्य १ वह्नौ तस्यादौ धूमाय
मलिम्लुच पु० मली वैदिककर्मानर्हत्वेन दुष्टः सन् म्लोचति
मलीमस त्रि० मल--ईमसच् । १ मलिने अमरः । २ लौहे ३ पुष्पकासीसे च मेदि० । मल्ल धृतौ भ्वा० आ० अक० सेट् । भल्लते अमल्लिष्ट ममल्ले । मल्ल पु० मल्ल--अच् । १ बाहुयुद्धकारके नियोद्धरि २ पात्रे
मल्लक पु० मल्ल्यते ध्रियतेऽत्र मल्ल--वुन् । १ दीपाधारे पात्रे
मल्लज न० मल्ले देशे जायते जन--ड । मरिचे जटा० । मल्लभू स्त्री मल्लक्रीड़नस्य बाहुयुद्धस्य योग्या भूः स्थानम् ।
मल्लयुद्ध ६ त० । बाहुयुद्धे तत्प्रकारः भा० वि० १२ अ० । मल्लार पु० मल्ल इव ऋच्छति ऋ--अच् । १ रागभेदे २ वसन्त-
मल्लि(ल्ली) स्त्री मल्ल--इन् वा ङीप् । १ मल्लिकायाम् शब्दमा०
मल्लिकापुष्प पु० मल्लिकाया इव पुष्पमस्य । १ कुटजवृक्षे
मल्लिपत्र न० मल्लिरिव पत्त्रमस्य । छत्राके त्रिका० । मव बन्धे भ्वा० पर० सक० सेट् । मवति अमवीत् अमाकीत् । मव्य बन्धे भ्वा० पर० सक० सेट् । मव्यति अमव्यीत् । मश ध्वनौ अक० कोपे सक० भ्वा० पर० सेट् । मशति
|
मशक पु० मश--वुन् । १ कीटभेदे (मशा) राजनि० । २ चर्म-
मशकिन् पु० मशकोऽस्त्यस्य इनि । उदुम्बरवृक्षे हेम० । मशहरी स्वी मशं मशकं हरति हृ--ट । मशकनिवारणार्थे
मशि(सी) स्त्री मश(स) इन् वा ङीप् । (काली) १ पत्र-
मष बधे भ्वा० पर० सक० सेट् । मषति अमषीत् अमाषीत् । मस परिणामे अक० परिमाणे सक० दि० पर० सेट् । मस्यति
मसन न० मस--ल्यु । सोमराजीवृक्षे शचब्द० । मसरा स्त्री मस--अरच् । मसूरे जटा० । मसिका स्त्री मसीव इवार्थे कन् । नीलशेफालिकायाम्
मसि(सी)जल न० मसिमिश्रितं जलम् । (काली) लेखनद्रव्ये त्रिका० मसिधान न० मसिर्धीयतेऽत्राधारे धा--ल्युट् । मस्याघारे
मसिपण्य पु० मसिस्तदुपलक्षितमक्षरमेव पण्यं विक्रेयं
मसिप्रसू स्त्री मस्याः प्रसूरिव । १ मस्याधारे । मसिः
मसीना स्त्री मस--ईनन् । अतस्याम् (तिसि) शब्दच० । मसु(सू)र पुंस्त्री० मस--उरच् ऊरच् वा । १ कलायमेदे त्रिका
मसूरविदला स्त्री मसूरस्येव विदलं यस्याः । १ कृष्णत्रिवृति
मसूरिका स्त्री मसूरेव इवार्थे कन् । १ वसन्तरोगे २ कुट्टि-
मसूरी स्त्री मस--ऊरच् गौरा० ङीष् । १ वसन्तरोगे मेदि०
मसृण त्रि० मस--ऋण, सम् + ऋण--क पृषो० वा । १ स्निग्धे
|
|
मस्क गतौ भ्वा० पर० सक० सेट् । मस्कति अमस्किष्ट । मस्कर पु० मस्क--अरच् । १ वंशे अमरः । २ रन्ध्रयुक्तवंशे च
मस्करिन् पु० मस्करो ज्ञानं गतिर्वास्त्यस्य इनि, मा कर्त्तुं
मस्ज स्नाने तु० पर० अक० अनिट् । मज्जति
मस्त(क) न० मस्मति परिमात्यनेन मस--करणे त । १ उच्चे त्रि० ।
मस्तकस्नेह पु० ६ त० । शिरःस्थितमज्जायाम् मस्तिष्के हेमच० । मस्तदारु न० मस्यति परिमात्यनेन मस्तमुच्चं कर्म० । देवदारुणि
मस्तमूलक न० मस्तस्य मूलमिव इवार्थे कन् । शिरोधरायाम् ग्रीवार्वायाम् शब्द च० । मस्तिष्क न० मस--क्तिन् मस्तिं पतिणतिभेदं मुष्कति मुष्क
मह पूजायां भ्वा० पर० सक० सेट् । भहति अमहीत् मेहतुः । मह वृद्धौ भ्वा० आ० अक० सेट् इदित् । भहते अमंहिष्ट । मह पूजने अद० चु० उभ० सक० सेट् । महयति--ते
मह पु० मह--घञर्थे क । १ उत्सवे सततानन्दजनकव्यापारे
महत् त्रि० मह--अति । १ विपुले २ वृद्धे च स्त्रियां ङीप्
महती स्त्री मह--अत् + गौरा० ङीष् । १ वीणाभेदे अमरः
महत्तत्त्व न० कर्म० । सांख्योक्तप्रकृत्यादिचतुर्विंशतितत्त्वमध्ये
|
महर् अव्य० मह--अरु । १ ऊर्ध्वस्थे चतुर्थे लोके २ व्याहृतिभेदे च । महर्लोक पु० कर्म० । भूरादिषु ऊर्ध्वस्थे सप्तलोकान्तर्गते
महर्षि पु० कर्म० । परमर्षिशब्दार्थे वेदव्यासादौ त्रिका० ।
महल्लिक पु० “मुष्कशून्योऽनुपस्थो यः स्त्रीस्वभावो
महस् न० मह--असुन् । १ तेजसि २ उत्सवे च मेदि० ३ यज्ञे
महा स्त्री मह--अच् । (गोरक्षचाकलिया) १ गोपवल्ल्याम् शब्दच० । २ स्त्रीगव्यां शब्दर० । महाकण्टकिनी स्त्री महत् कण्टकमस्त्यस्य भूम्ना इनि ङीप्
महाकन्द पु० कर्म० । १ लशुने अमरः । २ राजपलाण्डौ ३ मूलके च शब्दर० महाकपित्थ पु० कर्म० । १ बिल्ववृक्षे त्रिका० । ३ रक्तलशुगे
महाकरञ्ज पु० कर्म० । करञ्जभेदे (काँटाकरमचा) राजनि० महाकर्णिकार पु० कर्म० । आरग्बधे (सोंदाल) राजनि० महाकाय पु० ६ ब० । १ शिवानुचरभेदे नन्दिनि त्रिका०
महाकार्त्तिकी स्त्री कार्त्तिकीमधिकृत्य “प्रजापत्यं यदा{??}क्षं
महाकाल पु० कर्म० । १ अनवच्छिन्ने काले, २ शिवे च
महाकाव्य न० कवेः कर्म काव्यं कर्म० । सर्गवन्धरूपे अष्टा-
|
|
महाकुम्भी स्त्री महती कुम्भीव (पाना) कट्फले राजनि० । महाकुल न० कर्म० । “दशपुरुषविख्यातं श्रोत्रियाणां
महाकुलीन त्रि० महाकुले भवः खच् । महाकुलोद्भवे । महाकोशफला स्त्री कर्म० । देवदालीलतायाम् राजनि० । महाकोषातकी स्त्री कर्म० । हस्तिघोषायाम् राजनि० । महागन्ध न० महान् गन्धोऽस्य । १ हरिचन्दने २ वोले च
महागुरु पु० कर्म० । “त्रयः पुरुषस्यातिगुरवो भवन्ति
महागुल्मा स्त्री महान् गुल्मोऽस्याः । सोभवल्ल्याम् राजनि० महागुहा स्त्री महती गुहेव मूलमम्याः । पृश्निपर्ण्याम्
महाग्रीव पुंस्त्री० महान् ग्रीवाऽस्य ।
महाघोषा स्त्री घष्यते कर्मणि घञ् कर्म० । १ कर्कटशृ-
महाङ्ग पुंस्त्री० महदङ्गमस्य । १ उष्ट्रे स्त्रियां ङीष् ।
महाच्छद पु० महान् छदोऽस्य । देवताड़वृक्षे रत्नमा० । महाच्छाय पु० महती छाया यस्य । १ वटवृक्षे राजनि० ।
महाच्छिद्रा स्त्री महत् छिद्रमस्याः । महामेदायाम् राजनि० महाजटा स्त्री महती जटा यस्याः । १ रुद्रजटावृक्षे
महाजन पु० कर्म० । वेदवाक्येषु श्रद्धावति जने । “महा-
महाज(म्बु)म्बू स्त्री कर्म० । राजजम्बाम् रत्नमा० । दीर्घान्तः
महाजाली खी कर्म० । १ पीतवर्णघोषाम्भम् अमरः ।
|
महाज्यैष्ठी स्त्री “ऐन्द्रे गुरुः शशी चैव प्राजापत्ये
महाज्योतिष्मती स्त्री कर्म० । (बड़मालकाङ्गिनी) लताभेदे
महाढ्य पु० महेन उत्सवेनाट्यः । १ कदम्बे राजनि० । कर्म० । २ महति प्रभौ त्रि० । महातरु पु० कर्म० । १ स्तुहीवृक्षे हेमच० । २ विपुलवृक्षे च । महातल न० कर्म० । अधःस्थेषु पातालेषु मध्ये पञ्चमे
महातारा स्त्री कर्म० । तन्त्रोक्ते १ तारिणीभेदे २ जिनदेव्यां हेमच० । महाताली स्त्री कर्म० । विपुलतालीभेदे राजताल्याम् राजनि० महातिक्त पु० कर्म० । १ निम्बवृक्षे राजनि० । २ अतिशय-
महातीक्ष्णा स्त्री कर्म० । १ भल्लातवृक्षे (भेला) राजनि० २ अतितीव्रे त्रि० । महातेजस् पु० महत् तेजोऽस्य । १ पारदे राजनि० । २
महात्मन् न० महान् आत्मा स्वभाव आशयो वा यस्य । महाशये । महादान न० कर्म० । विनायकादिसूक्तजपाङ्गके तुला-
महादारु न० कर्म० । देवदारुणि जटा० । महादेव पु० कर्म० । “ब्रह्मादीनां सुराणाञ्च मुनीनां ब्रह्म-
महाद्रुम पु० कर्म० । १ अश्वत्थवृक्षे शब्दच० ।
महाधन न० महत् मूल्यरूपं धनमस्य । १ बहुमूल्ये अमरः ।
|