अष्टादशस्मृति
अङ्गिरःस्मृतिः।
३
गवाऽऽघ्रातानि कांस्यानि शूद्रोच्छिष्टानि यानि च । शुध्यन्ते दशभिः क्षारैः श्वकाकोपहतानि च ॥५७॥
शुद्धिः सुवर्णदरुप्याणां मारूतार्केन्दुरश्मिभिः । गण्डूषं पादशौचं च कुर्यात्कांसस्य भाजने ॥५८॥
भूमौ निक्षिप्य षरामासान्पुनराकारमादिशेत् । निर्लेपं काञ्चनं भाएडमद्भिरेव विशुध्यति ॥५९॥
आमिषाभिरसम्पृष्टं ताम्रमम्लेन शुध्यति । रेतःस्पृष्टं शवस्पृष्टमाविकंन च दुष्यति ॥ ६०॥
दंपत्योर्विप्रयोरग्न्योर्विप्राग्न्योर्गोद्विजन्मनोः । अन्तरे यदि वा गच्छेदहोरात्रेण शुध्यति ॥६१॥
विना दर्भेण यत्स्नानं यच्च दानं विनोदकम् । असंख्यातं तु यज्जप्तं तत्सर्वं निष्फलं भवेत् ॥६२॥
आसने पादमारूढे यत्स्यादर्धं कृतं पदः । सुखेन धमितं भुङ्क्ते तुल्यं गोमांसभक्षणे ॥६३॥
पिबतः पतते तोयं भाजने मुखनिःसृतम् । अभोज्यं तद्भवेदन्नं भुक्त्वा चान्द्रायणं चरेत् ॥६४॥
शुष्कमन्नमविद्यस्य सप्तरात्रेण जीर्यति । अन्नं व्यञ्जनसंयुक्तमर्धमासेन जीर्यति ॥ ६५॥
पयो दधि तु मासेन षरामासेन घृतं तथा । तैलं संवत्सरेणैव कोष्ठे जीर्यति मा न वा ॥६६॥
यस्तु भुञ्जीत शूद्रान्नं मासमेकं निरन्तरम् । स जीवन्नेव शूद्रः स्यान्मृतः श्वानोऽभिजायते ॥६७॥
शूद्रान्नरसपुष्टस्य त्वधीयानस्य नित्यशः । यजतो जुह्वतो वाऽपि गतिरूर्ध्वं न विद्यते ॥६८॥
शूद्रान्नेन तु भुक्तेन मैथुनं योऽधिगच्छति । यस्यान्नं तस्य ते पुत्रा अन्नाच्छुक्रं प्रवर्तते ॥६९॥
शूद्रान्नेनोदरस्थेन यस्तु प्रारान्विमुञ्चति । स भवेत्सूकरो ग्रामे तस्य वा जायते कुले ॥७०॥
शूद्रान्नं पच्यते येन शूद्रा च गृहमेधिनी । वर्जितः पितृभिर्देवै रौरवं नरकं व्रजेत् ॥७१॥
शूद्रप्रेक्षकारी यो ब्रह्मणो ज्ञानदुर्बलः । भूमौ देयं तु तस्यान्नं यथैव श्वा तथैव स ॥७२॥
शूद्रान्नं शूद्रसंपर्कः शूद्रैरैव सहासनम् । शूद्राज्ज्ञानागमः कश्चिज्ज्वलन्तमपि पातयेत् ॥७३॥
शूद्रे कृतप्रणामे तु स्वस्ति चित्क्रियते द्विजैः । शूद्रोऽग्रे नरकं याति ब्राह्मणस्तदनन्तरम् ॥७४॥
अग्निहोत्री तु यो विप्रः शूद्रन्नान्न निवर्तते । पञ्च तस्य प्रणश्यन्ति आत्मा ब्रह्म त्रयोऽग्रतः ॥७५॥
शूद्रोच्छिष्टस्तु संस्पृष्टः प्रमादाद्द्रव्यपाणिना । तद्द्विजेन न भोक्तव्यमापस्तम्बोऽब्रवीन्मुनिः ॥७६॥
भुञ्जीत ब्राह्मणस्यान्नं क्षत्रियस्य तु पर्वणि । सकृद्वैश्यस्य भुञ्जीत न शूद्रस्य कथंचन ॥७७॥
अमृतं ब्राह्मणस्यान्नं क्षत्रियस्य पयः स्मृतम् । वैश्यान्नमन्नमेव स्याच्छूद्रस्य रुधिरं स्मृतम् ॥७८॥
ब्राह्मणान्ने पवित्रत्वं क्षत्रान्ने पशुता स्मृता । वैश्यान्ने चापि शूद्रत्वं शूद्रान्ने नरकं व्रजेत् ॥७९॥
दुष्कृतं हि मनुष्याणामन्नमाश्रित्य तिष्ठति । यस्यान्नं च समश्नाति भुङ्क्ते तस्य च किल्बिषम् ॥८०॥
सूतके तु यदा विप्रो ब्रह्मचारी विशेषतः । पिबेत्पानीयमज्ञानाद्भुङ्क्ते चान्नं स्पृशेत्तथा ॥८१॥
पानीयपाने कुर्वीत पञ्चगव्यस्य पाशनम् । त्रिरात्रोपोषितो भूत्वा स्पृष्ट्वा स्नानेन शुध्यति ॥८२॥
दशाहाच्छुध्यते विप्रो जन्महानौ स्वयोनिषु । षड्भिस्त्रिभिरथैकेन क्षत्रविट्शूद्रयोनिषु ॥८३॥
यद्योकजाता बहवः प्रृथक्क्षेत्रेषु वर्णिनाम् । सर्वेषां पेतृकं शौचं यावन्नोपरतः पिता ॥८४॥
मृतसूतकपुष्टाङ्गंद्विजं शूद्रान्नभोजनम् । अहमेव न जानामि कां कां योनिं स गच्छति ॥८५॥
गृध्रो द्वादश जन्मानि दश जन्मानि सूकरः । श्वा भवेत् सप्त जन्मानि इत्येवं मनुरब्रवीत् ॥८६॥
