तिपुरुषौ क्षोभयति । तदा तानि भूतानि कर्मपुटान्तरत्वात् प्रकृतेः स्वत एव निःसरन्ति । यथाह श्रीविष्णुपुराणे पराशरो जगदुत्पत्तिकारणम्—
प्रधानकारणीभूता यतो वै सूज्यशक्तय इति ।
व्सृज्यशक्तयस्तत्कर्माणि ॥ तान्येव सृष्टौ मुख्यं कारणम् ॥ इतराणि निमित्तकारणानि । अन्यरप्युक्तम् ।
|
नाभुक्त क्षीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि । |
अस्मिन् प्रलयेऽखिलाया भुवो नाश इत्यर्थः । तथा ज्ञानाग्निदग्धाखिलपुण्यपापा योगिनो विषयेभ्यो मनः सामाधाय समाहृत्य तद्धरौ समाहितं कृत्वा यान्ति । देहं त्यजन्ति ॥ अनिवृत्ति यान्ति ॥ स अात्यन्तिको लय इति ॥ ६२-६५ ।
अथ ब्रह्माण्डगोलमाह
|
भूभुधरत्रिदशदानवमानवाद्या ये याश्च धिष्ण्यगगनेचरचक्रकक्षाः । । |
वा० भा० - स्पष्टम्। ६६ ॥
इदानीमन्योदितं ब्रह्माण्डमानं पूर्वं कथितमपि प्रसङ्गादनुवदति स्म । v\ Na ) ܡ ܕ ܢ कोटिघ्नैर्नखनन्दषट्कनखभूभुभुडुजज्ञेन्दुभि- १८७१२०६९२०००००००० ज्योंतिश्शास्त्रविदो वदन्ति नभसः कक्षामिमां योजनैः ।
|
तद्ब्रह्माण्डकष्टाहसंपुष्टतटे केचिजगुर्वेष्टनं |
|
करतलकलितामलकवदमल सकलं विदन्ति ये गोलम्। |
|
ब्रह्माण्डमेतन्मितमस्तु नो वा कल्पे ग्रहः क्रामति योजनानि । |
वा० भा०--प्रमाणशून्यत्वात् प्रयोजनाभावाच्चास्माभिर्ब्रह्माण्डमानं न कथितमित्यर्थः ।। ६६-६९ ।। w इति गोलभाष्ये भुवनकोशः ।
१. अत्र श्रीपतिः - ‘ब्रह्माण्डभाण्डोदरवतिकृत्स्नमेतद्यदुक्तं क्रमशो यथाऽत्र ॥ तस्यैव बाह्यः परिधिः खकक्षा विवस्वतः सा महसां च सीमा ॥
सि० शे० १५ अ० ४१ शलो० ।।
