याज्ञवल्क्यस्मृतिः/व्यवहाराध्यायः/ऋणादानप्रकरणम्
| ← असाधारणव्यवहारमातृकाप्रकरणम् | याज्ञवल्क्यस्मृतिः ऋणादानप्रकरणम् याज्ञवल्क्यः |
उपनिधिप्रकरणम् → |
अशीतिभागो वृद्धिः स्यान्मासि मासि सबन्धके । |
कान्तारगास्तु दशकं सामुद्रा विंशकं शतम् । |
संततिस्तु पशुस्त्रीणां रसस्याष्टगुणा परा । |
प्रपन्नं साधयन्नर्थं न वाच्यो नृपतेर्भवेत् । |
गृहीतानुक्रमाद्दाप्यो धनिनां अधमर्णिकः । |
राज्ञाधमर्णिको दाप्यः साधिताद्दशकं शतम् । |
हीनजातिं परिक्षीणं ऋणार्थं कर्म कारयेत् । |
दीयमानं न गृह्णाति प्रयुक्तं यः स्वकं धनम् । |
अविभक्तैः कुटुम्बार्थे यदृणं तु कृतं भवेत् । |
न योषित्पतिपुत्राभ्यां न पुत्रेण कृतं पिता । |
सुराकामद्यूतकृतं दण्डशुल्कावशिष्टकम् । |
गोपशौण्डिकशैलूष रजकव्याधयोषिताम् । |
प्रतिपन्नं स्त्रिया देयं पत्या वा सह यत्कृतम् । |
पितरि प्रोषिते प्रेते व्यसनाभिप्लुतेऽपि वा । |
रिक्थग्राह ऋणं दाप्यो योषिद्ग्राहस्तथैव च । |
भ्रातॄणां अथ दंपत्योः पितुः पुत्रस्य चैव हि । |
दर्शने प्रत्यये दाने प्रातिभाव्यं विधीयते । |
दर्शनप्रतिभूर्यत्र मृतः प्रात्ययिकोऽपि वा । |
बहवः स्युर्यदि स्वांशैर्दद्युः प्रतिभुवो धनम् । |
प्रतिभूर्दापितो यत्तु प्रकाशं धनिनो धनम् । |
संततिः स्त्रीपशुष्वेव धान्यं त्रिगुणं एव च । |
आधिः प्रणश्येद्द्विगुणे धने यदि न मोक्ष्यते । |
गोप्याधिभोगे नो वृद्धिः सोपकारे च हापिते । |
आधेः स्वीकरणात्सिद्धी रक्ष्यमाणोऽप्यसारताम् । |
चरित्रबन्धककृतं स वृद्ध्या दापयेद्धनम् । |
उपस्थितस्य मोक्तव्य आधिः स्तेनोऽन्यथा भवेत् । |
तत्कालकृतमूल्यो वा तत्र तिष्ठेदवृद्धिकः । |
यदा तु द्विगुणीभूतं ऋणं आधौ तदा खलु । |