वाचस्पत्यम्/ब
| ← वाचस्पत्यम्/फ | वाचस्पत्यम्/ब तारानाथ भट्टाचार्य |
वाचस्पत्यम्/भ → |
ब बकारः पवर्गस्य तृतीयवर्णः कादिषु त्रयोविंशतितमो
ब पु० बल--ड । “बः पुमान् १ वरुणे २ सिन्धौ ३ भगे ४ तोये
बंहिष्ठ त्रि० अतिशयेन बहुः इष्ठन् बंहादेशः । अतिशय-
बंहीयस् त्रि० अतिशयेन बहुः ईयसु बंहादेशः । अतिशयबहुले स्त्रियां ङीप् । बकुर त्रि० भास्कर + भयङ्कर + वा पृषो० । १ भास्करे २ भयङ्करे
बठ वृद्धौ सामर्थ्ये च भ्वा० पर० सक० सेट् । बठति अबठीत्
बड़वा स्त्री बलं वाति वा--क लस्य डः । १ घोटक्याम्, अमरः ।
बड़वाकृ(हृ)त न० बड़वया दास्या कृतः (हृतः) वा ।
बडवाग्नि पु० बड़वायाः शिवसृष्टाश्वायामुखस्थोऽग्निः ।
बड़वामुख पु० वड़वाया मुखं स्थानत्वेनास्त्यस्य अर्श
बड़वासुत पु० द्वि० व० ६ त० । अश्विनीकुमारयोः । अश्विनी-
बण शब्दे भ्वा० पर० सक० सेट् । बणति अबाणीत्--अबणीत् बेणतुः बण पु० बण--अच् । शब्दे भरतः । बणिक्पथ पु० ६ त० अच्समा० । हट्टे । |
बणिग्बन्धु पु० बणिजां बन्धुरिव पोषकत्वात् । नीलीवृक्षे शब्दच० बणिग्भाव पु० ६ त० । बाणिज्ये आजीवनार्थं क्रयविक्रय-
बणिग्वह पु० बणिजं बहति वह--अच् । उष्ट्रे शब्दच० बणिज्(ज) पु० पणायते व्यवहरति पण--इजि इजो बा
बणिज्य न० कणिजो भावः कर्म बा य । बाणिज्ये
बद स्थैर्य्ये निश्चलभबले भ्वा० पर० सक० सेट् । बदति
बद भाषणे वा चु० उभ० पक्षे भ्वा० पर० सक० सेट् । वादयति
ब(व)दर पु० बदति स्थिरीभवति छिन्नस्यापि पुनः प्ररोहेण
बदर(प)पाचन न० तीर्थभेदे भा० श० ४९ अ० । तत्र इन्द्रीय-
ब(व)दरफली स्त्री ब(व)दरस्वेव फलनस्याः ङीष् । भूमि-
ब(व)दरबल्ली स्त्री ब(व)दरफलप्रधाना बल्ली धा० त० । भूमि-
ब(व)दरामलक न० ब(व)दरमिवामलकम् । १ प्राचीनामलके
ब(व)दरिकाश्रम पु० न० । वदरी + स्वार्थे क तस्याः
ब(व)दरी स्त्री ब(व)दर + गौरा० ङीष् । १ कोलिवृक्षे अमरः
ब(व)दरीच्छदा स्त्री ब(व)दर्य्या इव च्छदी यस्याः । १ हस्ति-
बवदरीपत्र पु० ब(व)दर्य्या इव पत्रमस्याः । नखीनामगन्ध-
बवदरीफला स्त्री ब(व)दर्य्या इव फलमस्याः । नीलशेकालिकायाम् शब्दमा० बद्ध त्रि० बन्ध--कर्मणि क्त । बन्धनकर्मणि अमरः । |
|
बद्धगुद न० बद्धं गुदमत्र । कोष्ठबन्धकारके रोगभेदे “यस्या-
बद्धफल पु० बद्धानि फलान्यस्य । करञ्जवृक्षे राजनि० । बद्धमुष्टि त्रि० बद्धः दानायाप्रसारितो मुष्टिर्यस्य । कृषणे । बद्धमूल त्रि० बद्धं मूलमस्य । दृढ़म्ले । बद्धरसाल पु० नि० क० । राजाम्रभेदे राजान० । बद्धशिख त्रि० बद्धा शिखा येन यस्या वा । “सदोपवीतेन
बध पु० हन--घञ् । बधादेशः । हनने प्राणवियोगसाधने
|
बध संयमने चु० उ० सक० सेट् । बाधयति--ते अबीबधत्--त । बध निन्दायां बन्धने च भ्वादि० आत्म० सक० सेट् । बीभत्सते
बधक त्रि० बध--क्वुन । १ बधकर्त्तरि सि० कौ० । हिंस्त्रे
बधत्र न० बध--करणे कत्रन् । अस्त्रे उणादि० । बधस्यली स्त्री ६ त० । श्मशाने त्रिका० । बधस्थानमप्यत्र न० हारा० । बधाङ्गक न० बधः अङ्गमत्र कप् । कारागृहे त्रिका० । बधार्ह त्रि० बधमर्हति अर्ह--अण् उ० स० । बधदण्डार्हे । बधिर त्रि० बन्ध--किरच् । श्रोत्रेन्द्रियरहिते श्रवणशक्तिशून्थे ।
ब(व)धू स्त्री बध्नाति ममतया बन्ध--ड गलोपः, उद्यते
|
|
ब(व)धूटी स्त्री अल्पा ब(व)धूः अल्पार्थे टि वा ङीप् । अल्प-
ब(व)धूत्सव पु० ब(व)ध्वा उत्सव आर्त्तवम् रजः स इव प्रसवः
बधोद्यत त्रि० बधाय उद्यतः । मारणार्थमुद्युक्ते आततायिनि
बध्य त्रि० बधमर्हति बध + यत् । १ बधार्हे अमरः । बन्ध--कर्मणि
बध्यपाल पु० बध्यं कारागारं पालयति पालि--अण् उप०
बध्यभूमि स्त्री हन--भावे यत् बधादेशः बध्यस्य भूमिः ।
बध्योग पु० ऋषिभेदे ततो विदा० गोत्रापत्ये अञ् । बाध्योग तद्गोत्रापत्ये पुंस्त्री० बध्र न० बन्ध--ष्ट्रन् नलोपः । १ सीसके, २ चर्ममयरज्ज्वां स्त्री
बन याचने तना० आत्म० द्विक० सेट् । बनुते अबनिष्ठ । बेने
बन्ध बन्धने क्य्रा० पर० सक० अनिट् । बध्नाति अभान्त् सीत् बबन्ध बध्यते ।
बन्ध संयमगे चुराः० उभ० सक० सेट् । बन्धयति ते अबबन्धत् त बन्ध पु० बन्ध--घञ् । १ संयमने त्रिगडादिना गतिरोधने २
|
बन्धक न० बन्धे स्थापितं धनम् कन् । ऋणशोधार्थम् विश्वास-
बन्धन न० बन्ध--भावे ल्युट् । १ निगड़ादिन २ संयमने अमरः
बन्धनवेश्मन् न० ६ त० । कारागारे हारा० । नन्धनागारादयो
बन्धनस्तम्भ पु० ६ त० । हस्तिसंबनकाष्ठे आलाने अमरः । बन्धित्र पु० बन्ध इत्र । १ कामदेवे उणादि० । २ चर्मव्यजने संक्षि० बन्धु पु० बन्धाति मनः स्नेहादिना बन्ध--उ । १ ज्ञातौ मातुल-
बन्धुक पु० बन्धे--उक । बन्धुजीववृक्षे शब्दरत्ना० । बन्धुजीव(क) पु० बन्धुरिव जीवयति हीवि--अण् ण्वुल् वा ।
बन्धुता स्त्री बन्धु + संधे भावे तत् वा । १ बन्धुसमूहे, २ तद्भावे च अमरः |
|
बन्धुदत्त न० ३ त० । १ स्त्रीधनभेदे “बन्धुदत्तं तथा शुल्क
बन्धुर न० बन्ध--उरच् । १ मुकुटे शब्दर० २ स्त्रीचिह्ने ३
बन्धुल् पु० बन्ध--उलच् । १ असतीपुत्रे अमरः २ बन्धुके शब्दर०
बन्धूक पु० बन्ध--ऊक । (बन्धुली) वृक्षे अमरः “बन्धूकपुष्पसङ्का-
बन्धूर पु० बन्धू--ऊरच् । १ छिद्रे उणा० । २ रम्ब्ये ३ नम्रे च त्रि०
बन्धूलि पु० बन्ध--ऊलि । बन्धु जीववृक्षे शब्दर० । बन्ध्य त्रि० बन्ध--यत् । कालप्राप्तावषि १ फलशून्ये वृक्षे
बन्ध्यफल पु० फले बन्ध्यः पूर्वनि० । फलहीने वृक्षे अमरः । बन्ध्याकर्कटी स्त्री बन्ध्याया उपकारिणी पुत्रप्रदत्वात्
बन्ध्यातनय पु० बन्ध्याय स्तनय इब । अलीके पदार्थे बन्ध्या
|
बभ्र गतो भ्वा० पर० सक० सेट् । बभ्रति अबभ्रीत् बबभ्र । बभ्रु पु० भृ--कु--द्वित्वम् बभ्र--उ वा । १ शिवे २ विष्णौ ३ नकुले
बभ्रुधातु पु० कर्म० । १ स्वर्णे २ गैरिके च राजनि० । बम्ब नतौ भ्वा० पर० सक० सेट् । बम्बति अबम्बीत् बबम्ब । बम्भारि त्रि० भृ--इन् द्वित्वं अभ्यासे मुम् । सर्वस्य भर्त्तरि
बर न० बॄ--अच् १ कुङ्कुमे । २ आर्द्रके ३ त्वचे ४ बालके गन्ध-
बरम अव्य० बॄ--बा० अमु । ईषदिष्टे अयमन्त्यस्थवादिरित्येके । बर्जह न० नयादीनां दुग्धस्योत्चत्तिस्थाने ऋ० १ । ९२ । ४ भा० बर्ब गतौ भ्वा० पर० सक० सेट् । बर्बति अबर्बीत् बबर्ब । बर्बट पु० बर्ब--अटन् । १ राजमाषे (बरबटी) त्रिका० । गौरा०
बर्बणा स्त्री बर्ब--ल्यु । नीलमक्षिकायाम् अमरः । बर्बुर न० न० बर्ब--उरच् । उदके निघाण्टुः । बर्ह दाने बधे स्तृतौ बाचि च भ्वा० आ० सक० सेट् । बर्हते
बर्ह न० बर्ह--अच् । १ मयूरपिच्छे अमरः । २ पत्रे ३ परीवारे
बर्हकेतु पु० बर्हं केतुश्चिह्नं यस्य । नवममनोः पुत्रभेदे मार्क० पु० ९४ अ० बर्हबत् पु० बर्ह + अस्त्यर्थे मतुप् मस्य वः । ययूरपिच्छबुक्ते
बर्हम् न० बर्ह--स्तुतौ असुन् । आस्तरणे ऋ० १ । ११४ । १० । बर्हि न० बर्ह--इन् । कुशे । बर्हिण पु० बर्ह + इन । मयूरे अमरः । बर्हिन् पु० बर्ह + अस्त्यर्थे इनि । मयूरे अमरः । बर्हिवाहन पु० बर्हौ गयूरो बाहनमस्य । आत्तिकेये । |
|
बर्हिपुष्प पु० बर्हि वर्हयक्तमिव पुष्पमस्य । मयूरपिच्छवृक्षे
बर्हिर्मुख पु० बर्हिर्वह्निर्मुखमस्य । देवे अमरः । बर्हिःशुष्मन् पु० बर्हिः कुशः बलसस्य । बह्वौ अमरः । बर्हिषद् पु० ब० व० बर्हिषि सीदति सद--क्विप् पत्वम् । पितृ-
बर्हिष्केश पु० बहिः केश इव यस्य । बह्नौ । बर्हिष्मत् त्रि० बहिंरस्त्यस्थ सतुप् । कुशयुक्ते स्त्रियां ङीप् । बर्हिष्य त्रि० बर्हिषि दत्तम् यत् । कुशे दत्ते पिण्डादौ । बर्हिष्ठ त्रि० बर्हिषि कुशे तिष्ठति स्था--क ७ त० वा विसर्ग-
बर्हिस् न० बर्ह--कर्मणि इसि । कुशे १ यज्ञिये कुशे “निहोता
बल जीबने, धान्यावरोधे च भ्वा० पर० सक० सेट् । बलवि ।
बल दाने बधे निरूपणे च भ्वा० उभ० सक० सेट् । बलति--ते
बल जीवने चु० उभ० अक० सेट् । मित् घटा० । बलयति--ते अबीबलत् त । बल निरूपणे चु० आत्म० सक० सेट् । बालयते अबीबलत । बल न० बल--अच् । १ सैन्ये २ देहजे सामर्थ्ये ३ स्थौल्ये
|
बलक्ष पु० बलं क्षायत्यस्मात् क्षै--क । १ शुक्लवर्णे ।
बलज न० बलात् जायते जन--ड । १ क्षेत्रे २ पुरद्वार ३ शस्ये
बलद पु० बलं ददाति दा--क । “पौष्टिके बलदः स्मृतः”
बलदीनता स्त्री ३ त० । ग्लानौ हेमच० । बलदेव पु० बलेन दीव्यात दिव--अच बलोद्रिक्तो देवो वा
|
|
बलप्रसू स्त्री ६ त० । रोहिण्यां वसुदेवभार्य्याभेदे स्त्री
बलभद्र पु० बल + अर्श आद्यच बलो बलवानपि भद्रः सौम्यः ।
बलराम पु० बलेन रमते रम--संज्ञायां कर्त्तरि घञ् बलोप-
बलल पु० बलं लाति ला--क बल--कलच् वा । बलरामे भरतः । बलवत् अष्य० बल + अतिशये मतुप् मस्य वः । १ अतिशये
बलवर्द्धिनी स्त्री० बलं वर्द्धयति वृध--णिनि । जीबकौषधौ जटाधरः । बलविन्यास पु० बलानां सैन्यानां बिशेषेण दुर्भेद्यतायै न्यासः
बलशालिन् त्रि० बलेन शालते शाल--णिनि । बलविशिष्टे
बलसूदन पु० बलं तन्नामकमसुरं सूदयति सूद--ल्यु । इन्द्रे हला० । बलनिसूदनोऽप्यत्र । बलस्थिति स्त्री स्था--आधारे क्तिन् ६ त० । शिबिरे त्रिका० । बलहन् पु० बलनामासुरं बलं वा हन्ति हन--क्विप् ।
बला स्त्री० बलं कार्य्यत्वेनास्त्यस्याः । (बालियड़ा) १ क्षुपभेदे,
बलाका स्त्री० बल--संवरणे आक । १ वकपङ्क्तौ २ वके
बलाकाश्व पु० अजकनृपपुत्रे नृपभेदे हरिवं० ७ अ० । बलाकिन् त्रि० बलाका + व्रीह्याः इनि । १ बनाकायुक्ते स्त्रियां
बलाङ्गक पु० बलयुक्तमङ्गमत्र कप् । बसन्तकाले हेमच० । बलाञ्चिता स्त्री ३ त० । बलरामवीणायां शब्दरत्ना० । |
बलाट पु० बलाय तद्दानय अटति गच्छति उदरम् अट्--अच् ।
बलात् अव्य० बलं सामर्थ्यं कारणत्वेनातति अत--क्विप् ।
बलात्कार पु० बलात् + कृ--घञ् । बलपूर्वककरणे, हडात्करणे च । बलात्मिका स्त्री० बलमेवात्मा स्वरूपं कारणत्वात् यस्याः
बलादि पु० चतुर्थ्यां यः प्रत्ययनिभित्ते १ शब्दगणे स च
बलाद्या स्त्री० बलाय आद्या । (वेलियाड़ा) क्षुप्रभेदे राजनि बलाध्यक्ष पु० ६ त० । सेनापतौ मनु० ७ । १८९ । बलानुज पु० अनुजायते अनु + जन--ड ६ त० । श्रीकृष्णे । बलाबलाधिकरण न० बलञ्च अब नञ्च ते अधिक्रियेते अस्मि
बलामोटा स्त्री० बलमामोटयति आ + मुट--अच् । नागदम-
बलाय पु० बलस्यायः ण्यानम् । वरुणवृक्षे शब्दच० । बलाराति पु० बलस्य तन्नामासुरस्यारातिः । इन्द्रे अमरः
बलालक पु० बलाय सामर्थ्याय अलति पर्य्याप्नोति अलण्वुल् । पानीयामलके शब्दच० बलास पु० बलमस्यति क्षिपति अस० अण् उप० सम० ।
बलाह्वकन्द पु० बलं सामर्य्यमाह्वयति आ + ह्वे--क तादृशः
बलि पु० बल--इन् । १ पूजायाम् २ उपहारे, “ददतु--स्तौ
|
|
|
|
|
बलिध्वंसिन् पु० बलि ध्वंसयति स्वस्थानात् पातयति ध्वन्स-
बलिनन्दन पु० ६ त० बाणासुरे शब्दर० । बलिन(भ) त्रि० बलि + ग्रस्त्यर्थे--इन भ वा । जरया शिथिलचर्मवति अमरः । बलिन् त्रि० बलमस्त्यस्य इनि । १ बलवति । २ उष्ट्रे, ३ महिषे,
बलिपुष्ट पु० बलिना वैश्वदेववंलिद्रव्येण पुष्टं पुष--क्त
बलिपोदकी स्त्री उपोदक्यां राजनि० । बलिप्रिय पु० बलिनं प्रीणाति प्री--क । लोध्रद्रुमे शब्दच० । बलिबिन्ध्य पु० रैवतकमनोःपुत्रभेदे भाग० ८ । ५ । २ । बलिभुज् पु० बलिं वैश्वदेवद्रव्यम् गृहस्थदत्तवलिं भुङ्क्ते
बलि(ली)मुख पु० बलि(ली)युक्तं मुखमस्य शाक० त० ।
बलिष्ठ त्रि० अतिशवेन बली बलिन् + इष्ठन् । १ अत्यन्तबल बति । २ उष्ट्रे पु० राजनि० । बलिष्णु त्रि० बल--संवरणे वष्णु । अपर्मानिते उणा० । बलिसद्मन् न० ६ त० । पाताले अमरः बलिमन्दिरादयोप्यत्र । बलीक पु० न० बालयति श्रावृणीति बल--ईकन् नि० । पटल
बलीयस् त्रि० अतिशयेन बली बलिन् + ईवत् । अत्यन्तवलयुते स्त्रियां ङीप् । बलीबर्द पु० ईलक्ष्मीः वॄ--विच् बर् तौ ईवरौ ददाति
बलूल त्रि० बल + सिष्मा० वा लच् जङ । वरुयुक्ते । |
बलोत्कटा स्त्री १ स्कन्दानुचरमातृकाभेदे भा० शा० ४५अ०
बल्य न० बलाय हितं बल + यत् १ प्रधानधातौ शुक्रे, २ तत्र-
बल्वजा स्त्री वल--कप् तं वजति बज--ततौ अच् । उलपे तृणभेदे हेमचं बल्ह स्तृतौ दाने, यधे, च सक० याचने द्विक० भ्वा० आत्म०
बल्हि पु० बल्ह--इन् । १ क्षत्रियभेदे २ जनपदभेदे स्वार्थे क तत्रा
बव पु० प्रथमे तिथ्यर्द्धरूपे करणभेदे करणशब्दे दृश्यम् । बष्क(स्क)यि(णी)नी स्त्री मस्क गतौ अयन् पृषो० मस्य बः
ब(व)ह वृद्धौ भ्वा० आत्म० अक० सेट् इदित् । बं(व)हते
बहल त्रि० बहि--कलच् नलोपश्च १ प्रचुरे २ बहुशब्दार्थे च । ब(व)हु त्रि० बं(व)हि--कु नलोपः । १ त्रिप्रभृत्यनेकसङ्ख्यान्विते,
बहुक पु० बहु + संज्ञायां कन् । १ कर्कटे २ सूर्य्ये
ब(व)हुकण्टक पु० ब(व)हूनि कण्टकान्यस्य । १ त्तूद्रगोक्षुरे ।
ब(व)हुकण्टा स्त्री ब(व)हवः कण्टाः कण्टकाः यस्याः । कण्टकारिकायाम् राजनि० । ब(व)हुकन्द पु० ६ व० । १ शूरणे । २ कर्कट्यां स्त्री० राजनि० । बहुकर त्रि० ब(व)हूनि किरति वॄ--अच् । (फरास्) १ सभामा-
ब(व)हुकर्णिका स्त्री० ब(व)ह कर्स्या इव पर्णात्यस्य । आच कर्य्याम् राजनि० । |
|
बहुकूर्च पु० बहूनि कूर्चान्यस्य । मधुनालिकेविके राजनि० । ब(व)हुगन्ध पु० ६ ब० । १ कुन्दुरुके । २ त्वचे, (तेजपात) न० ।
बहुगन्धदा स्त्री० ब(व)हुगन्धं ददाति दा--क । मृगमदे ।
ब(व)हुग्रन्थि पु० ६ ब० । झावुके (झाउ) । शब्दर० बहुच्छिन्ना स्त्री ब(व)हु यथा स्यात् छिद्यते स्म
बहुतरकणिश पु० ६ त० । रागीधान्ये राजनि० । बहुतिक्ता स्त्री ब(व)हुस्तिक्तो रसोऽस्याः । काकमाच्याम्
ब(व)हुतिथ त्रि० ब(व)हूनां पूरणः ब(व)हु + डट् तिथुक्
ब(व)हुत्र अव्य० ब(व)हुषु त्रल् । अनेकेषु दिग्देशकालेषु । ब(व)हुत्वच्(क्क) पु० ६ ब० बा कप् । भूर्जपत्त्रवृक्षे शब्दर०
ब(व)हुदुग्ध पु० ब(व)हूनि दुग्धानीव चूर्णानि शुभ्रवर्णत्वात्
ब(व)हुधा अव्य० ब(व)हु + प्रकारे--धाच् । अनेकप्रकारे ब(व)हुधार न० ६ ब० । वज्रास्त्रे राजनि० तस्य षट्कोण
बहुनाड़ीक पु० ६ त० । अस्वाङ्गत्वात् कप् । १ अनेकदण्डयुते
बहुनाद पु० ६ ब० । शङ्के राजनि० । ब(व)हुपत्त्र पु० ६ ब० । १ पलाण्डौ २ अनेकपर्णयुक्ते त्रि० ।
ब(व)हुपर्ण पु० ६ ब० । १ सप्तच्छदवृक्षे तस्य प्रतिपर्णं सप्तसप्त-
ब(व)हुपाद(द्) पु० ६ ब० वा अन्त्रलोषेः । बटवृक्षे हलन्त
|
ब(व)हुपुत्र ब(व)हवः पुत्रा--इव पर्णान्यस्य । १ सप्तच्छदे शब्दच०
ब(व)हुपुष्प पु० ६ ब० । निग्यवृक्षे । संज्ञायां कन् अत सत्त्वम् ।
ब(व)हुप्रज त्रि० ६ ब० । १ बहुसन्तानवति । २ शूकरे पु० हेम० ।
बहुप्रतिज्ञ पु० ७ ब० । अनेकविषयकप्रतिज्ञायुक्ते व्यवहारे यथा
बहुप्रद त्रि० बहूनि प्रददाति प्र + दा--क । दानशौण्डे वदान्ये अमरः । ब(व)हुफल पु० ६ ब० । १ कदम्बवृक्षे मेदि० २ विकङ्कते, ३ तेजः फले
बहुफेना स्त्री ६ त० । सातलायां राजनि० । बहुबल पु० ६ ब० । १ सिंहे राजनि० स्त्रियां ङीष् । २ अतिबले त्रि० बहुबल्ली स्त्री नित्यक० । डोडिक्षुपे राजनि० । ब(व)हुमञ्चरी स्त्री० ६ ब० संज्ञात्वात् न कप् । तुलस्याम्
ब(व)हुमल पु० ६ ब० । १ सीसके रत्नमा० । २ अनेकमलयुक्ते त्रि० । बहुमार्ग न० ७ ब० । १ चत्वरे हेमच० । २ अनेकपथयुते त्रि० । ब(व)हुमूर्त्ति स्त्री ६ ब० । १ वनकार्पासे शब्दच० । २ नानाकार-
बहुमूर्ध्वन् पु० ६ ब० । विष्णौ सहस्रशीर्य्यत्वात्तस्य तथात्वम् । ब(व)हुमूल त्रि० ६ ब० । १ अनेकमूलयुते । २ शिग्रौ ३ स्थूल-
बहुमूल्य त्रि० ६ ब० । महार्थे महाधने अमरः । बहुरन्ध्रिका स्त्री ६ ब० वा कप् अत इत्त्वम् । मेदायाम् राजनि० । |
|
ब(व)हुरसा स्त्री० ६ ब० । १ महाज्योतिद्मत्याम् राजनि० ।
बहुरुहा स्त्री बहु रोहति रुह--क । कन्दगुडूच्यां राजनि० ब(व)हुरूप पु० ६ ब० । १ सर्जरसे (धुना) अमरः । २ शिवे,
बहुरेतस् पु० ६ ब० । ब्रह्मणि चतुर्मुखे शब्दरत्ना० । ब(व)हुरोमन् त्रि० ६ ब० । १ अनेकरोमवति रोमशे । २ मेघे पु० हारा ब(व)हुल त्रि० ब(व)हि--कुलच् नि० नलोपः । १ अनेकसंख्या-
बहुलगन्धा स्त्री० ६ ब० । एलायाम् राजनि० । ब(व)हुलच्छद पु० ६ ब० । रक्तशोभाङ्गने राजनि० । बहुलवण न० नित्य० क० । ऊषरभूमिजे लवणभेदे राजनि० । बहुलाश्व पु० मैथिलवंश्ये नृपभेदे भाग० ९ । १३ । १६ । ब(व)हुलीकृत त्रि० ब(व)हुल + च्वि--कृ--क्त । (आगड़ा)
बहुवचन न० बहुत्वं वक्ति वच--ल्यु । “द्व्येकयोद्विवचनैक-
ब(व)हुवल्क पु० ६ क० । प्रियाले । (पियासाल) राजनि० । ब(व)हुवारक पु० ब(व)हूनि वारयति अण्, ण्वुल् वा ।
बहुविध त्रि० ६ त० । नानाप्रकारे अमरः । ब(व)हुविस्तीर्णा स्त्री० ब(व)हु यथा तथा विस्तीर्णा वि +
ब(व)हुवीज पु० ६ ब० । १ आतृप्रे वृक्षे(आता) शब्दच० । २ प्रचुरवीजवति त्रि० ब(व)हुवीर्य्य पु० ६ ब० । १ विभीतके, (वयड़ा) जटा० ।
|
ब(व)हुव्रीहि त्रि० ६ ब० । १ अनेकधान्यादियुक्ते “तत्पुरुष!
|
बहुशत्र पु० ६ ब० । १ चटके शब्दच० । २ अनेकशत्रुयुते त्रि० ।
ब(व)हुशल्य पु० ६ ब० । १ रक्तखदिरे राजनि० । २ अनेककीलयुक्ते त्रि० । ब(व)हुशस् अव्य० ब(व)हु + शस् । अनेकवारानित्यर्थे ‘गुण-
ब(व)हुशाल पु० ब(व)हुभिः शालते शाल--संज्ञायां कर्त्तरि
ब(व)हुशिखा स्त्री० ६ ब० । १ जलपिप्पल्याम् । राजनि० । २ अनेकशिखायुक्ते त्रि० बहुशिरम् पु० ६ ब० । विष्णौ “रुद्रो बहुशिरा बभ्रुः”
बहुशृङ्ग पु० ६ ब० । विष्णौ हेमकरः “चत्वारि शृङ्गा”
बहुश्रुत त्रि० श्रु--भावे क्त ६ ब० । अनेकशास्त्रश्रुतियुक्ते
बहुश्रेयसी त्रि० । ६ ब० ईयवन्तत्वात् न कप् न बा ह्रस्वः । अनेकश्रेयसीयुक्ते । बहुसन्तति पु० बहुः सन्तरिर्विस्तारोऽस्य (वेड़बाँस)
बहुसम्पुट पु० ६ ब० । विष्णुकन्दे राजनि० । ब(व)हुसार पु० ६ ब० । १ खदिरे राजनि० २ अनेकसारविति त्रि० ब(व)हुसुता स्त्री० ब(व)हवः तता इव मूलान्यस्याः ।
बहुसू स्त्री बहूत् मूले सू--क्विप् । १ शूकर्य्यां शब्दर० ।
|
ब(व)हुसूति स्त्री० ६ ब० । १ अनेकप्रसववत्यां २ गवि अमरः ।
ब(व)हुस्रवा स्त्री० ब(व)हु यथा तथा स्रवति स्वु--अच् ।
बहूदक न० बहूनि उदकानि शौचाङ्गतया यस्य । सन्न्यासि-
बह्वपत्य पु० ६ ब० । १ शूकरे २ मूष्के च राजनि० । ३ अनेकात्मजयुते त्रि० । बह्वादि बिभाषया स्त्रियां ङीष्प्रत्ययनिमित्ते शब्दगणे स च
बह्वाशिन् त्रि० बहु अश्नाति अश--णिनि । १ बहुभोजन-
ब(व)ह्वृच्(च) त्रि० ६ ब० अध्ये तर्य्येव अच्समा० नान्यत्र । १ ऋग्०
बा(वा)ड अ प्लावने सक० स्नाने अक० भ्वा० आ० सेट् । बा(वा)ड़ते
बाड़व न० बड़वानां समूहः अण् । १ घोटकीसमुदाये ।
बाड़वेय पु० द्विव० वडवायाः अपत्यम्--ढक् । अश्विनीकुमारयोः शब्दभा० । बाड़व्य न० बाड़व + सघे--यत् । विप्रसमुदाये । बाडिङ्गन पु० बाडे वृद्धौ इङ्गते इङ्ग--ल्यु । वार्त्ताकौ रत्नना० । बा(वा)ण पु० बण--शब्दे वण--गतौ वा संज्ञाबां कर्त्तरि घञ् ।
|
|
बाणगङ्गा स्त्री रावणबाणनिर्भेदेन प्रवृत्तायां नद्यात्
बाणधि पु० बाणाधीयन्तेऽस्मिन् धा--आधारे कि । १ इषुधौ २ तूणे हेमच० । बाणपुङ्खा स्त्री बाणस्य पुङ्खोऽस्माः ५ व० । शरपुङ्खायां राजनि० बाणपुर न० ६ त० । बाणासुरनगरे शोणितपुरं त्रिका० । बाणमुद्रा स्त्री “यथा हस्तगत बाणास्तथा हस्ताङ्कुरं प्रिये! ।
बाणयुद्ध न० ६ त० । कृष्णेन सह शिवसाहाय्यकस्य बाणस्य
बा(व)णलिङ्ग वाणदैत्येन संपू आवसृज्य नर्मदायां निक्षिप्ते
बाणवार न० बाणं वारयति वारि--अण् उप० स० । १ कञ्चुके
बाणिज्य न० बणिजो भावः, कर्म वा ब्राह्मणादित्वात् ष्यञ् ।
|
बाणिनो स्त्री बण--णिनि ङीप् । १ विदग्धायां स्त्रियां
बा(वा)दर पृ० ब(व)दर + स्वार्थेऽण् । १ कार्पासवृक्षे मेदि० ।
बा(वा)दरायण पु० ब(व)दर्य्या भवः फक । वेदव्यासे । इञि |
|
बादरिक त्रि० बदराण्युञ्छति बरर--ठक् । वदरफलस्य
बाध विहतौ भ्वादि० आत्म० सक० सेट् । बाधते अबालिष्ट ।
बाध पु० बाध भावे--घञ् । १ प्रतिरोधे । २ प्रतिबन्धे, पीड़ने,
बाधक त्रि० बाध--ण्वुल् । १ प्रतिबन्धके । २ स्त्रीणामृतुकाले
बाधन न० बाध--भावे ल्युट् । १ पीड़ायां शब्दर० । २ प्रतिबन्धे च । बाधा स्त्री बाध--भावे १ अपीड़ायां २ निषेधे ३ प्रतिबन्धे च । बाधित त्रि० बाध--कर्मणि क्त । १ प्रतिवते । २ बाधज्ञानविषये च बाधिर्य्य न० बधिरस्य भावः ब्राह्मणादित्वात् प्यञ् । श्रवण-
बान्धकिनेय पु० स्त्री० बन्धक्याः अपत्यं ढक् इनङ् च । असत्या
बान्धव पु० बन्धु + स्वार्थे, इदमर्थे वाऽण् । १ बन्धुशब्दार्थे,
बार्बटीर पु० १ रङे पाती २ आम्रास्थ्नि ३ अङ्कुरे ४ गणिकासने हेमच० बार्हत न० बहस्ताः फलम् प्लमा० अण् । १ पहतीफले
|
बार्हदग्न पुं स्त्री० बृहदग्नेरपत्यम् करुवा० अण् । बृह
बार्हद्रथ पुंस्त्री० बृहद्रथस्यापत्यम् शैकिकोऽण् । १ बृहद्रथनृपसुते २ तत्सम्बन्धिनि त्रि० । बार्हस्पत पु० वृहस्पतेरिदम् सवदेवताऽस्य वृ--अण् ।
बार्हिण त्रि० बर्हिणो विकारः ताला० अण् । बर्हिबिकारे । बाल पु० न० बालाख्ये १ गन्धद्रव्यभेदे । २ मूर्खे ३ शिशौ मेदि० ।
|
बालक पु० बाल + स्वार्थे क । १ शिशौ (वाला) २ गन्धद्रव्ये न०
बालकप्रिया स्त्री बालकं प्रीणाति प्री--क । १ इन्द्रवारुण्यां
बालकृमि पु० ६ त० । केशकीटे (उकुन) जटा० । बालक्रीड़नक पु० बोलः क्रीड़त्यनेन क्रीड--करणे ल्युट् ।
बाल(लि)खिल्य पु० ब० अङ्गुष्ठपर्वमितेषु षष्टिसहस्रसंख्येषु
बालगर्भिणी स्त्री बालैव गर्भिणी । प्रथमगर्भवत्यां गवि अमरः । बालगोपाल पु० कर्म० । श्रीकृष्णमूर्त्तिभेदे शिशुरूपे
बालग्रह पु० ६ त० । बालानां पीड़के उपग्रहभेदे “बालग्रहा-
बालचर्य्य पु० बालस्येव चर्य्याऽस्य । १ कार्त्तिकेये त्रिका० ६ त० । २ शिशुचर्य्यायां स्त्री बालतनथ पु० बालास्तनया इव पत्त्राण्यस्य । १ खदिरे अमरः
बालतन्त्र न० बालार्थं तद्रक्षार्थं तन्त्रमुपायः ।
बालतृण न० कर्म० । नवतृणे शष्पे अमरः । बालदलक पु० बाल इव स्वल्पं दलमस्य कप् । खदिरे भरतः बालधि पु० बाल धीयन्तेऽत्र धा--आधारे कि । केशयुक्त-
|
बालपत्र पु० बाल इव क्षुद्रं पत्रमस्य । १ यवासे राजनि० ।
बालपाश्या स्त्री बालस्य केशस्य समीपस्था पाश्या । सीमन्ता
बालपुष्पी स्त्री० यालानि क्षुद्राणि पुष्पाण्यस्याः ङीप् ।
बालभंद्रक पु० बालेऽपि भद्र इव कायति कै--क । विषभेदे
बालभैषज्य न० ६ त० । १ रसाञ्जने राजनि० २ शिशूनामौषधे च । बालभोज्य पु० ६ त० । १ चणके राजनि० २ बालकभक्षणीये त्रि० बालमूषिका स्त्री० कर्म० । क्षुद्रमूषिकायां गिरिकायाम्
बालयज्ञोपवीतक न० बालस्य यज्ञोपवीतमिव कायति कै--क ।
बालराज न० बालः स्वल्पोऽपि राजते राज--अच् । वैदूर्य्यमर्णौ शब्दर० । बालरोग पु० भाबप्र० उक्ते बालस्य रोगभेदे तन्निदानादि
|
बालव पु० तिथ्यर्द्धात्मकेषु करणेषु द्वितीये करणे ज्यो० त० । बालवायज न० वैदूर्य्यमणौ त्रिका० । बालवाह्य पु० बालो वाह्यो यस्य । इक्कटे अनछागे हारा० बालव्यजन न० बाला एव व्यजनम् । चामरे हेमच० ।
बालसन्ध्याभ पु० बाल सन्ध्याया इवाभा यस्य । अरुणवर्णे हेमच० । बालसूर्य्य न० बालः सूर्य्यस्तद्वर्णोऽस्त्यस्य । १ वैदूर्य्यमणौ
बालसूर्य्यक न० बालसूर्य्य इव कावति कै--क । वैष्टूर्थमणौ शब्दर० । बालहस्त पु० बालाः केशा हस्त इव यत्र । १ पशूनां लाङ्गूले
|
बाला स्त्री० बालाः केशाकाराः पदार्थाः सन्त्यँस्य अच् ।
बालाकि पु० बलाकाया अपत्यम् वा० इञ् । “दृप्तबालाकि
बालाक्षी स्त्री बालः केशा इवाक्षितुल्यं पुष्पमस्याः षचसमा०
बालायनि पुंस्त्री० बालाया अपत्यं तिका० फिञ् । बा०
बालार्क पु० कर्म० । प्रातःकालीनसूर्य्ये “बालाकैस्तरुणं दधि” चाणक्य । बालि पु० बाले केशे जातः इञ् । केशे इन्द्रस्कन्नशुक्रजाते
बालिश त्रि० बाड--इन् बाडिं वृद्धिं श्यति शो--क डस्य लः ।
बालीश पु० मूत्रकृच्छ्ररोगे शब्दर० । बालिहन् पु० बालिं बालिनं वा हन्ति हन--क्विप् । रामे
बालु पु० बल--उण् । १ एलबालुकनामगन्धद्रव्ये उणादि० । |
|
बालुक न० बालु + स्वार्थे क । १ तत्रैव अमरः । चु०
बालुकायन्त्र न० ६ त० । १ औषधपाकार्थे यन्त्रभेदे ।
बालुकास्वेद पु० ३ त० । भावप्र० उक्ते तप्तबालुकाभिः
बालुकी स्त्री० चु० बल--उक गौरा० ङीष् ।
बालूक पु० चु० बाल--ऊक । विषभेदे हेमच० । बालेय पु० बलेरपत्यं, बलये हितं वा ढक् । १ रासभे, अमरः
बालेयशाक पु० बलये हितं ढक् कर्म० (वामनहाटि) शाकभेदे अमरः । बालेष्ट पु० बालानामिष्टः १ ब(व)दरे राजनि० । २
बालोपवीत न० ६ त० उरस्कटे बालयज्ञोपवीतशब्दार्थे हारा० बाल्वजभारिक त्रि० बल्वजानां भारं वहति वंशा० ठक् ।
बाल्य न० बालस्य भावः, कर्म वा वयोयचनत्वात् ष्यञ् । ‘आ
बाल्हक न० बल्हिदेशे भवः बा० बुञ् । कुङ्कुमे अमरः
बाल्हायन त्रि० बल्हौ जातम् फक् । १ बल्हिदेशोद्भवे हिङ्गुनि न० । बाल्हि(ही)क पु० बल्हि + स्वार्थे ठञ् । ईक वा । १ कुङ्कुमे
बाष्कल पु० ॠमिभेदे आश्व० गृ० ३ ४ ४ । |
बाष्प(स्प) पु० बाध--पृषो० सत्वं षत्वं वा । १ नेत्रजले, २ जष्मणि
बास्कल पु० दैत्यभेदे हरिवं० ४ अ० । बा(वा)ह प्रयत्ने भ्वादि० आत्म० अक० सेट् । बा(वा)हते
बाह पुंस्त्री बाहु + पृषो० । नाहुशब्दार्थे रमानाथः । बाहा(हू)बाहवि अव्य० बाहुभ्यां बाहुभ्यां प्रहृत्य प्रवृत्तम्
बाहु पु० बाध--कु धस्य हः । भुजे कक्षावध्यङ्गुलिपर्य्यन्तेऽवयवे अमरः । बाहुक पु० ऋतुपर्णनृपस्य अश्वपालत्वादिरूपेण स्थिते
बाहुकुण्ठ त्रि० ३ त० । कुण्ठितबाहुके (कोपा) जटा० । बाहुकुन्थ पु० बाहुरिव कुन्वति कुन्थ--अच् । विहगानां
बाहुकुलेयक त्रि० बहुकुले जातादि ढक्ञ् । बहुकुलजाते । बाहुज पु० बाहुभ्यां ब्र(व्र)ह्मबाहुभ्यां जायते जन--ड । १ क्षत्रिये
बाहुत्र पु० न० बाहुं त्रायते त्रै--क । अस्त्राघातवारणार्थं हस्त-
बाहुत्राण न० बाहू त्रायते अनेन त्रै--करणे ल्युट् । शस्त्रा-
बाहुदन्तक पु० बहवश्चत्वारो दन्ता अस्य कप् ऐरावतः
बाहुदन्तेय पु० बहुदनश्चतुर्दन्त ऐरावतस्तमर्हति वा० ढ । इन्द्रे हेमच० । बाहुदा स्त्री स्वनामख्याते १ नदीभेदे । सा च प्रसेनजिद्भार्य्या
|
|
बाहुबल न० ६ त० । युद्धोपयोगिनि बाहुविक्रमे । बाहुभूषा स्त्री ६ त० । केयूरे हेमच० । बाहुमात्र त्रि० बाहुः प्रमाणमस्य बाहु + मात्रच् । बाहु-
बाहुमूल न० ६ त० । कक्षे (काँक) (वगल) ख्याते अमरः । बाहुयुद्ध न० ३ त० । नियुद्धे अमरः ।
|
बाहुल पु० बहुलानां कृत्तिकानामयं स्वामी अण् ।
बाहुलक न० बहुलेन बहुलग्रहणेन निर्वृत्तं सङ्कला० अण्
बाहुलेय पु० बहुलानामपत्यं ढक् । कार्त्तिकेये अमरः बाहुशालिन् त्रि० बाहुभ्यां शालते तद्विक्रमाधिक्येन श्ला-
बाहुसम्भव पु० बाहू ब्रह्मवाहू सम्भवोऽस्य । १ बाहुजे क्षत्रिये
बाहुसहस्रभृत् पु० बाहुसहस्रं बिभर्त्ति भृ--क्विप् तुक् च ।
बाह्य त्रि० बहिर्भवः ष्यञ्टिलोपः । बहिर्भवे बाह्यकर्ण पु० नागभेदे भा० आ० ३३ अ० । बाह्यकुण्ड पु० नागभेदे भा० उ० १०२ अ० । बाह्वादि पु० इञ् प्रत्ययनिमित्ते शब्दगणे स च गणः पा० ग०
बि(वि)ट आक्रोशे भ्वा० पर० सक० सेट् । बे(वे)टति अबे(वे)टीत् बिटक पु० पिटक + पृषो० । पिटके अमरे पाठान्तरम् । |
|
बि(वि)ठ न० विट--क पृषो० अन्तरीक्षे निरुक्तकारः ६ । ३० । बिद अवयवे भ्वा० पर० सक० सेट् इदिद् । बिन्दति अबिन्दीत् बिदल न० बिदि--कलच् नि० नलोपः । १ द्विदले अमरः २ अंशे च बिन्दवि पु० विदि--अवयवे बा० अवि । बिन्दौ अंशे । ततः
बिन्दु पु० बिदि० उ । १ अल्पेऽंशे अमरः । २ राजभेदे ततोऽपत्ये
बिन्दुचित्रक पु० बिन्दुरूपं चित्रमस्य कप् । मृगभेदे शब्दर० बिन्दुजाल न० ६ त० । १ बिन्दुसमूहे २ हस्तिशुण्डोपरिस्थ
बिन्दुतन्त्र पु० । १ शारीफकके २ चतुरङ्गक्रीड़ने च मेदि० । ३ पाशके हारा० बिन्दुदेव पु० ६ त० । बिन्दु वर्णस्येश्वरे शिवे मेदि० । बिन्दुपत्र पु० बिन्दुचिह्नित पत्रमस्य । भुर्जपत्रवृक्षे रत्नमा० । बिन्दुमाधव पु० काशीस्थे वेणीमाधबे काशीख० । बिन्दुरेखक पु० बिन्दुरूपा रेखा मूचिकाऽस्य कप् । १
|
बिन्दुसरस न० बिन्दुजातं सरः शा० त० । सरोवरभेदे यत्र
बिल भेदने वा चुरा० उभ० पक्षे तु० पर० सक० सेट् । बेलयति
बिल न० तु० बिल + क । रन्ध्रे १ छिद्रे अमरः । २ गुहायाम् ३ उच्चैः
बिलकारिन् त्रि० बिलं करोति कृ--णिनि । १ गर्त्तकारके
बिलवास पु० बिले वासोऽस्य । जाहकजन्तौ राजनि० । बिलवासिन् पु० बिले वसति बस--णिनि । १ सर्पे शब्दरत्ना० ।
बिलशय पुंस्त्री० बिले शेते शी--अच् । सर्पे शब्दरत्ना० । स्त्रियां योपधत्वात् टाप् । बिलेशय पुंस्त्री० बिले शेते शी--अच् अलुक्स० । १ सर्पे अमरः
बिल्म न० त्रि० बिल--बा० मन् । भासने निरु० १ । २० । ऋ० २ । ३५
बिल्ल न० बिलं क्विप् तं लाति ला--क । १ आलबाले त्रिका० ।
बिल्लमूला स्त्री बिल्लमिव मूलमस्याः । वाराहीकन्दे शब्दच० |
|
बिल्लसू स्त्री “बिल्लसूर्दशपुत्रा स्यादिति” शब्दर० उक्त्वायां
बिल्व पु० बिल--उल्बा० नि० । १ स्वनामख्याते वृक्षे अमरः
|
|
|
बिल्वक न० १ तीर्थभेदे भा० अनु० २५ अ० । २ नागभेदे भा० आ० ३५ अ० । बिल्वकादि पु० “बिल्वादिभ्यश्छस्य लुक्” पा० उ क्ते छप्रत्यय
बिल्वकीय त्रि० बिल्वाः सन्ति यस्यां नडा० छ कुक्च । बिल्व-
बिल्वज त्रि० बिल्वात् जायते जन--ड । मालूरजाते । बिल्वस्य
बिल्वतेजस् पु० नागभेदे भा० आ० ५७ अ० । बिल्वपत्र पु० १ नागभेदे भा० भी० १०२ । ६ त० २ मालूरस्य पत्रे
बिल्वपाण्डर पु० नागभेदे भा० आ० ३५ अ० । बिल्वपेषिका स्त्री बिल्वस्य पेषः साधनत्वेन अस्त्यस्याः
बिल्ववन न० ६ त० । मालूरसमुदाये तस्य विषयः राजन्या०
बिल्वा स्त्री० बिल--भेदने उल्वा० नि० । हिङ्गुपत्र्यां राजनि । बिल्वोदकेश्वर पु० । शिवभूर्त्तिभेदे तस्याविर्भवकथा हरिवं०
बिस क्षेपे दि० पर० सक० सेठ् । बिस्यति । इरित् अबिसत् अबेसीत् बिबेस । बिस न० विस--क । मृणाले अमरः । बिसकण्ठिका स्त्री बिसमिव कण्ठोऽस्याः कप् । बलाकायाम् अमरः । बिसकण्ठिन् पु० बिसमिव कण्ठोऽस्त्यस्य इनि । बले राजनि० । बिसकुसुम न० बिसस्थितं कुसुमम् शा० त० । कमले राजनि० ।
बिसखा त्रि० बिसं मृणालं खनति खन--विट् ङा । मृणाल खननकर्त्तरि । बिसग्रन्थि पु० ६ त० । मृणालग्रन्थौ । तस्य जलकालुष्यनि-
बिसनाभि स्त्री बिसं नाभिरिवास्याः । पद्मिन्यां त्रिका० बिसनालिका स्त्री बिसस्य नालिकेव । मृणाले शब्दार्थ०
बिसल न० विस--कलच् । किसलये त्रिका० । |
|
बिसवत् त्रि० विस + चतुरर्थ्यां मतुप् मस्य त्रः । मृणाल
बिसवर्त्मन् पु० न० बिसाख्ये नेत्रवर्त्मगतरोगभेदे सुश्रुतः ।
बिसिनी स्त्री विस + पुष्करा० इनि । १ पद्मिन्याम् अमरः ।
बिसिल त्रि० विस + चतुरर्थ्याम् काश्या० इल । मृणालसमीपादौ । बीभत्स त्रि० बन--निन्दायां स्वार्थे सन् कर्मणि घञ् । १ पापि-
बीभत्सु पु० बध--निन्दने स्वार्थे सन् उ । १ अर्जुने । भा०
बुक त्रि० बुक--अच् पृषो० उपधालोपः । भषणशब्दकारके ततः
बुक्क कुक्कु रादिशब्दे कथने च वा चु० उभ० पक्षे म्बा० पर० सक०
बुक्क न० बुक्व अच । १ हृदयस्थे मांसपिण्डे २ अग्रमांसे ३ हृदये
|
बुक्कन न० बुक्व--भावे ल्युट् । भषणे कुक्करादिशब्दे बुक्कन् पु० बुक्व--कनिन् । बुक्कशब्दार्थे भरतः । बुक्कस पुंस्त्री० पुक्वस + पृषोदरादि । चण्डाले हेमचन्द्र । बुक्काग्रमांस न० ६ त० । हृदयस्थे मांसपिण्डाकारे अग्रमासे रायमुकुटः । बुक्वार पु० बुक्कं भषणमृच्छति ऋ--अण् । सिंहध्वनौ हारा० बुट हिसायां चुरा० उभ० पक्षे भ्वा० पर० सक० सेट् । बोटयति
बुड त्यागे संवरणे च तु० कुट्० सक० सेट् । बुडति अबुडीत् बुबोड़ बुड़िल पु० तुदा० बुड--इलच् । अश्वतराश्वापत्ये राजभेदे छा०
बुद निशामने (आलोचने) भ्वा० उ० सक० सेट् ।
बुद्ध पु० बुध क्त । १ भगवतोऽवतारभेदे येन वेदतत्कर्मणोर्निन्दा-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
बुद्धगया स्त्री (बुधगया) प्रसिद्धे कीकटस्थे बुद्धानां गयाभेदे । बुद्धद्रव्य न० स्तौपिके स्तूपीकृते द्रव्ये त्रिका० । बुद्धधर्म्म पु० ६ त० । बुद्धानामहिंसादौ धर्मे । बुद्धपुराण न० बुद्धस्याविर्भावादिज्ञापके पुराणभेदे । बुद्धान्त पु० बुध--भाये क्त तस्यान्तः परिच्छेदः । जीवस्यावस्था-
बुद्धि स्त्री० बुध--क्तिन् । १ ज्ञाने, २ सुखदुःखाद्यष्टबिध-
|
|
|
बुद्धिकामा स्त्री कुमारानुचरमातृभेदे भा० श० ४७ अ० । बुद्धिजीविन् स्त्री बुद्ध्या जीवति जीव--णिनि । बुद्धिरूपो-
बुद्धिसहाय पु० ७ त० । धीसचिवे अमात्यभेदे हारा० । बुद्धीन्द्रिय न० ६० त० । “मनः कर्णौ तथा नेत्रे रसना त्वक्
बुद्धुद न० बुद--क पृषो० द्वित्वम् । जलस्य लोलाकारे विकारमेद
बुध ज्ञापने भ्वा० प० सक० अनिट् । बोधति अभौत्सीत्
बुध ज्ञाने भ्वा० उभ० सक० सेट् । बोधति ते । इरित अबुधत्०
बुध ज्ञाने दि० आ० सक० अनिट् । बुध्यते अबोधि अबोधिष्ट ।
|