यथेति। आमयो रोगोज्वरादिरङ्गे आविर्भूतस्तमनादृत्य यदि
स्नानभोजनादिकं कुर्यात् तदा रूढपदः सँश्चिकित्सितुं न शक्यते
अङ्गमेव नाशयति । सद्वैद्येनापि तज्जनिते सन्निपाते चिकित्सा
अशक्या । अनेन सम्बन्धे विद्यमाने कथं मारणीया इति
शङ्का निवारिता । तेषां सर्वनाशकत्वादिति लौकिकबाधकत्वेन
निरूपितम् । वैदिकबाधकत्वेन दृष्टान्तान्तरमाह ॥ यथेन्द्रियग्राम
उपेक्षित इति ।। योगिना परमपुरुषार्थे साध्ये इन्द्रियसमूहो
नोपेक्षणीयः । तेषामुपेक्षायाम्, इन्द्रयै विषयाकृष्टैरिति न्यायेन
सर्वनाशो भवति । प्रबलं चेदिन्द्रियं पश्चान्निवारयितुमशक्यम् ।
यथैहिकामुष्मिकनाश एताभ्यां, तथा सर्वनाशो देवैर्दैत्यानाम् ।
तदाह ॥ रिपुर्महान् बद्धबलो न चाल्यत इति ॥ महान्
स्वापेक्षयाऽपि स्वरूपतः । ते चेत् संबद्धबला भवन्ति
तदा चालयितुमप्यशक्याः । अतो नोपेक्षणीयाः ॥ ३८॥
मूलमाह-
मूलं विष्णुर्हि देवानां यत्र धर्मः सनातनः ।।
तस्य च ब्रह्मगोविप्रास्तपोयज्ञाः सदक्षिणाः ॥३९॥
मूलं विष्णुरिति ॥ देवानां मूलं विष्णुः । विष्णुप्रभवा
देवाः । सत्त्वगुणादेवाः । तस्याधिष्ठाता तु विष्णुः । इमा युक्तिं
हिशब्द आह । प्रकारान्तरेणापि देवानां मूलं विष्णुरित्याह ॥
यत्र धर्मः सनातन इति ।। धर्मो यागादिः । स तु देवतोद्देशेन
द्रव्यत्यागात्मकः । स केवलं वेदोक्तः सनातनः। तानि धर्माणि
प्रथमान्याऽऽसन्निति श्रुतेः । यज्ञाभावे देवानां भक्ष्याभावात् ।
यज्ञो देवानां मूलम् । स च स्वदेवतानियम्यः । तस्य च देवता
विष्णुः । यज्ञो वै विष्णुरिति श्रुतेः । न केवलं तस्य नियामकत्वं,
