हारीतः--"जातकर्म ततः कुर्यात्पुत्रे जाते यथोदितम्" इति ।
ततः स्नानानन्तरम् । यथोदितं स्वगृह्योक्तविधिनेत्यर्थः । नालच्छेदात्प्राग्जातकर्म कर्तव्यम् ।
तदुक्तं मनुना--"प्राङ्नालच्छेदनात्पुंसो जातकर्म विधीयते" इति ।
हारीतोऽपि--"प्राङ्नाभिच्छेदनात्संस्कारः पुण्यार्थान्कुर्वन्ति
- च्छिन्नायामाशौचम् इति । नाभिर्नालम् ।
असंभवे कालान्तरमाह जाबालिः--
|
"जन्मनोऽनन्तरं कार्यं जातकर्म यथाविधि । |
विष्णुधर्मोत्तरे--
|
"अच्छिन्ननाले कर्तव्यं श्राद्धं वै पुत्रजन्मनि । |
अत्र पुत्रशब्दः कन्योपलक्षकः ।
- "प्रादुर्भावे पुत्रपुत्र्योर्ग्रहणे चन्द्रसूर्ययोः ।
- स्नात्वाऽनन्तरमात्मीयान्पितॄञ्श्राद्धेन तर्पयेत्" इति कार्ष्णाजिनिवचनात् ।
अत्र नान्दीश्राद्धमामेन हेम्ना वा कार्यम्,
|
"आमद्रव्येण हेम्ना वा पितॄणां श्राद्धमाचरेत् । |
इत्यादित्यपुराणात् । बृहन्नारदीये विकल्प उक्तः--
|
"जाते पुत्रे पिता स्नात्वा सचैलं जातकर्म तु । |
हेमाद्रौ संवर्तस्तु हेम्नैवाऽऽह--
|
"पुत्रजन्मनि कुर्वीत श्राद्धं हेम्नैव बुद्धिमान् । |
पुरुषार्थे जातश्राद्ध आमहेम्नोर्विकल्पः । जातकर्माङ्गश्राद्धे(द्धं) तु हेम्नैवेत्यविरोधः । एतच्च रात्रावपि कार्यम् ।
- "पुत्रजन्मनि यात्रायां शर्वर्यां दत्तमक्षयम्" इति व्यासोक्तेः ।
दिनान्तरे क्रियमाणे जातकर्मणि तु अनेनैवैतद्भवति ।
अन्यथा--"जातश्राद्धे नवश्राद्धे भुक्त्वा चान्द्रायणं चरेत् "।
